مفهوم smart contract یا قرارداد هوشمند چیست؟

بسیاری از پیشرفت‌های دنیای امروزی زمانی که تنها یک ایده بوده‌اند، کاربردی نداشتند و مورد توجه نیز قرار نگرفتند؛ اما پس از گذشت سال‌ها، بستری برای دیده شدن این ایده‌ها فراهم شده است. اسمارت کانترکت یا قرارداد هوشمند نیز از آن دست ایده‌ها بود که در ابتدا به سبب فراهم نبودن شرایط، به خوبی دیده نشد. در سال ۱۹۹۶، «نیک سزابو»، کارشناس علوم کامپیوتر و رمزنگاری، ایده قراردادهای هوشمند را مطرح کرد و چند نسخه از آن را نیز ارائه داد؛ اما آن طور که باید از این ایده استقبال نشد. با ظهور بیت کوین و شبکه بلاکچین، به نظر می‌رسید بستر برای استفاده از تکنولوژی قرارداد هوشمند مهیا شده است؛ بنابراین بار دیگر، این ایده مطرح شد و این بار، اتفاقات بهتری رقم خورد. در این مطلب به مفهوم اسمارت کانترکت، کاربردها، همچنین مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت. همراه ما باشید.

قرارداد هوشمند چیست و چه کاربردی دارد؟

قرارداد هوشمند تحولی در سبک و سیاق قراردادهای مالی و تجاری ایجاد کرد و آن را کمی بیشتر به سوی آینده حرکت داد. برای آنکه با مفهوم اسمارت کانترکت آشنا شوید، بیایید کار را با چند مثال ساده شروع کنیم. حتماً بازی‌های شهربازی را دیده‌اید که با انداختن یک سکه درون صندوق شروع به کار می‌کنند. همچنین برای عبور از گیت مترو نیز باید از بلیط استفاده کنید تا امکان عبور از آن برایتان فراهم شود. اگر دستگاه‌های فروش اتوماتیک نوشیدنی را دیده باشید نیز می‌دانید که با پرداخت پول به صورت اتوماتیک نوشیدنی به شما تحویل داده می‌شود. در همه این موارد، نقش واسطه برای فروش محصول، ارائه بازی یا دریافت بلیط حذف شده است.

قرارداد هوشمند نیز چیزی شبیه به همین است. در واقع این قراردادها شبیه به اپلیکیشن‌ها، توسط برنامه‌نویسان کدنویسی شده و در صورتی که تمام مفاد آن به درستی انجام شوند، به اجرا در می‌آیند. پیش از ثبت این قراردادها تمام اجزای آن‌ها به خوبی مورد بررسی قرار می‌گیرند و در نهایت با کدنویسی و ثبت بر بستر بلاکچین، اجرا می‌شوند. نکته مهمی که وجود دارد این است که اطلاعات مورد نظر پس از انتشار بر بستر بلاکچین، در تمام اجزای آن منتشر شده و عملاً غیرقابل تغییر خواهند بود. به همین دلیل می‌توان گفت که قراردادهای هوشمند پس از انتشار، به هیچ عنوان قابل تغییر نیستند. تنها در صورتی smart contract متوقف خواهد شد که طبق کدنویسی، موعد انقضای آن سر برسد.

کاربردهای smart contract

اسمارت کانترکت می‌تواند کاربردهای گسترده‌ای در جای جای زندگی داشته باشد؛ چیزهایی که ممکن است به فکرتان هم خطور نکند. چند مورد از این کاربردها را در ادامه نام برده‌ایم:

صنعت بیمه
بنگاه‌های معاملاتی
خرید ارز دیجیتال
ماشین‌های خودران
انتخابات و رأی‌گیری
علوم پزشکی و درمانی
قوانین کپی‌رایت
قراردادهای تجاری و مالی میان دولت‌ها و …

اجزای اسمارت کانترکت

هر قرارداد هوشمند یا همان smart contract، پنج رکن اساسی دارد که هر یک از آن‌ها باید بر اساس اصول خاصی پیش بروند تا در نهایت، اسمارت کانترکت به خوبی اجرا شود. این پنج رکن عبارت‌اند از:

امضاکنندگان: قرارداد هوشمند نیز مانند هر قرارداد دیگر، دو طرف مشخص دارد که قرارداد را امضا خواهند کرد. امضای دیجیتال طرفین قرارداد اعلام می‌کند که این قرارداد مورد تأیید آن‌هاست.

