نحوه اجرای بخشنامه جدید انجام معاملات در بازار سهام/ شفافیت را نباید فدای نقدشوندگی کرد

بهنام اوضح ، با تشریح بخشنامه جدید نحوه انجام معاملات در بورس و فرابورس عنوان کرد: این دستورالعمل در حالی از ماه‌ها قبل از سوی سازمان بورس مطرح و در معرض نظر و دیدگاه عموم سرمایه‌گذاران بازار سرمایه قرار گرفت که همواره حذف پیش‌بینی سود هر سهم پس از کسر مالیات در بودجه‌های برآوردی را دنبال می‌کرد.

وی افزود: پیش‌بینی سود هر سهم پس از کسر مالیات، متغیر قابل اطمینانی برای عموم ذی‌نفعان بازار نبوده و همواره قابلیت دستکاری در آن وجود دارد.

به گفته اوضح، حذف پیش‌بینی سود هر سهم پس از کسر مالیات به طور کلی اقدام درستی و صحیحی است، اما اینکه در نحوه محاسبه ضریب نسبت قیمت بر درآمدی سهام (P/E) تأکید ناظر بازار بر گنجاندن سود خالص تحقق‌یافته سال مالی قبل باشد، با منطق سازگار نیست.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: حذف پیش‌بینی درآمد هر سهم پس از کسر مالیات، باعث می‌شود تا رفتار بازار سهام به سمت تحلیل‌گری سوق یافته و محاسبه نسبت P/E تحلیلی در دستورکار معامله‌گران بازار در نحوه ارزش‌گذاری و معاملات سهام قرار می‌گیرد. بر این اساس هر سرمایه‌گذاری بر اساس دانش خود اقدام به برآورد P/E تحلیلی هر سهم کرده و سرمایه‌گذاری می‌کند.

وی در برابر این پرسش خبرنگار فارس مبنی بر اینکه آیا با حذف پیش‌بینی درآمد هر سهم پس از کسر مالیات، نشت اطلاعات نهانی در بازار، افزایش بیشتری نمی‌یابد، پاسخ داد: دسترسی به اطلاعات نهانی پیش از این نیز در بازار رخ می‌داد و نمی‌توان منکر نشت اطلاعات با اهمیت قبل از انتشار عملکردهای 6 ماهه، 9 ماهه یا سالانه شرکت‌ها از طرق مختلف شد، اما اینکه پیش‌بینی درآمد هر سهم پس از کسر مالیات به‌طور‌کلی حذف شود، به از بین‌ رفتن رانت اطلاعاتی خواهد انجامید.

به گفته اوضح اگر سرمایه‌گذاری به واسطه رابطه مستقیم با مدیرعامل یک شرکت از تعدیل مثبت سود ناشر در 10 روز آینده خبر داشته، اکنون با حذف پیش‌بینی EPS، انتظار برای تعدیل سود و یا رانت اطلاع از آن از بین می‌رود و گزارش‌های ماهانه و اطلاعات سود و زیان محقق‌شده جایگزین آن می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در عمده بازارهای سهام دنیا طی یک دوره مالی سالانه، دست‌کم 80 گزارش از ناشر به بازار اعلام می‌شود، گفت: در بازار سرمایه ایران اما هم‌اکنون از 5 گزارش در سال به 17 گزارش رسیده و از این‌رو می‌توان انتظار داشت، با حذف پیش‌بینی درآمد هر سهم پس از کسر مالیات و تحلیلی‌تر شدن رفتار سرمایه‌گذاران در بازار، فرایند اعلام گزارش‌های مالی به بازار افزایش یابد.

وی با اشاره به اینکه پیش از این قیمت سهام بر اساس پیش‌بینی‌ درآمد شرکت‌ها جابجا می‌شد، گفت: در برخی صنایع از جمله خودرویی‌ها در سال مالی خود را با پیش‌بینی سود آغاز می‌کردند که در انتهای دوره عملکردی خود، از زیان با انحراف بالایی نسبت به برآوردهای قبلی می‌رسیدند و این در حالی است که بازار سهام می‌تواند با حذف پیش‌بینی درآمد، از هم‌اکنون بر اساس تولید و فروش محقق‌شده شرکت‌ها، خود را به‌روزرسانی و متناظر با واقعیت‌های شرکت، اقدام به سرمایه‌گذاری در سهام نمایند.

