خطر بزرگ مکانیسم ماشه علیه ایران ؟

«مهدی مطهرنیا» تحلیلگر مسائل آمریکا در تشریح ماهیت جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بررسی ابعاد کاهش تعهدات برجامی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کنم که برجام یک توافقِ مشخص میان ایران و قدرت‌های جهانی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه ۲۲۳۱ آن را مورد تایید خود قرار داد. زمانی که یک توافق بین‌المللی انشاء می‌شود و مورد تایید تمام طرفین قرار می‌گیرد، نمی‌توان متن آن را تغییر داد و تمام بندهای آن به درستی ماهیت توافق را برای خواننده بازگو می‌کند. این مسائل به عنوان روبنا یا ستون فقراتِ شکلیِ برجام به تایید همه رسیده اما جدال فعلی بر سر قرائت این توافق توسط ایران، آمریکا و سایر کشورها است.

وی ادامه داد: ایالات متحده به رهبری ترامپ پس از خروج از برجام ایران را به نقض تعهداتش متهم کرد. این همان قرائتی است که آمریکای ترامپ با ارائه آن در صدد تامین منافعش است و در مقابل جمهوری اسلامی با ماندن در برجام به دنیا ثابت کرد که منافع خودش را از راه قانونی تامین می‌کند. براساس این تفاسیر متضاد است که می‌بینیم کشورهای اروپایی به روش خود عمل می‌کنند و آمریکا هم به دنبال تحریک دیگران به نفع خود است. در این مسیر تمام دنیا و حتی هم‌حزبی‌های ترامپ پذیرفته‌اند که خروج آمریکا از برجام یک خطای بزرگ در سیاست خارجی دولت او بوده و از این جهت ایالات متحده برای کم کردن بار انتقادها و اعمال فشار سیاسی بر ایران دست به تحریک شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی زده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به ماهیت شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: شورای حکام در کنار مجمع عمومی اعضا، یکی از دو رکن سیاست‌گذاری در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شمار می‌رود و به دنبال این است تا ایران را به عدول از تعهدات برجامی خود متهم کند. ایران بارها اعلام کرده بود که اگر وضعیت تغییر نکند و منافعش تامین نشود در تاریخ ۱۶ تیرماه گام دوم را برای کاهش تعهدات برجامی خود برمی‌دارد و بخشی از تعهدات خود را اجرا نمی‌کند. مساله خنده‌دار این است که قبل از آنکه ایران درصد غنی‌سازی خود را به صورت آشکار بیان کند، ایالات متحده و رسانه‌های آن دست به مسموم‌سازی فضای سیاسی نظام بین‌الملل زدند و حتی برخی از مقامات آمریکا صحبت از جنگ به میان آوردند.

وی افزود: بحث جنگ و اینکه چرا آمریکایی‌ها این موضوع را هر از چندگاهی مورد اشاره قرار می‌دهند لایه‌های پنهان و آشکار زیادی دارد اما نکته مهم این است که سنای آمریکا محدودسازی اختیار ترامپ برای حمله به ایران را رد می‌کند و در این زمینه به او اختیار تام می‌دهد. در این راستا شاهد فعل شدن پایگاه‌هایآمریکا در منطقه و تحرک‌های مربوط به آن هستیم و همچنین روزانه اخبار سفرها و ملاقات‌های دیپلماتیک در منطقه و اسرائیل با محوریت آمریکا به صورت منظم در حال انتشار است و این مولفه‌ها می‌تواند حاوی پیام‌های عمقی باشد. به باورم ایالات متحده فشار بر ایران را افزایش خواهد داد و حتی امکان دارد از «مکانیزم ماشه» استفاده کند. در مقابل ایران این فضا را به خوبی رصد می‌کند و «سناریوی خروج پله‌کانی» را در دستور کار قرار داده است.

مطهرنیا در پایان تصریح کرد: شک نکنید که نیت آمریکا از فعال کردن شورای حکام ضربه جهت‌دار به ایران است اما آنچه به عنوان نکته اصلی باید مشخص شود این است که جمهوری اسلامی نه از برجام و نه از جمع کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خارج نشده است؛ حال سوال ما از واشنگتن و تیم امنیتی ترامپ این است که چگونه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را دارای صلاحیت رسیدگی به کاهش تعهدات برجامی ایران می‌داننند؟! جای تاسف و تعجب دارد که شورای حکام به خاطر خروج یکطرفه آمریکا از برجام هیچ عکس‌العملی نشان نداد اما در مورد ایران تا به این با آمریکا همپوشانی دارد. از منظر سیاسی و به خصوص حقوقی جلسه شورای حکام وجاهت ندارد اما باید مراقب بود که خروجی آن راه را برای فعال کردن مجدد پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت باز نکند؛ چراکه احتمال دارد با به روی کار آمدن «بوریس جانسون» در لندن، ترامپ زمینه تقابل شرکای اروپایی خود با ایران را فراهم کند.