گفتوگوی مثلث با مهدی فضائلی
اصلاح‌طلبان با همه پرسی اقلیم مخالفند
مهدی فضائلی معتقد است: «نگاه جریانی اصلاح‌طلبان را باید از این اظهارنظرهای شخصی کسانی همچون آقای زیباکلام در موضوع همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق جدا دانست.»
اخیرا با وجود همه توصیه‌ها، هشدارها و تذکرهایی همه‌پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق برگزار شد، اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم، این موضوع اقلیم کردستان عراق به چه زمانی بر‌می‌گردد و به نظر شما چقدر توانست فضای داخل کشور را متأثر کند؟
موضوع استقلال اقلیم کردستان عراق یکی از آرمان‌های اکراد در طول سالیان دراز بود و کردها در مناطقی که هستند این را به‌عنوان یک نکته آرمانی در ذهن خود داشتند که بتوانند دولت مستقلی را برای خودشان تشکیل دهند منتها آنچه در عراق اتفاق افتاد، به اعتقاد من سوءاستفاده از این آرمان بود نه اعتنای واقعی به این آرمان. اگر بخواهم توضیح بدهم یک راهبرد کلانی را کشورهای نظام سلطه طراحی کردند و سالیانی است که اجرا می‌کنند و همچنان پیگیری طراحی‌شان ادامه دارد. آن طراحی بی‌ثبات‌سازی منطقه خاورمیانه است و اینکه منطقه همچنان بی‌ثبات نگه داشته شود. حالا الان وارد تشریح اهداف‌شان نمی‌شوم اما در راستای تحقق این راهبرد هر از چندگاهی اقداماتی را انجام می‌دهند و از زمینه‌هایی که موجب بی‌ثباتی می‌شود بهره‌برداری می‌کنند. درباره شخص آقای مسعود بارزانی این نکته قابل ذکر است که او خیلی علاقه و انگیزه‌های وافر به رئیس‌جمهور‌شدن داشت و این را در جاهای مختلف ابراز کرده است اما در ظاهر می‌خواهد به قهرمانی بین اکراد تبدیل شود این ذهنیت در او به‌طور جدی بوده و هست. از آن طرف حمایت‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که آمریکا، رژیم‌صهیونیستی و به احتمال خیلی زیاد دولت انگلیس در پشت صحنه ماجرا داشتند تا از این آرمان واقعی کردها بهره‌بهرداری کنند بنابراین این طرح را در این مقطع به اجرا درآوردند بنابراین باید بین واقعیت پشت صحنه ماجرا و بها‌دادن به آرمان واقعی درون اکراد تفکیک جدی قائل شویم و این را خیلی روشن دریابیم که این سوءاستفاده‌ای آشکار است.
مساله دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد و به تحلیل این مساله کمک می‌کند، این است که درست زمانی بحث همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق مطرح شد که داعش در عراق دارد شکست‌های سنگینی را متحمل می‌شود و در شرف نابودی کامل در عراق است. عراق کشوری است که مدت‌ها در اشغال آمریکا بود بعد یکسری درگیری‌های داخلی پیدا کرد و ناگهان با بروز و ظهور داعش مواجه شد، عراق بعد از پشت سر گذاشتن این وضعیت‌ها می‌رفت تا مقداری شاهد آرامش باشد اما می‌بینیم این حرکت در اقلیم کردستان عراق انجام می‌شود تا کمک به داعش باشد و فشار را از روی این تروریست‌های تکفیری کم کند. البته این اقدام دو هدف داشت، در وهله اول می‌خواهد اوضاع عراق را همچنان ناآرام نگه دارد و در وهله دوم آثار و پیامدهای این ناآرامی به سایر کشورهای منطقه تسری یابد. بنابراین توجه به زمانی که این مساله اجرا شد کمک می‌کند ما اهداف پشت این ماجرا را به‌طور آشکار متوجه شویم.
