وزن‌کشی سیاسی// قد علم‌کردن احزاب سعادت و خوب در مقابل حزب حاکم
ناصر پورابراهیم در مثلث نوشت:
در 7 آوریل 2018 دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی، با درخواست انتخابات زودرس ریاست‌جمهوری، زنگ انتخابات در ترکیه را به صدا درآورد. در ابتدا تصور می‌شد که این درخواست صرفا از جانب وی مطرح است و عدالت و توسعه تمایل چندانی به انتخابات زودرس ندارد، به‌ویژه اینکه اردوغان و رهبران حزب عدالت و توسعه هرگونه انتخابات زودهنگام و پیش از 2019 را انکار می‌کردند اما پذیرش سریع این پیشنهاد از سوی وی، بیانگر این بود که دو طرف در این زمینه با یکدیگر هماهنگی کامل دارند و از زمان رفراندوم تغییر قانون اساسی این موضوع در دستورکار دو رهبر حزبی بوده است اما دلایل این انتخابات زودرس چیست؟
عواملی چند را می‌توان بر این موضوع ذکر کرد. اول اینکه در زمان برگزاری رفراندوم قانون اساسی بعد از کودتای 15 جولای 2016 مشخص شد که حزب عدالت و توسعه برای کسب 50 درصد آراء نیازمند اتحاد با حزب حرکت ملی است و این حزب به‌عنوان متحد راهبردی عدالت و توسعه در دوران پس از کودتا در عرصه سیاست داخلی ایفای نقش می‌کند. دوم اینکه انجام عملیات عفرین، افکار عمومی را تا حدود بسیار زیادی موافق اردوغان کرده و این عملیات حتی از جانب احزاب مخالف نیز به شکل جدی مورد انتقاد قرار نگرفته است؛ بنابراین کاتالیزور خوبی برای بسیج مردمی و اخذ آرا از جانب عدالت و توسعه محسوب می‌شود. عامل سوم، مربوط به وضعیت داخلی حزب عدالت و توسعه است که بعد از کودتای نافرجام جولای 2016 به‌رغم تصفیه‌های گسترده در ساختار اداری و بوروکراتیک و اخراج طرفداران گولن از آن، هیچ تعرضی به بدنه سیاسی حزب عدالت و توسعه و نمایندگان آن نشد هرچند تصفیه‌های زیادی قبل از کودتا و بعد از دوران نخست‌وزیری داوود اوغلو انجام شده بود اما مسلما این انتخابات نوعی غربال مهره‌های سیاسی در درون عدالت و توسعه محسوب می‌شود که دامنه آن نه‌تنها به طرفداران گولن محدود نمی‌شد، بلکه نیروهای هوادار عبدالله گل را نیز شامل خواهد شد. عامل مهم دیگری که در انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری و مجلس ترکیه نقش دارد وضعیت بد اقتصادی این کشور است که در سال‌های بعد از کودتا و با تیره‌ترشدن روابط این کشور با اتحادیه اروپا، آمریکا و عربستان این مساله حادتر شده است. به‌رغم رشد اقتصادی 4/7درصدی در اقتصاد ترکیه، این کشور با مشکلات مهمی در بخش جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تورم روبه‌رو بوده است. از زمان آغاز اعترافات رضا ضراب در آمریکا، ارزش پول ملی این کشور (لیره) روند کاهشی بی‌سابقه‌ای را شاهد بوده است (تقریبا 25 درصد) و این انتخابات تقریبا نوعی جلب اعتماد سرمایه‌گذار خارجی است، همان‌طور که خود اردوغان نیز در زمان اعلان انتخابات زودهنگام به این موضوع اشاره کرد.
انتخابات زودرس در ترکیه تاثیرات مهمی نیز بر احزاب مخالف عدالت و توسعه خواهد داشت. اعلان برگزاری انتخابات زودرس در 24 ژوئن 2018 امکان هرگونه سازماندهی این احزاب را از بین می‌برد، به‌طوری که در فاصله کمتر از 50 روز مانده به انتخابات (که یک ماه آن نیز در ماه مبارک رمضان خواهد بود) عملا کمپین‌های انتخاباتی و تبلیغاتی کارایی چندانی نخواهند داشت. استفاده این احزاب نیز از رسانه‌های جمعی چندان گسترده نیست، فرصت چندانی هم به احزاب داده نمی‌شود و این وضعیت فرصت مناسبی برای عدالت و توسعه با هدف پیروزی در انتخابات مهیا می‌کند.
دومین تاثیر آن حذف اتوماتیک حزب جدید‌التاسیس خوب (ای پارتی) از فرآیند انتخابات است؛ چرا که با برگزاری انتخابات در این تاریخ، این حزب از نظر فاصله زمانی قادر به شرکت در این انتخابات نمی‌شود. اما با انتقال 15 نماینده مجلس به این حزب از سوی حزب جمهوریخواه خلق عملا این طرح بی‌اثر شد. تاثیر چهارم اینکه باتوجه به کاهش محبوبیت عدالت و توسعه در کلانشهرها، برگزاری این انتخابات قبل از انتخابات شهرداری‌ها می‌تواند تا حدودی توازن را به نفع عدالت و توسعه برگرداند. کاهش کارایی شهرداران عدالت و توسعه در کلان شهرها، تصفیه نیروهای شهرداران به اتهام طرفداری از گولن و احزاب کردی باعث شده تا در سال‌های اخیر انتقادات و نارضایتی جدّی به این نهاد شهری وارد شود و پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز می‌تواند تا حدودی قدرت سازماندهی و بازیابی خود در انتخابات شهرداری‌ها درآگوست 2019 را افزایش دهد.
