فراکسیون امید بیشتر از 120 نفر نیست

بعد از آنکه نتیجه انتخابات مرحله دوم دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی مشخص شد دو گرایش سیاسی اصولگرا و اصلاح‌طلب مراسم‌های جداگانه‌ای را تشکیل دادند، ارزیابی شما چه بود؟
این دو مراسم با هدف وزن‌کشی سیاسی برگزار شد. هر دو طرف می‌خواستند ببینند چه در چنته دارند و چقدر می‌توانند برای اداره فضای مجلس آینده روی نیروهای خودشان برنامه‌ریزی کنند. بالاخره آرایش سیاسی هنگام انتخابات یک شکل دارد و بعد از آن شکل دیگری پیدا می‌کند. به واقع نوع ائتلاف‌ها برای اداره مجلس دستخوش تغییر می‌شود و این تجربه سال‌های اخیر ماست. در ایران فعالیت حزبی وجود ندارد، افراد براساس اولویت‌های منطقه‌ای انتخاب می‌شوند و تعدادی از منتخبان وقتی به مجلس شورای اسلامی راه می‌یابند، به لحاظ سازماندهی سیاسی جابه‌‌جا می‌شوند. از این رو نیروی تشکیلاتی و حزبی شناسنامه‌دار سیاسی به آن معنا در مجلس کم داریم بنابراین افراد سمپات هستند. ضمن آنکه جریانات سیاسی هیچ‌گاه در حوزه‌های مختلف انتخابیه کاندیدای اختصاصی معرفی نمی‌کنند بلکه بررسی می‌کنند و از بین کاندیداهای موجود، کسی که به آنها نزدیک‌تر است را حمایت می‌کنند و می‌کوشند تا کسی که نگاه سیاسی متفاوت‌تری نسبت به آنها دارد پیروز نشود. بنابراین وقتی چنین منتخبانی به مجلس می‌آیند ممکن است قرارشان تغییر کند چون عضویت رسمی و تشکیلاتی در یک جریان سیاسی ندارند. به عبارت بهتر نامزدی در یک شهرستانی یکی به‌عنوان مستقل رای اکثریت مردم را به دست می‌آورد اما وقتی وارد مجلس شد اصولگرا یا اصلاح‌طلب می‌شود.
این وزن کشی روز شنبه 18 اردیبهشت بین فراکسیون امید و فراکسیون اصولگرایان چقدر واقعی بود؟ چون عددی که از تعداد حضار مراسم فراکسیون امید بیرون آمد 153 نفر بود، در مقابل آمار اصولگرایان 181 نفر اعلام شد، جمع این دو رقم 334 نفر می‌شود در صورتی که کرسی‌های مجلس 290 نفر است، چطور این مساله قابل تحلیل است؟
(خنده) الان که تعداد منتخبان در مجلس دهم 288 نفر است یعنی به 290 نفر هم نمی‌رسد. آقای حسین‌زاده که به رحمت خدا رفت، او از اردوگاه اصولگرایان بود. خانم مینو خالقی نامزد اصلاح‌طلب هم که با نظر شورای نگهبان از ورود به مجلس بازماند بنابراین تعداد نمایندگان مجلس دهم در آغاز کار 288 نفر خواهد بود. من در این رابطه قضاوتی ندارم چون به افرادی وابسته است که هنوز تصمیم نگرفته اند، هم در جلسه فراکسیون امید حضور یافتند و هم در جلسه فراکسیون اصولگرایان شرکت کردند یا با دو طرف قرار مدار می‌گذارند. تا زمانی که آرا از صندوق هیات‌رئیسه در‌نیاید ، معلوم نیست چه کسی رئیس می‌شود و ترکیب هیات‌رئیسه چه خواهد شد. از الان نمی‌توان قضاوتی درباره اقلیت و اکثریت مجلس آینده داشت. یادآور می‌شوم دوره قبل فراکسیون رهروان ولایت با 180 نفر و فراکسیون اصولگرایان با 100 نفر تشکیل شد اما بعضی از دوستانی که عضو فراکسیون اصولگرایان بودند توانستند به هیات‌رئیسه راه پیدا کنند یعنی قرارها و مرزهای فراکسیونی قطعی و واقعی نیست. مرزبندی واقعی سر رقابت دو کاندیدا برای کرسی ریاست مجلس است و این با مسائل سیاسی متفاوت است. وقتی بحران سیاسی در کشور ایجاد شود مثلا قضیه فتنه و برجام پیش بیاید صف بندی واقعی سیاسی اتفاق می‌افتد یعنی آنجا افراد براساس دیدگاه سیاسی‌شان عمل می‌کنند بنابراین خیلی دنبال ارزیابی دقیق این ماجرا نباید بود چون به جایی نمی‌رسد.(خنده)
یک شبهه‌ای که مطرح شد آن بود که اصولگرایان برای بالاتر نشان دادن وزن خودشان در مجلس آینده و جذب آرای خاکستری منتخبان مستقل یکسری نمایندگان مجلس نهم که به مجلس آینده راه پیدا نکرده بودند را نیز به مراسم شان دعوت کردند، آیا این طور بود؟
دعوت‌کننده برای فراکسیون اصولگرایان آیت‌الله موحدی کرمانی بود و دکتر لاریجانی هم نقش مجری دعوت را ایفا کرد. من اطلاعی از این مساله ندارم.