در ابتدای پیروزی انقلاب، غائله‌ای در کردستان و مناطق کردنشین اتفاق افتاد که خیلی‌ها ریشه آن را به سفارت آمریکا منتسب می‌کردند و می‌گفتند آمریکایی‌ها دنبال ایجاد نارضایتی‌های قومی در ایران هستند، نگاه مناطق کردنشین به نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز چطور بوده است؟
اکراد یک سابقه بسیار تاریخی طولانی‌مدتی در وابستگی و چسبندگی به ایران دارند. یعنی کردهای ایرانی بیشتر از آنکه کرد باشند ایرانی هستند منتها همان‌طور که اشاره شد بعد از پیروزی انقلاب باتوجه به شرایطی که در آن زمان بود با استفاده از همین زمینه‌هایی که اشاره کردم آمریکایی‌ها در موضوع آرمان کردی تحریک و تلاش کردند که کردستان را از ایران جدا کنند که بحمدالله با رشادت‌هایی که نیروهای انقلاب و سپاه انجام دادند، شاهد بودیم خود اکراد با تشکیل پیشمرگه‌های کرد و پیوستن به نیروهای انقلاب نقش بسیار جدی و تعیین‌کننده‌ای را در مقابله و مبارزه با کسانی داشتند که با تحریک آمریکا و بعضی کشورها درصدد سوءاستفاده از آرمان کردی برآمده بودند و می‌خواستند در آن مناطق آشوب به پا کنند. در سال‌های اول انقلاب حوادث بسیار تلخ و روزهای بسیار دشواری را در کردستان شاهد بودیم که واقعا مرور ددمنشی‌ها و رفتارهای به‌شدت ضدانسانی و وحشیگری، گروهک‌های کومله و دموکرات، خاطر خیلی از مردم آن مناطق را ناراحت می‌کند اما بعد از هزینه‌های زیادی که تحمیل شد بحمدالله نهایتا همه آنها شکست خوردند و مجددا کردستان در کنار بقیه مناطق کشور باقی ماند. ما هم در آن دوران و هم در دوران جنگ تحمیلی شاهد رشادت‌های خوب مردم کردستان بودیم و توطئه‌گران خارجی نتوانستند آن هدفی را که داشتند انجام دهند. البته تحریک قومیتی اختصاص به کردستان نداشت، ما در گنبد، خوزستان، آذربایجان و سیستان‌و‌بلوچستان این مساله را شاهد بودیم یعنی هر جایی که زمینه‌ای برای تحریک اقوام وجود داشت. سرویس‌های کشورهای توطئه‌گر و کسانی که از همان ابتدا در دشمنی با انقلاب حرکت و سعی کردند قومیت‌ها را تحریک کنند با حضور خود مردم آن مناطق با این حرکت‌ها مقابله شد و هیچ کدام اینها آن هدفی را که مدنظر آمریکا و کشورهای سلطه دیگر بود، محقق نکرد.
آقای زیباکلام در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی نماینده دولت بازرگان در کردستان بود و برای حل مناقشه و جلوگیری از تجزیه ایران به آنجا رفت، امروز آقای زیباکلام صحبت‌های دیگری مطرح می‌کند و می‌گوید این حق کردهاست که همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق داشته باشند، فکر می‌کنید این صحبت‌ها از سر چه مساله‌ای باشد یعنی کسی که خودش برای حل مشکل رفته بود تا از تجزیه‌طلبی جلوگیری کند چرا خودش از اقدام اقلیم کردستان عراق استقبال می‌کند. البته این مساله محدود به آقای زیباکلام نیست و از دیگر شخصیت‌های اصلاح‌طلب نیز شاهد چنین موضع‌گیری‌هایی بودیم؟
من مایل نیستم که درباره افراد صحبت کنم ولی بعضی‌ها هستند که برای هر آهنگ کلانی که وجود دارد ساز مخالفی را کوک کنند. این را در مجموعه رفتار ایشان و برخی افراد دیگر مشاهده می‌کنیم. در واقع این یک قاعده در رفتار او است. در این مورد هم بیشتر می‌خواهد متفاوت باشد موضوع آرمان کردی یک بحث است اما اینکه افرادی در این مقطع زمانی به طرح این صحبت‌ها اقدام کردند چه انگیزه‌ای داشتند و نتایج چنین رفتاری چه خواهد بود و منافعش برای چه کسانی و کدام جریانات خواهد بود؟ موضوع دیگری است که پاسخ به این سئوالات خیلی مهم است. اینکه چشم‌مان را روی همه اینها ببندیم و صرفا به یک موضوع آرمانی توجه کنیم این مقداری به نظرم بی‌دقتی و بی‌توجهی نسبت به حرکت کلانی است که دارد صورت می‌گیرد. در واقع جزیی‌نگری در این ماجرای کلان محسوب می‌شود.
