تلاش ترامپ در راستای کاهش بار مالی ناتو است
ناتو فرو نمی‌پاشد
امیرعلی ابوالفتح
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که همواره منتقد تقسیم ناعادلانه هزینه‌های دفاعی میان کشورهای عضو ناتو بود، از متحدان کشورش درخواستهای مکرر کرده است تا بودجه‌های نظامی‌شان را در رابطه با ناتو افزایش دهند. این در حالی است که مجلس نمایندگان آمریکا به اتفاق آرا قطعنامه‌ای در حمایت از ناتو تصویب کرد. اگرچه در ظاهر تنشها میان دولت ترامپ و کنگره در رابطه با ناتو رو به افزایش است، اما درواقع ما شاهد یک اختلاف‌نظر اساسی نیستیم. به نظر میرسد اقدامی که کنگره با صدور قطعنامه انجام داد، برای تاکید بر نقش ناتو به عنوان رکن اساسی تامین‌امنیت، به‌ویژه در قاره اروپا و سطح جهان است. زیرا این نگرانی به‌وجود‌‌‌آمده است که نارضایتی دونالد ترامپ از پایین بودن بودجه دفاعی کشورهای عضو ناتو، به سمت تضعیف ساختار ناتو و تحت فشار قرار دادن اعضا حرکت میکند. اما رویکرد دولت ترامپ تضعیف ناتو و خروج آمریکا از ناتو نیست، بلکه بیشتر در راستای کاهش بار مالی است که بر دوش ایالات متحده آمریکا قرار دارد و همچنین فعال‌تر کردن کشورهای عضو ناتو در تاثیر هستههای فقدان نظامی. به همین خاطر این موضوع نگرانیهایی را ایجاد کرده، به‌ویژه برای گروههایی که معتقد هستند شعار اول آمریکا، بر جایگاه و نقش ایالات متحده بین متحدانش لطمه وارد میکند؛ ضمن اینکه بر ساختار چندجانبه‌گرایی از جمله ناتو یا تقویت روابط با اتحادیه اروپا تکیه میکنند. لذا این گروهها تلاش دارند با صدور چنین قطعنامه‌ای عزم و اراده خود را در حمایت از ناتو اعلام کنند. در غیر این‌صورت نشانه‌ای از یک اختلاف‌نظر جدی آمریکا در قبال ناتو یا خروج آمریکا از ناتو وجود ندارد؛ چراکه این موضوع یک حمایت سیاسی یا به گونه‌ای معنوی بود که کنگره از ناتو انجام داد با هدف کاهش نگرانیها نسبت به اینکه دونالد ترامپ اقدام شتابزده یا غیرهماهنگی را در قبال ناتو انجام ندهد. ضمن اینکه کنگره هم تمایل دارد هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو ناتو افزایش پیدا کند، زیرا در کنگره هم گمانههایی است مبنی بر اینکه بار اصلی ناتو برعهده ایالات متحده است، لذا اگر کشورهای عضو به تعهدات‌شان عمل کنند و 2 درصد از تولیدات داخلی خود را به بودجه‌های دفاعی اختصاص دهند، فشار مالی در آمریکا کاهش پیدا میکند و کنگره میتواند بودجه را به گونه‌ای بهتر تخصیص دهد یا حتی اگر بودجه‌های نظامی آمریکا هم کاهش پیدا نکند، حداقل پول بیشتری برای بخشهایی که نیاز بیشتری به بودجه دارند تخصیص پیدا میکند. از این جهت کنگره موافق نظر ترامپ است اما شاید نسبت به نحوه طرح موضوع و علنی‌کردن موضوع تفاوت دیدگاهی وجود داشته باشد. اصولا شخص ترامپ معتقد است برای موفقیت در مذاکرات تجاری و سیاسی از نزدیک باید فشار را افزایش داد و از تهدید و ارعاب نسبت به اینکه ممکن است اقدام تندی اتخاذ شود، استفاده کرد تا راه رسیدن به توافق هموار شود. اما کنگره بر این باور است که منصفانه نیست با متحدین سیاسی و نظامی واشنگتن این‌گونه عریان و تحریک‌آمیز صحبت کرد. به همین خاطر به نظر میرسد که نمایندگان در این فکر هستند تا راهی در نحوه مواجه دولت ترامپ با موضوعی که کنگره هم نسبت به آن دغدغه دارد پیدا کنند، در غیر این صورت اقدام فوری و عملی در راستای رویارویی با دولت ترامپ در قبال ناتو را نمیتوانیم شاهد باشیم.
