دونالد ترامپ بر کدام موج اجتماعی سوار است؟

ماراتن انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 ایالات متحده به ایستگاه‌های پایانی خود نزدیک می‌شود تا هیجان و التهاب در جامعه آمریکا به نهایت خود برسد؛ هیجان و التهابی که البته به کشورهای دیگر هم سرایت کرده و جهان به تماشای تحولات آمریکا نشسته است. همه می‌دانند فرد انتخاب شده به‌عنوان رئیس‌جمهور آینده آمریکا می‌تواند اثراتی فراوانی در وضعیت جهان و آینده روابط دیپلماتیک داشته باشد. اما به نظر می‌رسد که این روزها، اوضاع به نفع دونالد ‌ترامپ در حال سپری شدن است.
جهان را خشونت فرا گرفته و اقدامات تروریستی روز به روز بر وحشت عمومی می‌افزایند. بمب‌گذاری‌ها و حوادث ناگوار پاریس بدون‌شک آخرین اتفاقات تروریستی جهان نیستند؛ دست‌کم مردم جهان این‌گونه فکر نمی‌کنند.‌ترس از تکرار حوادث مشابه به حدی کشورهای اروپایی و آمریکا را فرا گرفته که بسیاری از مسابقات فوتبال و رخدادهای سیاسی لغو می‌شوند و بقیه آنها هم با تدابیر کامل امنیتی برگزار می‌گردند. اما دونالد ‌ترامپ، نامزد جمهوریخواه ریاست‌جمهوری 2016 آمریکا، در دفتر کار خود در منهتن نیویورک آرام نشسته است. ‌ترامپ از پنجره‌های برج طلایی به جهان نگاه می‌کند و فرصت‌ها را تشخیص می‌دهد.‌ ترس از داعش به اوج رسیده و نارضایتی شهروندان آمریکا از ناتوانی باراک اوباما در کنترل این گروه تروریستی از مرز تحمل رد شده است. اکنون زمان آن است که ‌ترامپ، ورق را برگرداند و به ‌دو ماه نا‌امیدکننده کمپین انتخاباتی‌اش پایان دهد.

مناظره‌های تلویزیونی ناامیدکننده
سه ماه تابستان، زمان طلایی فعالیت نامزدهای جمهوریخواه انتخابات و دوران سیاهی برای هیلاری کلینتون بود.‌نامزد دموکرات در این مدت با اتهام‌ها و افشاگری‌های مختلفی مواجه شد که ادامه کار رقابت را برای او دشوار کرد. اما با شروع مناظره‌های تلویزیونی در ‌دوماه پیش، شرایط به نفع آبی‌ها عوض شد. زمانی که برنامه نخستین مناظره تلویزیونی نامزدهای ریاست‌جمهوری تنظیم شد، جمهوریخواهان امیدوار بودند که بتوانند از پیش کشیدن فاجعه بنغازی کمال استفاده را ببرند و هیلاری را پایین‌تر از پیش بکشند. (فاجعه بنغازی به اتفاقی اطلاق می‌شود که در آن کنسولگری ایالات متحده در شهر بنغازی لیبی هدف حمله قرار گرفت، ساختمان به آتش کشیده شد و کریستوفر استیونس، سفیر و سه دیپلمات آمریکا کشته شدند. هیلاری کلینتون در آن زمان، وزیر امور خارجه آمریکا بود.) در هر صورت، جمهوریخواهان تصور می‌کردند که این مناظره تلویزیونی می‌تواند تیر خلاصی بر پیکر نامزد دموکرات باشد که تمام تابستان را تنها به دفاع کردن پرداخته بود. ولی زمانی که برنامه شروع شد، هیلاری کلینتون مجبور نبود هیچ تلاشی برای دفاع‌ ‌از خود در قبال حادثه بنغازی انجام دهد. در اظهاراتی صادقانه، کلینتون که پیش از این هم مسئولیت امنیت ناکافی کنسولگری آمریکا در لیبی را پذیرفته بود، درخواست تغییر سیاست‌های کشورداری و در پیش گرفتن رویکردی واحد از طرف هر دو حزب آمریکایی برای دیپلماسی در جهان خطرناک کرد.
زمانی که اعضای کمیته هر ‌دوحزب نشسته بودند و دست نوشته‌های خود را درباره سوالات و موضوعات مورد بحث مرور می‌کردند، کلینتون به تنهایی پشت میز خود قرار گرفت؛ بدون هیچ نوشته‌ای. چشم‌های بینندگان تلویزیون به او دوخته شد و این موضوع در روزهای بعد، خود را نشان داد. هیلاری شروع به صحبت کرد و از تلاش‌های نومیدانه‌اش برای نجات کریستوفر استیونز، سفیر کشور خود در لیبی سخن گفت. او از تالم و درد روحی شدید ناشی از جان دادن ‌چهار آمریکایی در حملات سال 2012 سخن می‌گوید: «من بیش از مجموع تمام شما، ‌بی‌خوابی کشیدم.» چهره محنت زده او، شاهدی بود که تمام شاهدان این مناظره به صحت گفتار کلینتون اقرار می‌کردند.
کلینتون با صداقت رو به شهروندان آمریکا کرد و گفت:«‌جهان بیرون، سرشار از جنگ و خشونت است و برای مقابله با آنها نیاز است که تمام گروه‌ها و جناح‌های سیاسی و اجتماعی، شانه‌به‌‌شانه هم از موجودیت خود دفاع کنند. ‌آمریکا نیاز به یکپارچگی ما دارد.» کلینتون به خوبی توانست از احساس میهن پرستی و وحشت از تروریسم شهروندان آمریکا استفاده کرده و پس از مدت‌ها خود را به‌عنوان محتمل‌ترین فرد برای به دست گرفتن سکان هدایت آمریکا از سال 2016 مطرح کند. با این حال، پیشگامی ‌او تنها ‌دو ماه ادامه داشت و افزایش خشونت‌ها و ترورها در سطح جهان باعث شد که اوضاع رقابت‌های انتخاباتی یک بار دیگر تغییر کند.