آیا می‌شود این مساله به یک موضوعی تبدیل شود که جریانات سیاسی بخواهند از آن بهره‌برداری انتخاباتی داشته باشند؟
خوشبختانه دیدم در ذهن خود دوستان اصلاح‌طلب نیز مخالفت‌های جدی با این مساله شد یعنی گمان نمی‌کنم کسانی که بحث امنیت و منافع ملی کشور برای‌شان اهمیت داشته، بخواهند چنین اشتباهی را مرتکب شوند، یعنی قصد داشته باشند برای کسب یکسری منافع جناحی کوتاه‌مدت، منافع و امنیت کشور را به مخاطره بیندازند. همان‌طور که عرض کردم در بین نیروهای اصلاح‌طلب نیز ما می‌بینیم نیروهایی به‌شدت مخالف این ماجرا هستند و اعلام نظر کردند که با آقای زیباکلام مخالفت کردند بنابراین بعید می‌دانم که جریان کلی اصلاحات حاضر باشد چنین اشتباهی را مرتکب شود.
پس معتقدید اصلاح‌طلبان را باید از این اظهارنظرهای شخصی جدا دانست. یعنی اینها را یک نوع اظهارنظر شخصی می‌دانید تا موضع‌گیری جریانی و جناحی؟
بله تا الان این طور بوده است.
اگر جریان یا هر سلیقه سیاسی بخواهد با تحریک قومیت‌ها و اقلیت‌های مذهبی به تحرکات سیاسی ورود کند فکر می‌کنید عاقبتش چیست؟ تجربه 39 گذشته آیا موفقیتی را برای این نوع جریانات داشته که برخی باز طمع داشته باشند بخواهند از این حربه برای رقابت سیاسی استفاده کنند؟
نمی‌توانم بگویم نداشته، بالاخره به صراحت می‌بینیم در همین ایام آقای مولوی عبدالحمید آشکار آرای خودش را به رخ چهره‌های جریانات سیاسی می‌کشد و از آن به‌عنوان یک حربه برای تهدید سیاسی استفاده می‌کند مثلا می‌گوید اگر آقای روحانی خواسته‌های ما را اجرا نکند، در انتخابات بعدی سراغ فلان جریان می‌رویم. این مساله بوده و متعلق به همین رفتارهای نادرست و نگاه‌های مقطعی است. ما شاهدیم که بالاخره منافع بلندمدت کشور به نفع همه مردم ایران است. پیروان ادیان و اقوام مختلف هم در این امنیت سهیم هستند یعنی اگر این شرایط به هم بخورد، آنها خودشان اولین کسانی هستند که بیشترین خسارت را خواهند دید و البته کشور هم متضرر خواهد شد. بنابراین در مقاطع انتخابات به بحث‌های قومیتی و مذهبی متأسفانه توجه شد و برخی جریان‌ها منافع کوتاه‌مدتی را داشتند و آن را بر منافع بلندمدت ملی ترجیح دادند.
بی‌‌بی‌سی و برخی شبکه‌های مجازی خیلی تلاش کردند تا انعکاس همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق را در ایران بزرگنمایی و آن را یک چالش داخلی توصیف و تحلیل کنند، نظر شما چیست؟
بستگی دارد، قطعا یکی از اهداف توطئه‌گران خارجی پیگیری این مساله و تسری آن به جمهوری اسلامی و کردستان ایران است. یعنی اتفاقی که در اقلیم کردستان عراق افتاد، محدود به آنجا نشود. در واقع دست‌های پشت‌پرده‌ای که این ماجرا را طراحی کردند حتما یک نظر جدی به کردستان ایران هم داشتند و دارند. در صورتی که بتوانند این طرح را به‌طور کامل در اقلیم کردستان عراق اجرا کنند. سراغ کردستان ما هم خواهند آمد. بنابراین باید هم خود مردم کردستان ما و هم مردم کردستان عراق به این مساله توجه داشته باشند که از خواسته‌های آنها سوءاستفاده و بهره‌برداری‌های ناروا نکنند و هم این طرف باید مسئولان مجموعه کسانی که در این مساله دخیل هستند و مسئولیت دارند مراقبت‌های لازم و جدی را داشته باشند. همین‌طور جریان‌های سیاسی هم خیلی جدی باید مراقبت کنند منافع کوتاه‌مدت حزبی و جناحی‌شان سایه نیندازد روی این بحثی که به امنیت ملی کشور بر‌می‌گردد.