احزاب مخالف و انتخابات ریاست‌جمهوری:
با مروری بر انتخابات گذشته در ترکیه و سبد آرای هریک از احزاب در آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- رفتار انتخاباتی مردم ترکیه غیرقابل پیش‌بینی نیست، هریک از احزاب دارای سبد رای مشخصی هستند.
2- اقتصاد عامل مهمی در تعیین رفتارهای انتخاباتی مردم محسوب می‌شود.
3- شکست و پیروزی احزاب، تابعی از شخصیت و منش رهبران آن است. در بیست سال اخیر مردم ترکیه از نظر امتزاجی محافظه‌کار و راست‌گرا بوده‌اند. با بیان ویژگی‌های فوق می‌توان مرور مختصری بر وضعیت احزاب مخالف در ترکیه داشت.
مهمترین حزب مخالف عدالت و توسعه حزب جمهوریخواه خلق است که بیشتر رویکردی سوسیال دموکرات دارد و میزان آرای آن نیز در دهه اخیر بیش از
30 درصد نبوده است. اختلافات داخلی درون حزب، ضعف در کادرسازی، سردرگمی فکری و راضی بودن به جایگاه حزب مخالف عدالت توسعه از مهمترین نقاط ضعف آن به شمار می‌رود. این حزب برای انتخابات آتی ابتدا به فکر ایجاد بلوکی واحد علیه اردوغان بود و مذاکرات چندی با حزب سعادت و حزب خوب (ای پارتی) برای حمایت از کاندیدای واحد داشت و براساس اخبار غیررسمی توافق ضمنی برای کاندیداتوری عبدالله گل نیز حاصل شده بود. اما اعتراضات در درون حزب درخصوص تاکید بر انتخاب کاندیدایی از درون حزب، قلیچ داراوغلو، رهبر حزب را مجبور به عقب‌نشینی کرد و درنهایت منجر به معرفی محرم اینجه شد. وی در عرصه سیاست ترکیه معروف به سرسختی و پشتکار است و از نظر کاریزما و لحن سخن نیز بی‌شباهت به اردوغان نیست. اما اینکه امکان پیروزی وی در انتخابات است یا خیر، باتوجه به سبد رای این حزب و تجربه‌های قبلی انتخابات در ترکیه این احتمال چندان قوی نیست.
دومین حزب مخالف عدالت و توسعه، حزب تازه‌تاسیس خوب (ای پارتی) به رهبری مرل آقشنر است. از نظر خط مشی سیاسی و حامیان آن، این حزب آلترناتیو حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچه‌لی است و اعضای موسس آن نیز سابقا عضو حرکت ملی بوده‌اند و ملی‌گرایان و محافظه‌کاران طرفدار این حزب محسوب می‌شوند. مرل آقشنر از نیمه دوم 2017 همواره بر احتمال وجود انتخابات زودرس تاکید داشته و از همان دوران نیز خود را نامزد ریاست‌جمهوری اعلام کرده بود. وی به‌عنوان یک سیاستمدار با تجربه و یک زن که سابقه وزارت داخله (وزارت کشور) ترکیه را نیز دارد، سعی در جلب آرای ناراضیان به عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی دارد و البته جلب رای‌دهند‌گان زن نیز از دیگر اهداف وی است. وی یکی از مهمترین دلایل عدم اجماع سه حزب روی عبدالله گل بود زیرا حاضر به انصراف از
کاندیداتوری نشد.
حزب سعادت به رهبری تمل قارامولااوغلو در واقع همان حزب رفاه اربکان است که بعد از فوت وی و کسب موفقیت عدالت و توسعه به محاق رفته بود اما با کادرسازی و حفظ استقلال خود از عدالت و توسعه توانسته در اذهان عمومی به ویژه در میان اسلامگراها جایگاهی را به‌دست آورد و رهبر این حزب نیز خود را مهیای رقابت با اردوغان کرده است.
حزب دموکراتیک خلق نیز حزب مهم دیگری است که به جهت زندانی‌شدن رهبران آن در زندان به جرم هواداری از پ‌ک‌ک قادر به تاثیر‌گذاری چندانی در انتخابات نخواهد بود اما طرفداران کرد این حزب نیز درصد آرای مهمی در انتخابات دارند که می‌تواند تعیین‌کننده نتیجه انتخابات باشد.
با مروری مختصر به وضعیت احزاب در انتخابات ترکیه می‌توان چنین استنتاج کرد که مهمترین احزابی که سرنوشت انتخابات را رقم خواهند زد، عبارت خواهد بود از حزب سعادت و حزب خوب (ای پارتی) چرا که افزایش آرای آنان به معنی کاهش آرای عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی خواهد بود. براساس شواهد و فرآیندهای تبلیغاتی راهبرد سه حزب مخالف عدالت و توسعه، وزن‌کشی سیاسی در مرحله اول انتخابات، عبور به مرحله دوم و حمایت سه حزب از کاندیدای واحد در آن زمان خواهد بود. اینکه رهبران احزاب موفق به اقناع هواداران خود به حمایت از کاندیدای مشترک در دور دوم خواهند شد، خود موضوعی پیچیده و در خور تامل است. در آن سو عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی با تمامی امکانات و شیوه سعی خواهند کرد تا با بسیج حامیان خود، کار را در مرحله اول انتخابات تمام کنند.
دیدگاه تان را بنویسید