نیویورک تایمز: هدف بلندمدت اوباما از معامله با ایران به اندازه هدف کوتاه مدت آن اهمیت دارد

نیویورک تایمز نوشت در معامله هسته ای با ایران، بلندپروازی های عمیق تری برای خاورمیانه وجود دارد.

در این مطلب به قلم گاردینر هریس آمده است، باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در حالی که برای فروختن معامله هسته ای ایران به جمهوریخواهان و دموکرات های سرسخت کنگره تلاش می کند، سعی کرده است با ضعیف ترین عبارت های ممکن از این معامله صحبت کند و آن را یک معامله محدود توصیف کرد که در آن تهران بمب خود را در ازای کاهش تحریم هایش کنار می گذارد.
او در کنفرانسی با گروه های لیبرال که پنج شنبه شب برگزار شد، بر همین نکته تاکید کرد و گفت خطر اساسی این است که ایرانی ها به «سلاح هسته ای برسند که این دقیقا همان چیزی است که این معامله از آن جلوگیری می کند.»
آنچه رئیس جمهور و مشاورانش این روزها -از بیم برانگیختن خصومت بیشتر قانونگذاران کنگره که ایران را دشمن نهایی آمریکا خطاب کرده اند- از آن صحبت نمی کنند، بلندپروازی های بزرگتر آنها برای معامله ای است که امیدوارند باب روابط با تهران را باز کند و بخشی از تغییر خاورمیانه باشد.
جان کری وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته در نشست شورای روابط خارجی این کشور گفت: «طی 15 سال اتفاقاتی در کشورها رخ می دهد، اگر شما به ایران امروز نگاه کنید، آن را بسیار تحصیل کرده می بینید، کشوری که سابقا با بسیاری از کشورهای منطقه از جمله اسرائیل، روابط دوستانه داشت. شما می دانید که فارس تاریخ طولانی دارد. و واقعیت این است که جوانان این کشور که 20 درصد بیکار هستند، آینده می خواهند.»
مقامات دولت می گویند کری امیدوار است زمانی که توافق هسته ای محکم شود، بتواند با ایرانی ها صحبت درباره پایان دادن به حمایت شان از بشار اسد در سوریه را شروع کند. این مقام که خواست نامش مطرح نشود، گفت: «روسیه و ایران، دو حامی بزرگ» سوریه هستند، اوباما قبلا با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور سوریه درباره خلع اسد از قدرت صحبت کرده است.
این مقام گفت: «ممکن است فرصتی باشد تا گفت و گوی مشابهی با ایران نیز دنبال شود.»
اوباما علنا انتظارها را درباره اینکه معامله ایران ممکن است به حل مناقشه سوریه بینجامد، پایین آورده است. وی در کنفرانس خبری اخیر در کاخ سفید گفت ایران فقط «یکی از نقش آفرینان» این مناقشه است و او «هیچ آینده نزدیکی را برای احیای روابط دیپلماتیک عادی با ایران پیش بینی نمی کند.»
اما این مقام گفت دولت ممکن است به صحبت با ایران درباره مبارزاتش در عراق علیه داعش، در حالی که آمریکا نیز جنگ موازی خود را علیه این گروه تروریستی دنبال می کند، روی باز نشان دهد.
به شکل گسترده تر، اوباما و مشاورانش احتمال موازنه جدید بین گروه های سنی و شیعه در منطقه را یک تغییر بالقوه در ائتلافی می بینند که نزدیکترین متحدان عرب آمریکا نظیر عربستان سعودی را نگران می کند.
جاش ارنست سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید روز پنج شنبه گفت: «ما امیدواریم این معامله موجب برخی تغییرات از ناحیه ایران شود، اما ما قطعا روی آن حساب نمی کنیم.»
به رغم امیدهای کاخ سفید، بسیاری از کارشناسان می گویند ساده لوحانه است که انتظار داشته باشیم ایران که حمایت نظامی اساسی در اختیار اسد و نیز گروه های شبه نظامی نظیر حزب الله لبنان قرار می دهد، پیشنهادهای دولت را بپذیرد.
فردریک سی. هاف مقام ارشد سابق وزارت خارجه در دولت اوباما و کارشناس فعلی شورای آتلانتیک در امور سوریه، می گوید: «من هیچ شواهدی دال بر اینکه ایران به شکل فزاینده به سمت تسهیل کردن راه حل مبتنی بر مذاکره برای بحران سوریه پیش برود، نمی بینم... برعکس من فکر می کنم ایران و حزب الله سرگرم رایزنی های بسیار فشرده حول این موضوع هستند که چه میزان از رژیم اسد دفاع کنند.»