رویکرد دولت آقای روحانی را چطور دیدید؟
نکته منفی الان به ذهنم نمی‌رسد. دولت موضع‌گیری‌های درست و صحیحی تا الان داشت. کسی که واقعا به منافع ملی کشور و مولفه‌های امنیت ملی توجه داشته باشد حتما نمی‌تواند غیر از این رفتار دیگری را داشته باشد و اجازه دهد این تحریک‌ها صورت بگیرد و دنبال شود.
هشت سال دفاع مقدس آزمون مهمی برای کردها بود چون ارتش بعث عراق از غرب کشور هم وارد ایران شد، کردها در آن دوره چگونه عمل کردند و فکر می‌کنید امروز در قبال این توطئه‌ای که از طرف آمریکا و اسرائیل دارد هدایت می‌شود چگونه
عمل کنند؟
توقع می‌رود باتوجه به تجربیات دوران دفاع مقدس و هم تجربیاتی که در همان غائله کردستان در همان اول انقلاب بود، مجدد مردم کردستان خودشان مراقبت‌های لازم را داشته باشند و اجازه ندهند که این ترفندها و طراحی‌های پشت صحنه دامن آنها را بگیرد ولی این حتما نیازمند به مراقبت است. من خیلی کوتاه خاطره‌ای را اشاره می‌کنم، سال 75 صدام وقتی که به اکراد اقلیم کردستان عراق حمله کرد مجموعه طالبانی‌ها به‌شدت صدمه دیدند و مهمترین پناهگاه‌شان ایران بود. من اتفاقا همان ایام کردستان بودم. اخیرا آقای طالبانی هم به رحمت خدا رفت. به همراه شهید احمد کاظمی رفتیم پیرانشهر، پشت ارتفاعات پیرانشهر آقای طالبانی را دیدم که در خرابه‌ای در حالت خیلی غریبانه و شرایط سختی بود و مردها، زنان و بچه‌های کرد هم در آن منطقه آواره بودند. صدام حمله کرده و به طالبانی‌ها صدمه زده بود، آنها پناهگاه خود را جمهوری اسلامی ایران دیدند. من آنجا شرایط آقای طالبانی را با چشم دیدم که چه روزگار سختی را می‌گذراند. خدا شهید احمد کاظمی را رحمت کند که آمد خیلی صمیمی با مرحوم طالبانی صحبت کرد و از او سئوال کرد که الان چه احتیاجاتی دارید؟ بعد دستور داد برای آنها پتو، غذا و کنسرو آوردند تا نیازشان تأمین شود. شهید کاظمی‌نجف‌آبادی بود اما همان‌طور که گفتم یک پیوند خیلی جدی بین مردم کردستان عراق و مردم ایران در آن شرایط سخت به وجود آمد. نباید اجازه داد که این تجربیات و این نقاط ارزشمندی که وجود داشت بر اثر منویاتی ضد منافع مردم کردستان و ضد‌منافع مردم ایران فراموش شود. این امیدواری است که ان‌شاء‌الله با هوشیاری مردم کردستان و مراقبت‌هایی که مسئولان می‌کنند، ادامه خدمت‌رسانی به مناطق کردستان انجام شود و ما شاهد تکرار آن وقایع نباشیم.
از نمایندگان کرد مجلس چه انتظاری دارید؟
نمایندگان مردم مناطق کردنشین هم مسئولیت جدی دارند، براساس سوگندی که در مجلس خوردند باید پاسدار قانون اساسی و استقلال، تمامیت و امنیت کشور باشند و تحت تاثیر بعضی از جوسازی‌ها و فشارهایی که برخی جریانات و برخی رسانه‌های بیگانه می‌خواهند وارد کنند قرار نگیرند، گرچه در‌مجموع همین‌طور بوده و در آینده هم همین‌طور خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید