هاینونن: اشکالات فنی بر توافق هسته ای وارد است

معاون سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی تصریح کرد اشکالات فنی بر توافق هسته ای وارد است.

دکتر اولی هاینونن (Olli Heinonen) که بیست و هفت سال برای آژانس بین المللی انرژی اتمی کار می کرد و در حال حاضر کارشناس ارشد مرکز تحقیقاتی بلفر در دانشگاه هاروارد است در نشستی درباره توافق هسته ای وین که هشت اندیشکده آمریکایی بانی آن بودند و در مرکز تحقیقاتی وودرو ویلسون در واشنگتن برگزار شد گفت:« من می خواهم از منظر بسیار فنی و بسیار خشک به بررسی توافق هسته ای وین بپردازم. وی از منظر یک مهندس یا دانشمند هسته ای به این توافق هسته ای نگاه می کنم متوجه می شوم که براساس این توافق هسته ای، ایران از برنامه هسته ای اش دست نمی کشد. ایران همچنان در سالهای آینده، برنامه غنی سازی اورانیوم خودش را حفظ می کند که فراتر از نیازهای فنی و اقتصادی این کشور است. در توافق هسته ای ، معیارهایی درنظر گرفته شده است ازجمله این تعداد خاصی از سانتریفیوژهای ایران برچیده شود. این کار به صورت برنامه ریزی شده انجام می شود و این اتفاق بسیارخوب است. اما همانطور که جان کری وزیر امورخارجه آمریکا گفته است تعداد سانتریفیوژهای فعالی که برای ایران باقی می ماند به اندازه ای است که ایران اگر تصمیم بگیرد می تواند در یک سال بمب اتمی بسازد. براساس این توافق، ایران می تواند پنج تا شش هزار سانتریفیوژ خود را در نطنز و فردو نگاه دارد. اما باید توجه داشت پس از دوره اجرای توافق هسته ای چه خواهد شد. در پایان سال دهم اجرای این توافق، ایران اجازه خواهد داشت تا سانتریفیوژهای بیشتری نصب کند بدون آنکه هیچ محدودیتی درباره تعداد این سانتریفیوژها وجود داشته باشد. تعداد این سانتریفیوژهای ایران به صورت تدریجی افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی، مسئله سیصد کیلوگرم اورانیوم غنی شده ایران بی اهمیت می شود زیرا سانتریفیوژهایی که در آن زمان ، ایران نصب خواهد کرد بسیار قویتر از سانتریفیوژهای قبلی خواهند بود و ایران می تواند از اورانیوم طبیعی به عنوان خوراک این سانتریفیوژها استفاده کند. همانطور که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به درستی گفته است، در این صورت، زمان فرار هسته ای ایران، در پنج سال پس از آن تاریخ، به چند هفته کاهش می یابد. پس از سال پانزدهم اجرای این توافق، ایران می تواند هر تعداد سانتریفیوژ که بخواهد داشته باشد و هرمقدار از ذخایر اورانیوم غنی شده نیز داشته باشد و به هر میزان که بخواهد غنی سازی انجام بدهد. در چنین شرایطی، عملا زمان فرار هسته ای به چند هفته کاهش می یابد. این مسئله از نظر فنی ماجرا مطرح است.»
هاینونن در ادامه افزود:« وقتی به موضوع راستی ازمایی نگاه می کنیم باید توجه داشتیم در سال پانزدهم پس از شروع اجرای توافق هسته ای که زمان فرار هسته ای به دو یا سه هفته کاهش می یابد، بازگشت سریع تحریمها چه وضعی خواهد داشت. به نظرمن، بازگشت تحریمها چند ماه طول خواهد کشید و درنتیجه کارایی تحریمها در چنین شرایطی، منسوخ خواهد بود. درنتیجه باید ابزارها و شیوه های دیگری وجود داشته باشد تا در صورت لزوم از آن (علیه ایران) استفاده شود. باید این نکات را مدنظر داشت. نکته فنی دیگری که باید درباره توافق هسته ای به آن توجه داشت این است که ایران موافقت کرده است پروتکل الحاقی را اجرا کند. این تحول خوب است. اما باید توجه داشت که ایران این کار را به صورت موقت انجام می دهد. این مسئله برای من نگران کننده است. ایران پروتکل الحاقی را به صورت موقت و تا زمانی اجرا می کند که آژانس بین المللی انرژی اتمی به این جمع بندی برسد که برنامه هسته ای ایران فقط برای مقاصد صلح آمیز است. پس از اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی به این جمع بندی برسد، ایران تلاش خواهد کرد پروتکل الحاقی را تصویب کند. این رویه برخلاف همه رویه ها و شیوه های آژانس بین المللی انرژی اتمی است. آژانس بین المللی انرژی اتمی هرگز قبل از آنکه کشوری پروتکل الحاقی را تصویب کند، این جمع بندی را اعلام نمی کند که برنامه هسته ای آن کشور برای مقاصد صلح آمیز است. این مسئله ، مشکل ساز است. اینگونه رویکرد داوطلبانه ایران، مسئله ساز است. برخی از دیگر اقدامات داوطلبانه ایران نیز همین مشکلات را دارد. باید به این مسائل توجه داشت و در صحبت در این خصوص، دقت کرد.»
هاینونن گفت:« موضوع دیگری که باید به آن توجه داشت، مسئله راستی آزمایی است. به نظرمن، نظام کنونی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای راستی آزمایی، قوی است. با این سازوکار موجود، آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند در فاصله زمانی کوتاه هرگونه انحراف مواد هسته ای را در مراکزی ازقبیل نطنز یا فردو یا مرکز تبدیل اورانیوم اصفهان تشخیص بدهد. با توافق هسته ای جدید نیز آژانس بین المللی انرژی اتمی ابزارهای جدید بیشتری به دست می آورد که می تواند از آنها برای راستی آزمایی استفاده کند.بنابراین، می بینیم که اطمینان خاطر در این خصوص افزایش نمی یابد چرا که همین حالا هم وجود دارد. اما در این میان باید به نیروی انسانی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بررسی مسائل دیگر ازقبیل فعالیتهای اعلام نشده توجه داشت. در حال حاضر سازوکار نظارت بیست و چهار ساعته به مراکز هسته ای ایران وجود دارد که بسیار سودمند است. ممکن است تا سال پانزدهم اجرای توافق هسته ای، فواید دیگری نیز بر این روند مترتب باشد.»