بالاخره در جلسه حضور داشتید آیا به چنین مواردی برخورد کردید که غیر از منتخبان مجلس آینده، نمایندگانی از مجلس نهم هم حضور داشته باشند؟
من متوجه نشدم، دقت نکردم. ولی برای آن طرف ماجرا هم حرف‌هایی می‌گویند مثلا اینکه در تالار مراسم فراکسیون امید مسئولان شهرستانی این ائتلاف هم حضور داشتند یعنی از این حرف‌ها که برای اصولگرایان زده می‌شود برای مراسم فراکسیون امید هم وجود دارد. در کل مراسم روز شنبه نشان داد که اصولگرایان وضع خوبی در مجلس آتی دارند به‌طوری که رسانه‌های اصلاح‌طلب اعلام کردند تعداد منتخبان حاضر در نشست فراکسیون اصولگرایان بیشتر از 130 نفر نبودند در حالی که همین رسانه‌ها قبلا می‌گفنتد تعداد اصولگرایان در مجلس آینده به 80 نفر هم نمی‌رسد. حتی اگر همان عدد رسانه‌های اصلاح‌طلب را ملاک قرار دهیم معلوم شد که حساب و کتاب اصلاح‌طلبان درست نبود و همین 130 نفر وزن قابل توجه و قابل‌ملاحظه‌ای است. وقتی فراکسیون اصولگرایان در مجلس نهم 100 کرسی داشت توانست یک سوم هیات‌رئیسه را بگیرد حالا اگر میانگین عدد 130 و 180 را ملاک قرار دهیم به عدد 150 کرسی می‌رسیم که بر این اساس حتما فراکسیون اصولگرایان می‌تواند بخش عمده مدیریت مجلس را به عهده بگیرد. در ضمن این طور هم نیست که همه ارکان مدیریتی مجلس را بتواند بگیرد چون فراکسیون مقابلش نیز پر‌تعداد است. یعنی بحث مدیریت مجلس آینده، یک مدیریت ترکیبی است چون هیچ‌کدام از دو فراکسیون نمی‌توانند به‌طور قاطع اعلام کنند که اکثریت مطلق هستند. مگر اینکه یک اتفاق بیفتد و یک بحران سیاسی در کشور ایجاد شود، در این صورت تعداد زیادی از فراکسیون امید ریزش می‌کنند یا برعکس. یعنی اتفاقی بیفتد که یک دفعه تعدادی از همراهی با یک فراکسیون پشیمان شوند و دست از همراهی بردارند اما در شرایط موجود وضع فرق می‌کند. البته فکر می‌کنم انتخابات ریاست‌جمهوری کلا آرایش سیاسی کشور و مجلس را تغییر خواهد داد.
به نفع اصولگرایان یا به ضرر اصولگرایان؟
به نظرم به‌شدت آرایش به نفع اصولگرایان تغییر می‌کند. یعنی این تحلیلی که درباره مدیریت ترکیبی مجلس گفتم برای یک سال آینده است.
یعنی بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری تغییرات گسترده‌ای در آرایش نمایندگان مجلس دهم رخ می‌دهد؟
بله، همین طور است.
به نظر شما رقابت عارف-لاریجانی به صحن کشیده خواهد شد؟
بله.
یعنی احتمال تفاهم یا توافق میان آقایان لاریجانی و عارف قبل از آغاز به کار دهمین دوره مجلس شورای اسلامی وجود ندارد؟
خیر چون وضع به‌گونه‌ای است که هیچ‌کدام مأیوس نشدند. اگر نسبت آرا 220 به 50 بود یک طرف احساس می‌کرد که دیگر ادامه دادنش فایده ندارد. ثانیا چون آقایان لاریجانی و عارف خاستگاه جریانی واحد ندارند به تبع آن حکمی‌نیز ندارند که بین آنها حکمیت کند. از طرفی آقای دکتر لاریجانی می‌بیند که اگر کنار بکشد بدنه اصولگرایی که پای کار عارف نمی‌رود بنابراین یک کاندیدای دیگر مطرح می‌کند، در مقابل اگر آقای عارف کنار رود باز بدنه جریان اصلاحات در این رقابت احساس شکست می‌کند، بنابراین نخواهد گذاشت آقای عارف کنار برود.