لازم به ذکر است دونالد ترامپ در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری بیان کرد که ناتو یک پیمان منسوخ‌شده است. اما درحقیقت نگاه ترامپ اصلاح موضوع است نه نابودی ناتو. ترامپ معتقد است ناتو باید به وظایف خود در خصوص تامین امنیت هم در اروپا و هم خارج از آن عمل کند و بازوی کمکی برقراری امنیت در سطح جهانی باشد. اما ملی‌گرایان آمریکایی اعتقاد دارند ایالات متحده بیش از اندازه نقش قطب جهانی را بر عهده داشته و به تنهایی امنیت جهانی را برقرار کرده که این باعث شده قدرت آمریکا مستهلک شود و واشنگتن از پرداختن به نیازهای داخلی و تقویت و بهبود نظامهای داخلی ناتوان بماند. از این جهت فشار را بر متحدین افزایش میدهند تا سهم بیشتری از تامین امنیت خود را به عهده گیرند. بنابراین رویکرد دولت ترامپ این است که متحدین آمریکا یا باید با هزینه خودشان امنیت را تامین یا هزینه آن را به دولت آمریکا پرداخت کنند تا آنها به نیابت از متحدین این وظیفه را به عهده بگیرند. این نگرش کاخ سفید در مورد کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان هم وجود دارد. در رابطه با هزینه‌های ناتو هم همان‌گونه که پیش از این ذکر کردم، کشورهای عضو تعهد دادند تا 2درصد از تولیدات داخلی خود را به بودجه‌های دفاعی اختصاص دهند که فقط 3 کشور به این تعهد عمل کردند و بقیه کشورها این سهم را تقبل نکردند. در حالی‌که به اعتقاد دونالد ترامپ، کشوری مانند آلمان بسیار ثروتمند است و دارای ذخایر ارزی زیادی است و بودجه خود را نمیپردازد. البته از سوی دیگر آلمانیها معتقدند با همین سهم 2درصدی هم دومین تامین‌کننده هزینه‌های ناتو هستند که از نظر آمریکاییها این کفایت نمیکند، لذا اگر کشورهای ثروتمند اتحادیه اروپا پول بیشتری را خرج امور نظامی کنند، صرفهجوییهایی برای دولت آمریکا حاصل میشود و آنها میتوانند بهتر بودجه خود را تخصیص دهند.
به هر جهت به نظر میرسد که در نهایت کشورهای عضو ناتو خواسته آمریکا را بپذیرند. درواقع 2 درصد توافقی است که انجام شده و طی این سالها به دلایلی برخی کشورهای اروپایی به تعهدات‌شان عمل نکرده‌اند، بنابراین فشاری که ایالات متحده آمریکا وارد میکند، حداقل کشورهای ثروتمند اتحادیه مانند آلمان و فرانسه را وادار به تخصیص پول بیشتر به امور نظامی میکند و این روند به احتمال زیاد طبق خواست و نظر واشنگتن پیش خواهد رفت، زیرا ایالات متحده آمریکا اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین عضو ناتو است و تصمیمش در نهایت مورد قبول واقع خواهد شد. به همین خاطر به نظر نمیرسد این موضوع به عنوان یک تنش عمیق بین کشورهای عضو مطرح شود و به‌گونه‌ای نخواهد بود که باعث فروپاشی ناتو شود.
دیدگاه تان را بنویسید