دوران نوجوانی یکی از حساس‌ترین و در واقع مهم‌ترین نقطه زندگی هر فرد است، در این دوران شخصیت و سبک زندگی افراد تحت‌تأثیر عوامل بسیاری قرار می‌گیرد و دگرگونی‌هایی در آن ایجاد می‌شود که ممکن است باعث احساس گیجی و سردرگمی و در نتیجه استرس نوجوان شود، به خصوص اگر والدین و اطرافیان آگاهی کافی از تغییرات دوره نوجوانی نداشته باشند. به همین دلیل نیزروانشناسان از آن به‌عنوان دوران بحران یاد می‌کنند، در ادامه با دبیرستان ایران فردا همراه باشید.

از مهم ترین ویژگی های دوران بلوغ می توان به تغییرات جسمی و روانی اشاره کرد.همچنین حس کنجکاوی، هویت یابی، گرایش به جنس مخالف واستقلال طلبی از مولفه های مهم دوران نوجوانی است که هرکدام می توانند منشا ایجاد استرس باشند.

مثلا فردی که به دنبال کسب هویت وخودشناسی است دائم با سوالاتی از قبیلِ من کیستم، از کجا آمده ام و آینده ام چگونه خواهد بود روبرو است ومی خواهد برای هرکدام پاسخ های خاصی پیدا کند و در صورتی که به نتیجه روشنی دست نیابد، برایش استرس و سردرگمی ایجاد می شود.هم‌چنین نوجوان در این دوران تمایل شدید به استقلال‌طلبی دارد و از امر و نهی‌های والدین و دیگران بیزار است بنابراین سعی در اثبات خود دارد که به نوعی استرس ‌زاست.

 به طور کلی دختران نوجوان بیشتر از پسران در معرض ابتلا به استرس هستند و اضطراب در دختران محسوس‌تر است و معمولاً دختران مضطرب‌تر از پسران هستند اگرچه اختلاف معنی‌داری بین اضطراب آن‌ها وجود ندارد، اما با توجه به این‌که پسران کمتر مانند دختران ترس‌های خود را بروز می‌دهند، نمی‌توان به یقین در این مورد حرفی زد.

 استرس در نوجوانان می‌تواند عوارض جدی و مهمی در روح، روان و جسم فرد نوجوان داشته باشد، اضطراب با توجه به این‌که یک احساس ناخوشایند و مبهم بوده و از همه مهم‌تر منشاء آن ناشناخته است و در واقع یک نوع دلواپسی بوده که به طور ناگهانی به سراغ فرد می‌آید، می‌تواند عوارض روانی و جسمانی زیادی برای نوجوان از جمله عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژیکی داشته باشد.

همچنین استرس باعث می شود روی مسائل منفی تمرکز کنیم و به بدترین اتفاق ها فکر کنیم، در این شرایط ما اغلب خطرات و بد بودن موقعیت را بیش از حد تخمین می زنیم.

تکنیک هایی برای کاهش استرس

با تنفس عمیق خود را ریلکس کنید.

یکی از مهم ترین تکنیک هایی که هنگام رویارویی با استرس می توانید انجام دهید، تنفس عمیق است. در واقع تنفس عمیق شکمی یک تکنیک قدرتمند و واقعا موثر در کاهش استر س است و باعث فعال شدن واکنش های مثبت بدن و همچنین غیر فعال شدن واکنش های عصبی ناشی از نگرانی های مختلف می شود. خصوصا در زمان خستگی یا قبل از خواب یا زمانی که دچار استرس هستید این تمرین به شما در آرامش جسمی و روانی کمک می کند. برای انجام این تکنیک دراز بکشید، چشمان خود را ببندید و به مدت ۳-۱ثانیه روی ایجاد انقباض و آرامش در عضلات بدن خود تمرکز کنید. عضلات را منقبض و سپس رها کنید. در این مدت آرام و عمیق و از طریق بینی نفس بکشید، نفس خود را به مدت 5 شماره نگه‌دارید و انقباض عضلات را حفظ کنید. سپس از دهان بازدم کنید و استراحت کنید.

نگرانی تان را بپذیرید.