برگ برنده‌ای به نام امنیت ملی
امنیت ملی، مبارزه با تروریسم، گسترش صلح و مقابله با جرائم، رمز پیشی گرفتن کلینتون در ‌دو ماه اخیر بوده است. با این حال، افزایش خشونت‌ها و ترورها در سطح جهان و اوج‌گیری نگرانی‌های ناشی از آن، زمینه را برای فرصت طلبی ‌ترامپ آماده کرد. ‌ترامپ که در ماه‌های اخیر سخنان جنجال برانگیز بسیاری بر زبان رانده بود، شرایط را فراهم می‌دید که از خشونت اعلام انزجار کند و راهکارهای خود را برای تامین امنیت ملی آمریکا ارائه دهد.
راهکارهای او، همواره ‌بی‌منطق بوده‌اند و به همین دلیل است که به‌عنوان «احمق‌ترین» نامزد ریاست جمهوری 2016 آمریکا شهرت یافته است. با این حال، سخنان ‌بی‌منطق اخیر او در جوی احساسی و ‌بی‌منطق بیان شدند تا این بار بتوانند نظر افکار عمومی را به خود جلب کنند. ‌ترامپ در گفت‌وگو با شبکه«‌ام‌اس‌ان ‌بی‌سی» گفت: «پس از وقوع حملات فرانسه که 129 کشته و صدها زخمی‌ برجای گذاشت، به‌طور جدی بر بستن مساجد آمریکا فکر خواهد کرد.» وی افزود:«این‌گونه اقدامات را مکروه خواهم دانست و باید به‌طور جدی بر آن تفکر کرد و باید مساجد مورد بررسی و مراقبت قرار گیرند.»
وی درباره مساله پناهندگان و استقبال آمریکا از آنان گفت که ما نمی‌دانیم آنها که هستند و این اقدامات نیز جای فکر دارد.» دونالد ‌ترامپ پیش از این نیز اعلام کرده بود که آماده است برخی از مساجد را در این کشور برای مبارزه با داعش ببندد و گذرنامه‌های برخی از افراد را لغو کند. ‌ترامپ همواره شدیدترین مواضع را علیه داعش اختیار کرده و این موضوع و همزمانی آن با‌ترس از این گروه تروریستی باعث شده که شانس او در انتخابات پیش رو افزایش یابد؛ دست‌کم نتایج نظرسنجی‌ها که این موضوع را اثبات می‌کنند.