شما وزن فراکسیون اصولگرایان در مجلس آینده را متوسط 150 نفر تخمین زدید، وضعیت فراکسیون امید چطور است؟
متوسط وزن آن طرف 120 نفر بیشتر نیست. دلایل زیادی هم وجود دارد. درست است که مستقلان تمایل به دولت دارند اما بیشتر از آنکه تمایل به دولت داشته باشند به نظام علاقه‌مند هستند. در واقع دو موضوع وجود دارد، یکی اینکه کثرت کاندیداهای اصولگرا در شهرستان‌ها زیاد بود، به همین خاطر بسیاری از این مستقل‌ها دیدگاه اصولگرایانه دارند، دوم آنکه بالاتر از گرایش به دولت، همراهی با نظام جذاب‌تر است. این دوگانگی گفتمانی که آقای رئیس‌جمهوری با مقام‌معظم‌رهبری راه انداخته و هر روز یک برگی از آن را رو می‌کند، باعث می‌شود که این جریان کم کم فاصله خودش را از دولت و بالطبع از لیست امید که حامی‌دولت است بیشتر کند. به همین خاطر می‌گویم انتخابات ریاست‌جمهوری آینده یک جا‌به‌جایی آرایش سیاسی است. دلیلش این است که آقای روحانی برای برنده شدن در انتخابات ریاست‌جمهوری دنبال ایجاد یک تعارض گفتمانی و دوقطبی‌سازی مجدد است و علی الظاهر این دو قطبی‌سازی را بین خود و مواردی که مقام معظم‌رهبری ارائه می‌کنند تعریف کرده است بنابراین این تیپ آدم‌ها از دولت و حامیان دولت در مجلس فاصله خواهند گرفت و روز به روز وضع فراکسیون امید در مجلس آینده بدتر خواهد شد.
به نظر شما دولت واقعا علاقه‌مند به ریاست آقای عارف در مجلس است یا لاریجانی؟ حمایت عملی را لاریجانی انتخاب می‌کند اما حمایت بالقوه عارف را بر‌می‌گزیند؟
آقای روحانی بین دو امر گیر کرده است، یکی اینکه مجلسی می‌خواهد که ضمن چانه زنی با حاکمیت و نظام، بتواند منویات او را اعمال کند. دوم اینکه در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده بدنه اصلاحات را همراه خودش کند. به اعتقاد من شخص رئیس‌جمهور و بعضی وزرا دو‌گانه عمل می‌کنند. وزرا چون موضوع‌شان کار با مجلس است و نگاهشان به انتخابات سیاسی نیست پای کار آقای لاریجانی هستند اما شخص رئیس‌جمهور که نگاهش سیاسی‌تر است مصحلت می‌بیند که از آقای عارف حمایت کند.
آقای هاشمی می‌تواند بین آقایان لاریجانی و عارف حکمیت کند؟
آقای هاشمی به مصلحت خودش نمی‌داند که در این جریان ورود کند چون آقای هاشمی بر‌خلاف آقای روحانی به هر دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب نیاز دارد و بخشی از اصولگرایان را در اردوگاه خود می‌بیند که با رسمی کردن موضعش نمی‌خواهد آن بخش را از دست بدهد اما موضع خانواده آقای هاشمی متفاوت است و آنها به‌شدت دنبال ریاست مجلسی آقای عارف هستند.
پایداری مثل مجلس نهم رای سفید به لاریجانی می‌دهد؟
پایداری ملاکش انتخاب اصلح است و طبیعتا وقتی احساس می‌کند دادن رای سفید ممکن است وضع را بدتر کند اصلا رای سفید نخواهد داد.
اما آقای کوچک‌زاده و رسایی می‌گویند نباید وارد بازی عارف-لاریجانی شد چون هر کدام رئیس مجلس شوند برای جامعه فرقی نمی‌کند؟
بالاخره این یک قاعده طبیعی دارد، بحث اصلح همیشه انتخاب بین دو خوب که نیست. حالا دوستان نظرشان را گفتند رفقای ما هم می‌شنوند من نمی‌گویم کسی ممکن نیست رای سفید بدهد اما این به‌عنوان یک اقدام جریانی قطعا نخواهد بود. شاید یک زمانی اگر می‌دیدند آقای عارف 50 رای می‌آورد و رای آنها موثر نیست، ممکن بود رای سفید بدهند ولی چون ممکن است یک دانه رای هم برای کسب ریاست مجلس این دوره موثر باشد بعید می‌دانم کسی سمت رای سفید برود.