فرماندهی محور مقاومت قائم به فرد نبود

با گذشت بیش از یک سال از به شهادت رساندن سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی و ابومهدی المهندس، فرمانده حشدالشعبی ازسوی نیروهای آمریکا، اکنون این پرسش مطرح است که آیا ایالات‌متحده آمریکا از این ترورها توانسته به اهداف خود دست پیدا کند و به‌طورکلی منطقه پس از شهادت حاج قاسم دچار چه تغییر و تحولاتی شده است؟

برای تبیین این مساله باید توجه داشت که ایران یک قدرت منطقه‌ای است و توانایی تاثیرگذاری بر تحولات منطقه را به شکل حداکثری دارد. درعین‌حال ایران از نفوذ زیادی در منطقه خصوصا لبنان، عراق، سوریه و یمن برخوردار است. از جمله بنا بر گفته اغلب تحلیل‌گران مسائل منطقه، جایگاه ایران در تحولات خاورمیانه چه از منظر دیپلماتیک و نرم و چه سخت غیرقابل چشم‌پوشی است. از همین منظر، عربستان به ایران به‌عنوان مهم‌ترین رقیب خود نگاه می‌کند. رقابت بین ایران و عربستان گاه به یک جنگ نیابتی تبدیل شده و گاه نیز در چارچوب قدرت‌نمایی دیپلماتیک خود را نشان داده است؛ لذا عربستان، ایران را به‌عنوان یک رقیب و نیز به‌عنوان یک تهدید برای خود به حساب می‌آورد. از این رو تلاش برای محدود کردن قدرت ایران بعد از به قدرت رسیدن ملک‌سلمان و ولیعهدی محمد بن‌سلمان در عربستان در دستورکار قرار گرفته است. یکی از ابزارهای اصلی عربستان در رقابت منطقه‌ای استفاده از گروه‌های تروریستی و تکفیری در راس آن داعش بوده است. در واقع داعش محصول فکری اصلی وهابیت در منطقه برای مقابله با ایران و نیروهای هم‌پیمان آن یعنی محور مقاومت بوده است. از این منظر، ایران برای ایجاد یک توازن منطقه‌ای و ممانعت از گسترش تروریسم تحت رهبری خلافت اسلامی در سوریه و عراق یک بلوک‌بندی جدید با عنوان محور مقاومت را تشکیل داده است. رهبری این محور مقاومت و معمار اصلی آن برای مقابله با گروه‌های تروریستی و نفوذ تکفیری‌ها در منطقه سردار شهید قاسم سلیمانی بود که توانست با همفکری برخی از همرزمان خود محوری را در منطقه ایجاد و محور مقاومت را نیز به یک گفتمان اصیل اسلامی تبدیل کند. ناگفته پیداست که اگر تلاش‌های بی‌وقفه فرماندهی محور مقاومت در منطقه به‌ویژه در سوریه نبود بدون تردید حکومت بشار اسد فرومی‌پاشید و فروپاشی نظام سوریه به معنای افول قدرت بیشتر جبهه مقاومت و تسلط نیروهای عبری-عربی به رهبری اسرائیل و عربستان در منطقه بود؛ بنابراین حضور به‌موقع و ساماندهی نیروهای مردمی سوریه برای مقابله با نیروهای تکفیری باعث شد که عربستان‌سعودی، رژیم اسرائیل و آمریکا در طرح کلی خودشان با عنوان ایجاد منطقه آشوب‌زده از طریق گسیل نیروهای تکفیری-سلفی به ترکیه با ناکامی روبه‌رو شوند و همچنین مقاومت نیروهای هم‌پیمان ایران در سوریه توازن قوا را به نفع ایران تغییر داد. از دیگر اقدامات سردار سلیمانی در سوریه، بحث ورود به حوزه نرم و دیپلماسی فرهنگی بود که این دیپلماسی با عنوان دفاع از حرم مطهر در سوریه باعث شد گروه‌های مختلف شیعه از عراق، افغانستان و پاکستان با عنوان نیروهای فاطمیون و زینبیون به‌عنوان مدافعان حرم، سد محکمی را در قبال تجاوزات نیروهای تکفیری-سلفی ایجاد کنند. در جبهه عراق هم سردار سلیمانی کارآمدی خویش را در راهبری نیروهای مردمی عراق یعنی حشدالشعبی و ایجاد پیوند بین گروه‌های مختلف سیاسی اعم از شیعه و سنی به نحو مطلوبی انجام داد. درواقع اگر رشادت‌های ایشان نبود بدون تردید عراق با تجزیه و هجوم گسترده نیروهای تکفیری و صهیونیستی مواجه می‌شد. در هر صورت محور مقاومت با حضور فرماندهی سردار سلیمانی به‌عنوان یک متغیر مستقل و تاثیرگذار در منطقه، شرایط را برای ایجاد بازدارندگی و توازن قوا ایجاد کرد؛ لذا مقامات امنیتی آمریکایی و صهیونیستی طرح‌های مختلفی را برای ضربه زدن به محور مقاومت و تضعیف قدرت نظامی و سیاسی ایران در منطقه طراحی و اجرا کردند. یکی از طرح‌های شوم درواقع ترور فرماندهان محور مقاومت یعنی سردار سلیمانی و شهید ابومهدی مهندس بود. مقامات واشنگتن و تل‌آویو بر این تصور باطل بودند که با شهادت فرماندهان مقاومت این محور از درون دچار استحاله می‌شود و نیروهای سلفی و داعشی مجددا با قدرت‌یابی توان تاثیرگذاری در غرب آسیا را به دست می‌آورند ولی آنچه مهم است فرماندهی محور مقاومت قائم به فرد و شخص سردار سلیمانی نبود، بلکه خوشه‌های مقاومت در منطقه به نوعی چیدمان شده است که در کلیت امر حتی در نبود سردار مقاومت این محور توان اقدام عملیاتی خود را بازسازی و حفظ کرده است؛ بنابراین ما شاهد هستیم با آنکه از دست دادن فرماندهان مقاومت ضایعه‌ای دردناک برای ملت‌های مسلمان به‌ویژه ایران اسلامی بود، بااین‌حال از استواری و پایداری این جبهه در قبال دشمنان خود نه‌تنها کاسته نشده است، بلکه شاهد خشم و نفرت بیشتر مردم مسلمان منطقه نسبت‌به نیروهای اشغالگر در عراق، سوریه و یمن هستیم. به‌طوری‌که حوثی‌های یمن به‌عنوان یک خوشه امنیتی از محور مقاومت توان رزمی خود را نه‌تنها در داخل در قبال ائتلاف عربستان حفظ کردند، بلکه از طریق موشک‌های راهبردی خود شهرهای استراتژیک عربستان و امارات را با خطر جدی مواجه ساختند. از سوی دیگر، در حوزه دیپلماسی نیز هرکدام از این محورهای جداگانه مقاومت با الگوبرداری از حزب‌الله لبنان توانمندی‌های سیاسی خود را آشکار کردند؛ بنابراین آنچه در قبال آینده منطقه می‌توان گفت اینکه بدون لحاظ محور مقاومت و نیروهای مردمی امکان مصالحه و صلح فراگیر وجود ندارد و در ترتیبات جدید منطقه‌ای، عناصر محور مقاومت حضور جدی خواهند داشت. 