اوضح در مورد نحوه برآورد نسبت P/E و مبنا قرار دادن سود خالص محقق‌شده سال مالی قبلِ ناشر در این ضریب را موردتوجه قرار داد و گفت: به جای سود تحقق‌یافته سال مالی قبل، باید آخرین سود تحقق‌یافته در دوره عملکردی 6 ماهه حسابرسی‌شده ناشر، مبنای محاسبه نسبت قیمت بر درآمدی سهام قرار می‌گرفت.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: با توجه به اینکه شرکت‌ها هر ساله طی دو مرحله از جمله عملکرد 6 ماهه و پایان دوره عملکردی مورد حسابرسی قرار می‌گیرند، انتظار می‌رفت به جای سود تحقق‌یافته سال مالی قبل، آخرین درآمد تحقق‌یافته شرکت بر اساس عملکرد 6 ماهه حسابرسی‌شده ناشر، مبنای برآورد P/E قرار می‌گرفت. به این ترتیب به جای بازگشت به 10 ماه قبل، نسبت P/E بر اساس سه ماه قبل، محاسبه می‌شد. از سوی دیگر با مبنا قرارداده شدن گزارش‌های عملکردی، نسبت قیمت بر درآمدی سهام را بر اساس متغیرهای آینده‌نگری، معنادار می‌کرد.

به باور وی پیش‌بینی درآمد می‌تواند ابزاری برای قیمت‌سازی در بازار قرار گیرد و این درحالی است که برای محاسبه نسبت P/E انتظار می‌رود که با متغیرهای به‌روزتری از جمله گزارش 6 ماهه حسابرسی‌شده شرکت‌ها نسبت به قیمت بر درآمد تحلیلی قیمت سهام، برآورد شود.

در مقابل دیدگاه این کارشناس، کامیار فراهانی کارشناس بازار سرمایه، با انتقاد از بخشنامه جدید سازمان بورس و حذف پیش‌بینی درآمد هر سهم، گفت: جهانی شدن بازار سرمایه و مطابقت با استانداردهای روز دنیا اگرچه همواره مورد اقبال عموم ذی‌نفعان بازار سرمایه است، اما نمی‌توان انتظار داشت، وقتی هنوز 19 طبقه از ساختمان ساختاری بازار سرمایه ایران بهسازی نشده، سراغ طبقه بیستم رفت و فقط آن را سروسامان داد.

وی با اشاره به توصیه ناظران بازار سهام برای مراجعه سرمایه‌گذاران به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان برای دریافت مشاوره و راهنمایی گفت: در حالی باید این نهادها از این پس جور معامله‌گران بازار سهام را بر دوش بکشند که عملکرد آنها را بر اساس بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در این روزها می‌بینیم. از سوی دیگر اگر قرار است از این پس عموم مردم از طریق این نهادها راهنمایی شوند، باید پرسید، چرا اغلب دارندگان مجوزهای سبدگردانی که شاید از طریق رانت توانسته‌اند، آنها را خریداری کنند، هم‌اکنون در تکاپوی واگذاری و فروش این مجوزها برای رها شدن از آن هستند.

فراهانی با بیان اینکه جهانی شدن بازار سرمایه ایران به شرط سروسامان دادن سایر بخش‌های بازار مؤثر خواهد بود، گفت: باید از ناظران بازار سهام پرسید تا این لحظه چند کتاب مناسب در مورد تحلیل بنیادی یا ارزش‌گذاری سهام براساس واقعیت‌های امروز بازار سرمایه ایران نوشته شده و یا وجود دارد. باید قبل از هرگونه تغییر در روند نحوه انجام معاملات سهام، زیرساخت‌های نظارتی و معاملاتی شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری، نهادهای نظارتی و همچنین آموزش و متون ارزش‌گذاری سهام را فارغ از تکیه بر ترجمه‌های ذهنی و متون قطور بی‌فایده بسط و توسعه داد.

