نقش جدید برهم

مثلث/ علی موسوی‌خلخالی/  پژوهشگر مسائل خاورمیانه: 

برهم صالح، رئیس‌جمهوری عراق در سفری رسمی به ایران آمد و مورد استقبال رسمی مقامات کشورمان قرار گرفت. مسئولان جمهوری اسلامی از رفتار و برخورد برهم صالح بسیار تعریف و ابراز امیدواری کردند با توجه به ظرفیت‌هایی که در او وجود دارد، برای تحکیم روابط تهران و بغداد گام‌های اساسی برداشته شود و اگر مشکلاتی هم در توسعه روابط وجود دارد، فورا حل و فصل شوند. صالح خود در تهران قول مساعد داد که برای حل بسیاری از مشکلات موجود با ایران از جمله تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران، کمک و در مشکلاتی مثل ریزگردها شخصا نظارت کند. 

برهم صالح و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق از چهره‌هایی هستند که برای حفظ روابط با تهران تمایل بسیاری دارند. هر دو از چهره‌های نزدیک به ایران محسوب می‌شوند و هر دو مایل هستند که به ایران در حل مشکلاتش در مرحله‌ای که آمریکا تلاش می‌کند به کشورمان نهایت فشار را بیاورد، کمک کنند. می‌توان گفت در عراق رویکردی همه‌جانبه برای کمک به ایران در این مرحله حساس وجود دارد. تقریبا تمامی رهبران سیاسی عراق بر لزوم ماندن در کنار ایران تاکید دارند. اما واقعیت میدانی چه می‌گوید؟ آیا واقعا توانایی کامل برای مهار فشارهای آمریکا علیه ایران در داخل عراق وجود دارد؟ 

در برخی موارد عراقی‌ها می‌توانند واقعا به ایران کمک کنند اما در برخی موارد دیگر ناتوانند. قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کنیم که عراق طولانی‌ترین مرز را با ایران دارد. مساله گمرکی و مراودات کالاهای مورد نیاز دو طرف نیز از جمله مواردی است که دو کشور با توافق با یکدیگر می‌توانند آن را پیش ببرند و در صورت وجود اراده سیاسی، فشار خارجی نمی‌تواند مانعی برای آن باشد. همین رویکرد نسبت به صادرات گاز و برق ایران به عراق وجود دارد. اما از سوی دیگر، اینکه تحریم‌ها بر سطح تولید فعلی ایران چقدر اثر می‌گذارند، مساله‌ای است که به ایران برمی‌گردد. طبیعی است در صورت تضعیف تولید ایران، کسی منتظر کالای ایرانی نمی‌ماند. یا در زمینه تعاملات بانکی، عراق چند ماهی است عضو FATF شده در حالی که ایران هنوز به عضویت این کنوانسیون درنیامده. بدیهی است این مساله می‌تواند در مراودات بانکی دو کشور اختلالاتی را به وجود آورد. همچنین در زمینه مبادلات ارزی، ایران مورد تحریم دلاری آمریکا قرار گرفته و معامله دلاری با ایران تقریبا غیرممکن شده است. اینها مسائلی است که جدای از اراده سیاسی باید مورد توجه قرار بگیرد.