ضمایر شخصی مانند سایر اجزای کلام، در طول تاریخ دچار تغییر و تحولات بسیاری شدند. اما تغییر در ضمایر تا حدی کمتر بوده، زیرا ضمایر جزو دسته‌های محدود و به اصطلاح بسته زبان هستند. در این مطلب، نگاهی کلی به این ضمایر باستانی می‌اندازیم.

منظور از ضمایر باستانی (archaic pronouns) چیست؟

اگر اهل خواندن اشعار و نمایشنامه‌های شکسپیر یا متون کهن انگلیسی یا عهد عتیق و عهد جدید (انجیل) به زبان اصلی باشید، یحتمل چشمتان به ضمایر باستانی انگلیسی یا archaic pronouns خورده‌است. مانند زبان فارسی، در انگلیسی کهن، بین "تو" و "شما" فرق قائل می‌شدند. برای خطاب کردن افراد کوچک‌تر یا فرودست‌تر از خود از یک سری ضمایر و برای خطاب چند نفر از برخی ضمایر دیگر استفاده می‌کردند.

فهرست یا جدول ضمایر باستانی

توضیحی درباره ضمیر دوم شخص باستانی

یکی از بارزترین تفاوت‌های استفاده از ضمایر در انگلیسی کهن با انگلیسی مدرن، در استفاده از ضمایر دوم شخص است. از ابداع زبان انگلیسی تا بعد از زمان شکسپیر (1564-1616)، در زبان انگلیسی بین دوم شخص مفرد و جمع تفاوت وجود داشت. اما در انگلیسی مدرن، تنها یک واژه (you) هم به عنوان ضمیر مفرد و هم جمع کاربرد دارد.

در زبان شکسپیر و انجیل، ‘you’ ضمیر مفعولی جمع، ‘ye’ ضمیر فاعلی جمع و ‘your’ حالت ملکی جمع بود. حالت مفرد فاعلی ‘thou’، حالت مفرد مفعولی ‘thee’ و حالت ملکی مفرد ‘thy’ و ‘thine’ بود. کاربرد ‘thou’ بعد از زمان شکسپیر نیز ادامه یافت و امروزه هم می‌توان آن را در شعرها (مخصوصاً اشعار کلاسیک عاشقانه) و متون مذهبی (مخصوصاً دعاها) دید. هنوز هم در کلیسا، برخی گروه‌های مسیحی خدا را با ضمیر ‘thou’ خطاب می‌کنند.

حالا بیایید به چند مثال از این ضمایر نگاه کنیم:

Thou shalt love thy neighbor as thyself.

Thine eyes I love.

Honor thy father and thy mother.

این ضمایر، صرف فعل‌های خاص خودشان را نیز داشتند و همانطور که در مثال اول می‌بینید، حالت افعال با توجه به آن ضمایر عوض شده‌است. این خود یک مطلب مجزا می‌طلبد که درباره صرف افعال در انگلیسی کهن توضیح دهیم.