وی ادامه داد: در حال حاضر نهاد ناظر بازار سرمایه برای مبارزه با نشت اطلاعات نهانی، ابزارها و ضمانت اجرای چندانی ندارد و باید پرسید تاکنون چند شخص حقیقی به‌خاطر دسترسی به اطلاعات نهانی و سوءاستفاده از آن در بازار سرمایه محکوم و به زندان رفتند.

از سوی دیگر در حالی با تولید انیمیشن و فیلم به مردم توصیه می‌شود که به‌طور مستقیم در بازار سهام سرمایه‌گذاری نکنند و وارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک شوند که هنوز این صندوق‌ها با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارند و تنها در بازار داخلی قدرت عرض‌اندام دارند.

این کارشناس بازار سرمایه از عدم اجرای حاکمیت شرکتی بر مبنای استانداردهای جهانی سخن گفت و افزود: باید از ناظران بازار سهام پرسید، در حال حاضر مدیران شرکت‌ها تا چه حد مطابق با استانداردهای جهانی به سهامداران پاسخگو هستند. از سوی دیگر تکیه بر اطلاعات ماهانه شرکت‌ها در حالی به عنوان مبنای محاسبه ارزش سهام شرکت عنوان شده که عمده اطلاعات ماهانه‌ای که منتشر می‌شود، با غلط محاسباتی مواجه است.

فراهانی در ادامه با اشاره به ضعف گزارش‌های عملکردی ماهانه شرکت‌های بورسی گفت: این گزارش‌ها تنها متکی به تولید و فروش بوده و اقلام متفرقه و غیرعملیاتی ناشر که متغیرهای مهمی در ارزش‌گذاری هستند را اعلام نمی‌کنند. از سوی دیگر سود سپرده بانکی ناشر نیز اعلام نمی‌شود و این درحالی است که در گزارش‌های پیش‌بینی، درآمد و هزینه‌های متفرقه و غیرعملیاتی، کمک قابل ملاحظه‌ای در محاسبه P/E تحلیلی سهم می‌کرد.

به باور این تحلیل‌گر بازار سرمایه، نبود منابع مناسب و مختلف در صنایع گوناگون بورسی و در عین‌حال احتمال دسترسی عده‌ای گزارش‌های عملکردی ماهانه از زمان تایپ آنها تا انتشار باعث خواهد شد که در نهایت سرمایه‌گذاری در بورس بر مدار عادلانه پیش نرود و همواره اشخاص مختلف به دنبال برقراری ارتباط با دارندگان اطلاعات نهانی باشند. ازاین‌رو می‌توان متصور بود با اجرای دستورالعمل‌های سازمان بورس، نشت اطلاعات نهانی به‌طور وسیعی در بازار سهام گسترش یافته و مسئولیت‌های ناشر کاهش یابد.

وی بازگشت به حالت قبلی نحوه انجام معاملات سهام و تلاش برای سامان دادن به سایر بخش‌های نظارتی و آموزشی بازار سرمایه مطابق با استانداردهای جهانی را راهکار امروز بازار سرمایه عنوان کرد و گفت: باید قبل از تغییر، فرایند انجام معاملات سهام، تلاش کرد که صندوق‌های سرمایه‌گذاری،‌ مشاور سرمایه‌گذاری، نهادهای آموزشی، دانشگاه‌ها و متون مختلف مطابق با استانداردهای جهانی سامان یافته و تحلیل در بازار سهام به شکل عملیاتی و مطابق با استانداردهای دنیا، آموزش و تبیین شود. در عین‌حال حسابرسان و کارشناسان رسمی دادگستری نیز مطابق با استانداردهای جهانی خود را تغییر دهند.

فراهانی با بیان اینکه سازمان بورس نباید از موضوع نقدشوندگی و شفافیت همواره به عنوان کارت برنده استفاده کند، گفت: در سال 95 در حالی رئیس سازمان بورس عنوان کرد که هرگز شفافیت را فدای نقدشوندگی نخواهد کرد که امروز نقدشوندگی نسبت به شفافیت، در اولویت ناظر بازار سهام قرار گرفته است.