به یاد داشته باشید که استرس تنها یک حس و پاسخ احساسی بدن است و شما باید آن را بپذیرید چون نپذیرفتن آن اغلب شرایط را برای شما سخت تر می‌کند. پذیرفتن نگرانی به هیچ عنوان به معنای دوست داشتن این احساس منفی نیست بلکه با پذیرش واقعیت به بهتر شدن شرایط، بالا بردن انگیزه و بهبود حال روحی خود کمک می کنید. 

کنترل ذهن و جسم تان را به عهده بگیرید. 

ترس ها و رویداد های استرس زای زندگی اغلب باعث حملات قلبی و کاهش سلامت جسمی می شود. پس اجازه ندهید ذهنتان کنترل بدن شما را به عهده بگیرد بلکه شما با آگاه بودن از مسائلی که در ذهن تان می گذرد و غلبه بر افکار استرس زا می توانید سلامت بدن خود را مدیریت کنید.

برای بهبود سلامت جسمی خود بهتر است از نوشیدنی های کافئین دار و نوشابه های انرژی زا کمتر استفاده کنید. برنامه خواب منظم وکافی داشته باشید، زیرا اگر به اندازه کافی و آنگونه که باید نخوابید حافظه تان ضعیف می شود و توانایی برای کنترل استرس، کاهش پیدا می کند.همچنین خوردن آب کافی در طول روز را فراموش نکنید.

تفکرات منفی را زیر سوال ببرید.

زمانی که افراد دچار استرس می‌شوند با تفکرات عجیبی روبه‌رو می‌شوند که این تفکرات، استرس را تشدید می‌کنند. پس به یاد داشته باشید که این حالت یک وضعیت فاجعه‌بار نیست و از خودتان سوال کنید :

• آیا این نگرانی‌ها منطقی است؟
• چقدر احتمال دارد این نگرانی‌ها در واقعیت اتفاق بیفتند؟
• اگر اتفاق بدی هم رخ دهد تا چه حد ارزش نگران شدن دارد؟
• آیا این اتفاق واقعا منفی است یا فقط تصور من اینگونه است؟ 

سعی کنید در موقعیت های مختلف پاسخ این سوالات را آزمایش کنید و در جهت رد یا تایید آن ها شواهدی به دست  آورید.

مدیتیشن (مراقبه) کنید.

مراقبه یا مدیتیشن با تصاویر ذهنی آرامش بخش، شما را سریع تر به آرامش می رساند. خود را در کنار دریا، جنگل، کویر و فضاهایی که دوست دارید و آرامش بخش هستند، تصور کنید تا شدت این استرس ها را کاهش دهید. همچنین گوش دادن به موسیقی مورد علاقه تان می تواند استرس را کاهش دهد.

بر لحظه حال تمرکز کنید.

زمانی که افراد دچار استرس می‌شوند معمولا در حال فکر به آینده و یا گذشته هستند. به جای این تفکرات نامعلوم، نفس عمیقی بکشید و به حال حاضر فکر کنید و به فعالیت های عادی زندگی ادامه دهید.فکرکردن به زمان اکنون توانایی شما در مدیریت کردن شرایط را بهبود می بخشد. وقتی نگران هستید کارهایی را انجام دهید که در مواقع عادی انجام می دهید زیرا نشستن و فکر کردن به نگرانی، آن را تشدید می کند.

از آنجا که بهترین زمان برای آموزش،دوران کودکی و نوجوانی است رویکرد ما در دبیرستان دخترانه ایران فردا این است که تکنیک های مقابله با استرس را در طول دوران تحصیل به دانش آموزان آموزش دهیم.

با همین رویکرد همیشه در روزهایی که قرار است ارزشیابی صورت گیرد و یا زمان هایی که دانش آموزان با استرس بیشتری روبرو هستند به دانش آموزان می گوییم با تنفس عمیق خود را ریلکس کنند و احساس نگرانی شان را بپذیرند. همچنین این تفکر را که شاید نتیجه مطلوبی از پرسش کلاسی یا امتحان نداشته باشند از خود دور کرده و با جملات مثبت به خود و تلاششان باور داشته باشند.