آرای ‌ترامپ تثبیت شد؟
خبرگزاری رویترز در نظرسنجی اخیر خود که پس از اظهارات جنجال آمیز دونالد‌‌ترامپ در هفته گذشته انجام شده، از پیشتازی کماکان این نامزد جمهوریخواه در میان سایر رقبای هم‌حزبی‌اش حکایت می‌کند.
این خبرگزاری گزارش داده؛ طبق نظرسنجی مشترک این رسانه با موسسه تحقیقاتی ایپسوس، با وجود سخنان ‌ترامپ مبنی بر لزوم منع ورود مسلمانان به آمریکا، این سرمایه‌دار نیویورکی همچنان توانسته در سودای رسیدن به کاخ سفید ایالات متحده از دیگر جمهوریخواهان جلوتر باشد.
این نامزد 69 ساله در نظرسنجی اخیر همچنان حمایت 35 درصدی رای‌دهندگان جمهوریخواه از خود را حفظ کرده است. نتایج کنونی نشان می‌دهد؛ اقبال رای‌دهندگان به این مجری سابق تلویزیون آمریکا در قبل و بعد از اظهارات ضد‌اسلامی‌اش همچنان دست‌نخورده باقی مانده است.
بسیاری از رای‌دهندگان جمهوریخواه در نظرسنجی رویترز - ایپسوس ضمن اشاره به اینکه مواضع دونالد ‌ترامپ می‌تواند خطری بالقوه برای پیروزی احتمالی او باشد، اعلام کرده‌اند که هیچ مشکلی با اظهارات این‌چنینی وی ندارند. یکی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی مذکور با نام «دونا فی» در این خصوص گفته است: «حرف ‌ترامپ، احساسِ همه ما است.» این خانم 57 ساله در ادامه اعلام کرده که به عقید‌ه او نیز باید جلوی ورود مسلمانان به آمریکا گرفته شود. او در عین حال بر این مساله صحه گذاشته است که این به اصطلاح «رک بودن» ‌ترامپ می‌تواند درنهایت به ضرر او تمام شود.
به نظر می‌رسد که حق با این افراد است. هر چند ‌ترامپ فرصت را برای جلب توجه مساعد می‌دید و از گسترش اقبال عمومی به هیلاری کلینتون وحشت داشت، شاید در سخنان خود زیاده‌روی کرده باشد. سخنان او حتی برای بسیاری از شهروندان آمریکا هم سنگین بودند و مخالفت‌های بسیاری را در پی داشت. اما در هر صورت، او چاره دیگری نداشت. زمان انتخابات نزدیک می‌شود و او که به خوبی فعالیت در فضای کسب‌وکار و رقابت را می‌شناسد و این بار شانسش را در سیاست امتحان می‌کند، می‌دانست که فرصت‌های او رو به اتمام هستند و باید دست به کاری بزرگ بزند. کاری که یا به پیروزی او در انتخابات منجر می‌شود یا او را در رسیدن به هدفش، بازمی‌دارد.

چرا اسلام‌ستیزی در آمریکا ریشه دوانده؟
همه چیز از حادثه 11 سپتامبر آغاز شد. زمانی که آمریکا برای اولین بار پس از سال‌ها مورد هجوم نظامی و هوایی قرار گرفت و تلفات و خسارات زیادی را متحمل ‌شد. هواپیماربایان و عوامل آن حمله در مجموع ۱۹نفر بودند، که شامل ۵ نفر در پرواز شماره ۱۱ آمریکن ایرلاینز، ۵ نفر در پرواز شماره ۱۷۵ یونایتد ایرلاینز، ۵ نفر در پرواز شماره ۷۷ آمریکن ایرلاینز و ۴ نفر در پرواز شماره ۹۳ یونایتد ایرلاینز می‌شدند. محمد محمد الأمیر عوض السید عطا معروف به «محمد عطا» یکی از پنج رباینده پرواز شماره ۱۱ آمریکن ایرلاینز بود که پس از ربودن هواپیما به‌عنوان خلبان کنترل هواپیما را به دست گرفته و آن را به برج شمالی کوبید. تنها تبعه مصری حاضر در حملات محمد عطا بود. ملیت هواپیماربایان را ۱۵ تبعه عربستان سعودی، ۲ تبعه امارات عربی متحده، یک تبعه مصر و یک تبعه لبنان تشکیل می‌داد. تیم عملیاتی حادثه ۱۱ سپتامبر تماما عرب و عضو سازمان القاعده بودند. این اتفاق باعث شد که چهره اسلام در آمریکا مخدوش شود و پس از آن هم حملات و اقدامات به اصطلاح «ضدتروریستی» فراوانی در مقابله با اقدامات مشابه صورت گیرد. اما آنچه‌ به آن کمتر توجه شد، سعودی و وهابی بودن بیشتر تروریست‌ها بود و این موضوع که تنها گروه‌ها و فرقه‌های معدودی از مسلمانان بودند که دست به چنین اقدامی‌ زدند.
در هر صورت، پس از واقعه 11 سپتامبر، جنگ با ترور گسترش یافت. جنگ با ترور یک رشته عملیات جنگی است که ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و تعدادی کشور دیگر به منظور مبارزه با گروه‌هایی که از دید این کشورها تروریست قلمداد شده‌اند و همین‌طور دولت‌های پشتیبان این گروه‌ها، آغاز کردند. منظور و استدلال رئیس‌جمهور پیشین آمریکا جرج دبلیو بوش، از کشورهای پشتیبان تروریسم، کره‌شمالی، لیبی، عراق، ایران، افغانستان و کوبا بودند. این کشورها از دیدگاه دولت آمریکا تهدیدی برای آمریکا و کشورهای غربی و جهان به شمار می‌آیند. اصطلاح جنگ علیه تروریسم بیشتر برای تروریسم اسلامی و القاعده به کار می‌رود. این اصطلاح از سوی دولت اوباما به‌کار نمی‌رود و به جای آن عبارت عملیات احتیاطی برون‌مرزی رسمیت دارد.