اوباما پیش از مبارزه برای گرفتن تایید کنگره، درباره اهداف نهایی خود با رویکردی بازتر صحبت می کرد. او در مصاحبه مارس 2014 با نشریه آتلانتیک گفت توافق هسته ای با ایران ایده خوبی است حتی اگر رژیم آن تغییر نکند. توافق می تواند دستاوردهای بسیار بیشتری داشته باشد. وی گفت:
«اگر از سوی دیگر آنها قادر باشند تغییر ایجاد کنند، اگر در واقع به عنوان پیامد این معامله برای برنامه هسته ای شان، آن صداها و روندها در داخل ایران تقویت شوند، و اقتصاد آنها در جامعه بین المللی بیشتر جذب شود، و سفرها و گشایش های بیشتر وجود داشته باشد، حتی اگر این امر یک دهه یا 15 سال یا 20 سال طول بکشد، آنگاه این، بسیار زیاد شبیه دستاوردی است که ما می خواهیم.»
اوباما با همین نگاه به نیویورکر هم گفت: «اگر ما می توانستیم ایران را به داشتن عملکردی مسئولانه -تامین نکردن سازمان های تروریستی، تلاش نکردن برای برانگیختن نارضایی های فرقه ای در دیگر کشورها، و نساختن سلاح هسته ای- سوق دهیم، شما مشاهده می کردید که توازنی بین کشورهای سنی یا عمدتا سنی خلیج(فارس) و ایران شکل می گرفت که در آن رقابت و شاید سوءظن وجود داشت اما یک جنگ نیابتی فعال نه.»
اوباما در مصاحبه دسامبر خود حتی به نظر می رسید از قوت گرفتن یک ایران قدرتمند استقبال کرد و گفت: «آنها یک مسیر شکستن انزوا را در اختیار دارند و باید از آن استفاده کنند. زیرا اگر چنین کنند، استعداد و منابع و پیچیدگی باورنکردنی در داخل ایران هست و این کشور یک قدرت منطقه ای موفق خواهد شد.»
شکاف بین اهداف بلندپروازانه دولت از این معامله و آنچه علنا ابراز می کند، بر ارزیابی های آن درباره نحوه فروش این معامله به کنگره در فاصله باقیمانده تا ماه سپتامبر (زمانی که کنگره باید درباره این توافق رای بدهد) تاثیر زیادی می گذارد.
کریم سجادپور کارشناس موسسه کارنگی می گوید: «اگر آنها این معامله را به عنوان یک معامله تحول آفرین عرضه کنند، و بعد بلافاصله ایران اقدامات مرتجعانه بیشتری، نظیر بازداشت افراد بیشتر را دنبال کند، آنگاه دولت خود را با شکست مواجه کرده است زیرا گفته خواهد شد ساده لوحانه درباره رژیم تهران قضاوت کرده است.»
عباس میلانی مدیر مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد با این نظر موافق است. وی می گوید: «او (اوباما) دارد معامله را به شکل تاکتیکی عرضه می کند در حالی که بیشتر منطق این معامله راهبردی است. اما علت این کار این است که ابهامات بسیاری پیش رو است.»
مقام ارشد دولت اوباما گفت رئیس جمهور این معامله را شفای «مناقشه بزرگ خاورمیانه» که از فرقه گرایی و رقابت بین عربستان سعودی و ایران ایجاد شده است، می بیند.
رابرت ساتلوف مدیر موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن می گوید چنین اظهارنظرهایی حکایت از آن دارد که معامله هسته ای بخشی از «یک راهبرد جدید آمریکا در خاورمیانه است... زیرا این معامله رژیم فعلی ایران را تقویت می کند، آن را تهدید نمی کند.»
بنابراین گرچه بیشتر بحث ها در دو ماه آینده درباره سانتریفوژها، بازرسی ها، و این موضوع خواهد بود که آیا ایران عملا از رسیدن به سلاح هسته ای منع شده است یا نه، راهبرد بزرگتر دولت احتمالا توجه کمتری را به خود جلب خواهد کرد. به گفته مقام دولت اوباما، اما برای مسئولان دولت تاثیر راهبردی بلندمدت این معامله به اندازه دستاورد کوتاه مدت آن حائز اهمیت است.
بنجامین جی. رودز معاون مشاور امنیت ملی اوباما کمی پیش از آن که معامله با ایران اعلام شود، گفت: «ما باور داریم، دنیایی که در آن با ایران معامله صورت گرفته باشد، بیشتر احتمال دارد در رفتار ایران تحول ایجاد کند تا دنیایی که در آن معامله ای وجود ندارد.»