از سوی دیگر، یکی از اهداف اصلی ترور فرمانده سپاه قدس و فرمانده حشدالشعبی تضعیف قدرت منطقه‌ای ایران ازسوی شخص دونالد ترامپ بود. درواقع مثلث شوم اسرائیل، عربستان و آمریکا با تکرار واژه ایران‌هراسی در منطقه و اتهام‌زنی به ایران به‌دلیل حمایت از گروه‌های مردمی نظیر حزب‌الله و نیز حشدالشعبی یا جبهه مقاومت در سوریه تلاش می‌کردند که ایران را به‌عنوان عنصر ناامنی در منطقه معرفی کنند و در این مسیر با ابزار رسانه و فریبکاری از گروه‌های تروریستی نظیر داعش و گروه‌های سلفی-تکفیری نیز حمایت‌هایی به عمل می‌آمد. هدف اصلی همچنانکه پیشتر نیز اشاره شد برهم‌زدن نظم و امنیت منطقه با عنوان هرج‌ومرج سازنده و بازآفرینی خاورمیانه‌ای جدید با محوریت رژیم‌صهیونیستی بود؛ لذا تلاش شد که برخی از کشورهای عرب منطقه با آشتی با رژیم‌صهیونیستی یک بلوک جدیدی را در منطقه برای مقابله با ایران و سیاست‌های منطقه‌ای آن ایجاد کنند که نهایت این امر و طراحی‌ها به شهادت سردار سلیمانی منجر شد ولی استواری منطقه و نیز ناکامی شخص ترامپ در رسیدن به قدرت، موجب هراس بیشتر عربستان‌سعودی از ایران شده است. لذا درست است که عربستان و رژیم‌صهیونیستی در رسیدن به اهداف اصلی خود یعنی تضعیف بیشتر محور مقاومت و افزایش دخالت در منطقه به‌ویژه در سوریه و عراق با ناکامی روبه‌رو شده‌اند، با این وجود، این تلاش‌ها و نقشه‌های ایجاد ناامنی همچنان ادامه دارد و سعی بر آن است که هم در جبهه سوریه هم در عراق و یمن ایران متهم به ایجاد ناامنی و دخالت در منطقه شود. این در حالی است که بعد از خروج ترامپ از کاخ سفید مجددا شاهد تمایل کشورهای مسلمان برای ایجاد گفت‌وگو و راه‌حل‌های سیاسی با هدف حل مشکلات منطقه هستیم. این امر بیانگر آن است که میوه مقاومت در منطقه به ثمر رسیده و خون شهید سلیمانی با آبیاری درخت مقاومت سرافرازتر از گذشته است.