فواد ایزدی در گفتوگو با مثلث
رئیس‌جمهور ایران به مذاکره با آمریکا امیدوار است
برخی منتقدین بر این باور هستند که دستگاه سیاست خارجی ایران با این سیاستی که در پیش گرفته از فرصتهای بالقوه موجود در شرق و منطقه غافل شده است. در این راستا گفت‌وگویی با دکتر فواد ایزدی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران داشتیم. به عقیده وی آقای روحانی از ابتدا نگاه خوشبینانه‌ای به غرب با محوریت برجام برای حل مشکل سیاست خارجی ایران داشت و علی‌رغم همه خلف وعدههایی که از جانب آمریکا دید همچنان تصور می‌کند که راههایی برای حل مشکل با آمریکا وجود دارد.
رویکرد دولت آقای روحانی و دستگاه دیپلماسی ایشان نسبت به آمریکای ترامپ چیست؟ به‌طور کلی به نظر شما امکان مذاکره با آمریکا در خصوص برجام یا مسائل دیگر وجود دارد؟
سیاست خارجی آقای روحانی نسبت به آمریکا خوشبینانه است، حتی در مقطع کنونی که آمریکا از توافق خارج شده همچنان اندکی خوش‌بینی نزد ایشان و دستگاه سیاست خارجی وجود دارد. به این معنا که زمانی‌که آقای روحانی رئیس‌جمهور شدند، این تفکر در ایشان و برخی از اطرافیان‌شان وجود داشت که مشکل سیاست خارجی ایران در صورت کاهش تنش با ایالات متحده حل میشود. برای این منظور نیز در نظر داشتند که لیستی از مشکلاتی که آمریکا با ایران دارد را تهیه کرده و برای بهبود روابط، با دادن امتیاز به آمریکاییان این مشکلات را برطرف کنند که این دیدگاه در راستای نگاه کدخدامحورانه‌ای است که ایشان نسبت به واشنگتن دارند. اما برخلاف تصور ایشان با انجام این کار نه‌تنها مشکلی حل نشد، بلکه علاوه بر تحریمهای قبل از برجام، تحریمهای بعد از برجام را هم متحمل شدیم و مشکلات افزایش یافته است. زیرا آمریکا تنها با سیاست ایران مشکل ندارد، بلکه کل سیستم و حاکمیت جمهوری اسلامی را برنمیتابد لذا تغییر سیاست شاید اندکی از تنشها بکاهد اما مشکل همچنان پابرجاست. با این حال دکتر روحانی همچنان تصور میکنند که راههایی برای حل این معضل وجود دارد و در این راستا اگرچه به وضوح صحبت از مذاکره با آمریکا نمیشود اما به نظر میرسد که رئیس‌جمهور بر این باورند که برخلاف رفتارهای دوگانه ایالات متحده همچنان راهی برای مذاکره وجود دارد.
آقای ایزدی به نظر شما تمایزی میان آمریکای ترامپ با آمریکای دموکراتها که درواقع برجام در آن زمان امضا شد و در زمان ترامپ از آن خارج شدند، وجود دارد؟
درواقع برجام با همه امتیازاتی که طی آن واگذار شد، بر اساس طرحی از کری و اوباما بود که نسبت به آنها خوش‌بینی وجود داشت. جان کری در کنگره اعلام کرد: «از لحاظ حقوقی اجرای برجام برای آمریکا الزام‌آور نیست.» بنابراین تفاوتهایی که میان دموکراتها و جمهوریخواهها وجود دارد تاکتیکی است نه بنیادی و هر دو حزب در اهداف با هم اشتراک نظر دارند و هر دو یک نگرش به جمهوری اسلامی ایران دارند. عدم درک این موضوع سبب شده که برخی در کشورمان درصدد جدا کردن ترامپ از بدنه آمریکا برآیند تا به نوعی مشکل حل شود، درحالی‌که این اقدام باید زمان اوباما انجام میشد زیرا اوباما و کری درون
حزب دموکرات، اقلیت بودند.
در راستای همین موضوع به نظرشما دلیل تمرکز و توجه زیاد دکتر روحانی و دستگاه دیپلماسی ایشان روی مساله غرب و برجام چیست؟ در حالی‌که شرق و فرصتهایی که در آنجا یا منطقه وجود دارد به نوعی نادیده گرفته شده است.
براساس نگاه کدخدامحور ایشان به غرب آن هم در ذیل برجام، این اتفاق افتاده است. درواقع آقای روحانی در سیاست خارجی علاوه بر عدم توجه به شرق و منطقه، در غرب نیز روابط دوجانبه مستحکمی با کشورهای اروپایی برقرار نکردند و مساله غرب هم در برجام خلاصه شده است. این در حالی است که ثروت و تکنولوژی دنیا در حال انتقال از غرب به شرق است و در حوزههایی پیشرفت کشورهای شرقی بیشتر از آمریکا بوده است؛ لذا منطقی نیست که تمام تمرکز ما روی غرب باشد زیرا در این وضعیت، چین یا روسیه نمیتوانند سیاست راهبردی با ایران داشته باشند. درواقع ما بر آن نیستیم که دولت آقای روحانی را به این موضوع متهم کنیم اما دیدگاهی که در دنیا نسبت به دولت ایشان وجود دارد این است که دولت یازدهم و دوازدهم غرب‌گرا است و این دیدگاه باید اصلاح شود. به عبارت بهتر چندین ماه است که ایران در چین و هند سفیر تعیین نکرده است و با توجه به وضعیتی که در برجام به وجود آمده و نیازهای تجاری و اقتصادی که کشور دارد، این مساله یک معضل است و به نوعی از جانب این کشورها بی‌احترامی
در عرف دیپلماتیک تلقی میشود.
به عقیده شما با این شرایط دولت روحانی برجام را با اروپا حفظ خواهد کرد؟
علی‌رغم نکات مثبتی که برجام برای ایالات متحده داشت اما آنها از برجام خارج شدند، زیرا اولا احساس کردند از این طریق میتوانند امتیاز بیشتری از ایران بگیرند و این درک زمانی که ایران صحبت از برجام دو و سه و منطقه قدرتمند کرد، حاصل شد. دوم اینکه طرف مقابل یقین پیدا کرد که جمهوری اسلامی قطعا در برجام باقی میماند، این مساله نیز زمانی که ایران بیان داشت برجام را با اروپا و بدون آمریکا ادامه میدهد مشخص شد. لذا آمریکا دریافت که برجام و محدودیتهایش وجود دارد پس میتوان امتیازات بیشتری را از طریق اعمال فشار بیشتر از ایران گرفت. به همین دلیل ایران باید برای طرف مقابل این درک را به وجود میآورد که اولا ایران دیگر آمادگی دادن امتیاز بیشتر را ندارد چون امتیازاتی که در برجام داد خیلی به نفعش نبود، ثانیا در صورت خروج آمریکا از برجام، ایران هم از آن خارج میشود اما تصور برعکس به وجود آمد و موجب شد ایران در موقعیت فعلی قرار بگیرد.
دیدگاه تان را بنویسید