بسط ادعای تروریست بودن مسلمانان
واقعه 11 سپتامبر توسط اسلام گرایان افراطی القاعده انجام شد. براساس گزارش‌هایی که سازمان‌های امنیتی آمریکا ارائه می‌دهند، پس از این واقعه هم، بیشتر اتفاقات تروریستی توسط مسلمانان انجام شده بود. اما نکته‌ای در گزارش‌ها نشان می‌دهد که اسلام، دلیل این اتفاق نیست. بیشتر تروریست‌ها، مسیحیان به اسلام گرویده یا قشری‌گرایان وهابی بوده‌اند و برداشت سطحی و خودسرانه آنها از اسلام باعث مشکلات بسیار شده بود. ضمن آنکه اسلام ستیزی و اسلام هراسی در آمریکا، مهم‌ترین عامل برای نارضایتی این افراد و شهروندان آمریکا بوده است. ‌البته لشکرکشی‌ها و جنگ افروزی‌های ایالات متحده در کشورهای مسلمان را هم باید به این فهرست اضافه کرد.
در هر صورت، وقایع تروریستی و اصرار سران آمریکا بر گناهکار نشان دادن مسلمانان باعث شد که مفهومی ‌به نام «تروریسم اسلامی» شکل بگیرد. تروریسم اسلامی نوعی تروریسم مذهبی است که در آن انگیزه‌ها و اهداف، ریشه‌ یا متأثر از تعابیر اسلامی داشته باشد. بر طبق محاسبات مرکز ملی مبارزه با تروریسم واشنگتن، نزدیک به 25 درصد از وقایع تروریستی جهان منتسب به «افراطیون مسلمان» (سنی و یا شیعه) بوده که سهم منتسب به شیعیان کمتر از ۲ درصد است.
طبق آماری که خوان کول ارائه می‌دهد، خشونت مسلمانان نسبت به سایر ادیان، بیشتر نیست. ‌وی از اندیشمندان و مورخان آمریکایی معاصر در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا است. خوان کول هم‌اکنون استاد تمام کرسی «ریچارد میچل کالیگیت» رشته تاریخ در دانشگاه میشیگان است و ادعاها و اتهامات آمریکا علیه مسمانان را رد می‌کند.

آینده مبهم ‌ترامپ و جهان
بسیاری از شهروندان آمریکا با وجود احساس‌ترس و وحشت از گسترش نفوذ داعش، با مسلمانان هموطن خود احساس همدلی می‌کنند. گفته‌های ‌ترامپ بسیاری از آنها را آزار داده‌ و می‌تواند به بهای از بین رفتن اعتبارش تمام شود. در هر صورت، سخنان او با واکنش‌های بسیار تندی از جانب سیاستمداران آمریکایی و مقامات کشورهای اسلامی مواجه شده است. در یکی از آخرین و تندترین این واکنش‌ها، جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، گفته‌های او را خطری برای امنیت ملی آمریکا دانست. جان کری که در ‌مصاحبه‌ ‌با ‌شبکه ‌تلویزیونی‌ای.بی.سی(ABC ) سخن می‌گفت افزود: «این سخنان مواضع فردی را نشان می‌دهد که برای رسیدن به بالاترین مقام در کشور تلاش می‌کند و در همین حال در جهت تبعیض بر ضد یک دین گام
برمی‌دارد.» جان کری همچنین بیانیه دونالد ‌ترامپ را بر خلاف قانون اساسی آمریکا خواند. با این وضعیت و باتوجه به آنکه جو احساسی و هراس در جامعه آمریکا کمرنگ‌تر می‌شود، می‌توان انتظار داشت که در روزهای پیش رو باز هم انتقادات بیشتری از ‌ترامپ و ریزش بیشتر آرای او را شاهد باشیم. اما در صورتی که فضای منطقی در جامعه آمریکا حکمفرما نشود و ‌ترامپ باز هم بتواند از آب گل آلود ماهی بگیرد، اوضاع این کشور و جهان دشوار خواهد شد. در این حالت، این فرد می‌تواند در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، پیروز شود و آنگاه جهان باید نگران عصر جدیدی از سیاست‌های جنگ‌طلبانه و خودخواهانه باشد.