اختصاصی مثلث/ ایران روی هیچ چیزی حساب نمی‌کند/ گفت‌وگو با پل پیلار عضو ارشد سیا

 رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی میان بازیگران اروپایی بر سر نحوه حفظ توافق هسته‌ای با ایران شدت گرفته است. این رایزنی‌ها در حالی شدت گرفته که بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران اروپایی و آمریکایی، معتقدند که اروپا از همه ابزارهای خود برای حفظ منافع ایران در برجام استفاده نمی‌‌کند. تاخیر اتحادیه اروپا در ارائه بسته پشنهادی به ایران نشان‌دهنده همین حقیقت است. آیا  اروپا قادر خواهد بود مقابل تحریم‌های آمریکا علیه ایران موضعی قدرتمند اتخاذ کند و آیا قوانین مسدودساز اروپا برای حمایت از شرکت‌های اروپایی مقابل تحریم‌های آمریکا علیه ایران کارا خواهد بود؟ در خصوص این موضوعات گفت‌وگویی با پروفسور «پل پیلار» رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) انجام شده که در ادامه می‌آید. پیلار از اساتید دانشگاه «جورج تاون» است و تاکنون مسئولیت‌های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می‌توان به ریاست واحد تحلیل عملیات‌های سیا در شرق نزدیک، خلیج‌فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی آن نیز دارد.

همان‌گونه که می‌دانید، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا رسما از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده و از سوی دیگر، به تلاش‌های خود برای جلوگیری از تجارت سایر کشورها با ایران ادامه می‌دهد. به نظر شما با توجه به شرایط موجود، وظیفه سایر بازیگرانی که در توافق هسته‌ای با ایران حضور دارند چیست؟

   همان‌گونه که اشاره کردید، در حال حاضر یکی از طرفین برجام  به طور صریح و کامل تعهدات خود نسبت به قرارداد را انکار نمود. شش طرف دیگر نیز می‌توانند قرارداد را ترک کنند هر زمانی که بخواهند. با این وجود آنها می‌گویند خواهان ادامه برجام حتی بدون حضور ایالات متحده امریکا هستند.

ادامه تعهدات و مسئولیت‌های 6 طرف دیگر دقیقا همان تعهداتی است که در برجام قید شده، هرچند تعهدات هر طرف نسبت به پنج طرف دیگر است نه مثل سابق که تعهد هر طرف نسبت به شش طرف دیگر بود.

مقامات اروپایی معتقدند که می‌توان با استناد به قوانین مسدودساز، تا حدودی از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران جلوگیری کرد، حال آنکه شواهد موجود نشان می‌دهد که چنین قانونی در عمل نمی‌‌تواند تضمین لازم را برای ادامه فعالیت این شرکت‌ها ایجاد کند. ارزیابی شما از این مساله چیست؟ آیا اعمال قوانین مسدوساز در این خصوص موثر خواهد بود؟

   دولت‌های اروپایی تا حد ممکن تلاش می‌کنند برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA)  را حفظ کنند؛ توافقی که حیات آن بستگی به ایرانی دارد که بتواند به تجارت با اروپا به طور قابل‌توجهی ادامه دهد. اما این سوال هنوز باقی است که آیا  تلاش آنها در مواجهه با تصمیم دولت ترامپ برای مجازات هر شرکت یا دولتی که با ایران کار می‌کند کافی خواهد بود یا خیر؟

قانون انسداد در واقع ممنوعیت تن دادن به تحریم ایالات متحده آمریکا در مورد تجارت با ایران است. اما شرکت‌های اروپایی هنوز باید میزان تجارتی که آنها با ایران دارند و میزان تجارتی که با آمریکا دارند را مد نظر قرار دهند. آنها نمی‌‌خواهند بازار ایالات متحده را از دست بدهند.

با توجه به اینکه اتحادیه اروپا هم قدرت زیادی برای مقابله با تحریم‌های ثانویه  ایالات متحده آمریکا و تحریم‌های آن  ندارد، آیا به نظر شما تضمینی در خصوص حفظ توافق هسته‌ای وجود خواهد داشت؟

   ایران روی هیچ چیزی حساب نخواهد کرد در عوض منتظر خواهد بود تا ببیند که آیا منافع اقتصادی آن با برجام برآورده می‌شود یا خیر. اینکه آیا برجام منافع ایران را تامین می‌کند تا بتواند به آن ادامه دهد یا خیر، هنوز مشخص نیست و باید منتظر ماند و دید.این امر به الگوهای اقتصادی که ایجاد می‌شوند بستگی خواهد داشت و برای هر کسی از جمله ایرانی‌ها پیش‌بینی آن مشکل است.

در یک جمع‌بندی کلی، میزان مقاومت و ایستادگی اتحادیه اروپا در مقابل تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا علیه ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید‌؟

   تحریم‌های ثانویه، سلاح اصلی است که دولت ترامپ در مورد ایران از آن استفاده می‌کند. اتحادیه تنها قادر است مشوق‌هایی را ارائه یا از دادن مشوق‌ها خودداری کند. اما توان و ظرفیت اتحادیه اروپا برای ارائه مشوق‌ها به کسب و کارهای فعال در ایران در مقایسه با خطرات مترتب بر تحریم‌های آمریکا بسیار ناچیز است؛ مساله‌ای که باید مدنظر ما قرار گیرد. 

یکی از بحث‌هایی که در این خصوص بارها مطرح شده است، ارائه ابزارهای تشویقی و تضمینی از سوی اتحادیه اروپا به شرکت‌های متوسط و کوچک برای آغاز یا ادامه فعالیت در ایران است. آیا اتحادیه اروپا در این خصوص می‌تواند نقش موثری ایفا کند؟

اتحادیه اروپا و حکومت‌های اروپایی  نمی‌‌توانند بخش خصوصی را مجبور به تجارت با ایران کنند. برای یک دولت دشوار خواهد بود تا ثابت کند که عدم مشارکت یک شرکت در تجارت با ایران، درواقع تصمیمی است که تحت  فشار آمریکا اتخاذ شده باشد، به جای اینکه یک تصمیم تجاری مشروع باشد که بر اساس مجموعه‌ای از دلایل ممکن دیگر، تجارت با ایران را سودآور نمی‌‌بیند. اتحادیه اروپا می‌تواند در برابر تحریم‌های آمریکا ایستادگی کند؛ اما طی سال‌های گذشته، ادغام گسترده اقتصاد آمریکا و اتحادیه اروپا مخاطراتی را که این تحریم پیش روی کسب و کارهای اروپایی قرار می‌دهد، افزایش داده است.