موضوع قرارداد: گفته می‌شود قراردادهای هوشمند باید دسترسی سریع به موضوع قرارداد داشته باشند. به عبارتی اگر قرار است در ازای مبلغی معین، فایلی برای یکی از طرفین قرارداد ارسال شود، smart contract باید یه این فایل درسترسی داشته باشد.

شرایط قرارداد: شرایط و ضوابط اسمارت کانترکت تمام آن چیزهایی را شامل می‌شود که طرفین قرارداد باید به آن عمل کنند. این قوانین و شرایط به زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی نوشته خواهند شد.

اوراکل: اوراکل سیستمی است که اطلاعاتی را خارج از بلاکچین به قرارداد ارائه می‌دهد. به عنوان مثال اگر قراردادی مبنی بر معاملات نفتی نوشته شده است، یک سایت برای بررسی قیمت روزانه نفت تعریف می‌شود.

پلتفرم اختصاصی: اسمارت کانترکت‌ها اول باید در یک سیستم اختصاصی منتشر شوند و پس از آن در بستری همچون بلاکچین اتریوم به عنوان پلتفرم رسمی به اجرا درآیند.

مزایا و معایب قرارداد هوشمند کدام‌اند؟

حال که تا حدودی با ماهیت smart contract و کاربردهای آن آشنا شدید، بیایید به بررسی مزایا و معایب آن بپردازیم‌. نخست مزایای قرارداد هوشمند را بیان می‌کنیم:

حذف واسطه‌ها: در هر اسمارت کانترکت، تنها طرفین قرارداد دخیل هستند و واسطه‌ای در این قرارداد وجود نخواهد داشت. این مسئله باعث از بین رفتن مسئله کمیسیون و همچنین بالا رفتن امنیت قرارداد می‌شود.

قابل اعتماد بودن: قراردادهای هوشمند به طور قابل توجهی امن‌تر از قراردادهای سنتی هستند. در این قراردادها امکان فسخ یا تغییر مفاد وجود ندارد. همچنین مواردی چون گم شدن و تقلب نیز از بین می‌روند.

کاهش هزینه‌ها: اگر معاملات خود را با استفاده از اسمارت کانترکت انجام دهید، دیگر نیازی به پرداخت پول به دفاتر اسناد رسمی و بنگاه‌ها نخواهید داشت.

کارآمد بودن: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها‌ و مزایای smart contract را می‌توان کارآمد بودن آن‌ها دانست. در واقع برای عقد قراردادهای هوشمند به کاغذ و خودکار نیازی ندارید و در نتیجه ارسال و جابه‌جایی آن‌ها بسیار آسان است. همچنین برای امضای این قراردادها نیازی نیست که هر دو طرف در یک مکان جمع شوند. چنین مواردی سبب شده‌اند که قراردادهای هوشمند بسیار کاربردی باشند.

علاوه بر این مزایا، قراردادهای هوشمند ممکن است با خطاهایی در تنظیم و کدنویسی مواجه شوند. همچنین هزینه ثبت آن‌ها می‌تواند بسیار بالا باشد. از طرفی هیچ دولتی این نوع قراردادها را رسمی نکرده و به همین دلیل قانونی برای اختلافات این حوزه وضع نشده است. برای استفاده از این قراردادها باید مزایا و معایب به صورت همزمان در نظر گرفته شوند.

کلام آخر

در این مقاله به اسمارت کانترکت یا قرارداد هوشمند و نحوه انجام آن‌ها پرداختیم. همچین مزایا و معایب این قراردادها بررسی شدند و اطلاعاتی جامع درباره اجزای هر قرارداد در اختیارتان قرار داده شد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره smart contract حتماً سری به وب‌سایت والکس بزنید.