سرنوشت حذف یارانه‌ها چه شد؟

مهرداد لاهوتی معتقد است که دولت باید یارانه بخشی از مردم را حذف کرده و به دهک‌های پایین‌تر مبلغ بیشتری بپردازد. اختیار این کار را نیز در دست دولت می‌داند و امیدوار است که مجلس هم در این راستا با دولت همراهی کند.

اوضاع اقتصادی کشور اصلا خوب نیست و معیشت مردم علی رغم همه وعده و وعیدها روز به روز بیشتر در تنگنا قرار می‌گیرد. یک روز تخم مرغ، فردا برنج، یک روز گوشت و یک روز موز؛ خلاصه هر روز یک چیزی گران می‌شود و دخل مردم اصلا با خرجشان نمی‌خواند.

تلخ آنکه دولت هم در وضعیت مشابهی است و دخل و خروجش با هم همخوانی ندارد. شاهد آنکه همین چند روز پیش قادری، عضو کمیسیون برنامه بودجه از احتمال کسری بودجه 50 درصدی گفته بود. 

در این بین مدام شاهد بالاگرفتن شایعات درباره حذف یارانه ، گران کردن برق و آب، افزایش و مالیات و خلاصه هر چیزی که بتواند از جیب مردم به جیب دولت بریزد، هستیم. جدی‌ترین احتمال هم درباره حذف یارانه‌ها است. برخی با این منطق که آن یارانه 45 هزار تومانی دیگر برای خرید یک دبه ماست هم کفایت نمی‌کند، معتقدند که اگر یارانه بخشی از جامعه حذف شود، پول خوبی در جیب دولت می‌ماند. 

حال باید دید که مجلس یازدهم که از نظر جناحی و سیاسی با دولت همسو است، در این زمینه همراهی کرده و مقدمات این کار را برای دولت ایجاد می‌کند یا خیر؟ 

کارشناسان و سیاسیون در این باره اما نظرات متفاوتی دارند. برخی از این اقدام دفاع کرده و معتقدند که این یارانه‌ها با این مبالغ اندک واقعا تاثیری در زندگی مردم ندارد. این گروه البته معتقدند که پول حاصل شده باید صرف حمایت بیشتر از دهک‌های پایین تر بشود. بخشی دیگر اما معتقدند که این اقدام به رغم اندک بودن مبلغ فعلی یارانه بار روانی قابل توجهی در جامعه دارد و موجی از نارضایتی به راه خواهد انداخت.

مهرداد لاهوتی، نماینده پیشین مجلس از جمله حامیان ایده حذف یارانه بخشی از مردم است که فکر می‌کند به نحوی می‌توان بار روانی آن را کنترل کرد. 

او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» حذف یارانه را محتمل دانسته، از آن دفاع کرده و می‌گوید: « قانون هدفمندی یارانه‌ها که ما در مجلس هشتم تصویب کردیم، بنا را بر این داشت که قیمت‌های حامل‌های انرژی ظرف 5 سال به قیمت واقعی برگردد و از طرف دیگر دولت 50 درصد از درآمد خود را در اختیار مردم گذارد. این مسیر منحرف شد چون قیمت حامل های انرزی تغییر نکرد. یعنی اگر نرخ یارانه از 45 هزار تومان بیشتر نشد برای این بود که قیمت حامل های انرژی تغییر نکرد و درآمد دولت بیشتر نشد. البته نرخ بنزین قدری تغییر کرد که آن هم در طرح یارانه معیشت به مردم داده شد.»

وی در دفاع از ایده حذف یارانه برخی دهک‌ها گفت: «عده ای هستند که اگر این 45 هزار تومان را بگیرند، تاثیری در زندگی‌شان ندارد اما برای گروهی مهم است و حذف آن موجب اتفاق بدی در زندگی آنان است.

پیشنهاد من این است که یارانه معیشت و یارانه اصلی را یکی کنند. مشخص شود که یک نفر چقدر یارانه می‌گیرد. ما از 45 هزار و 500 تومان به عنوان یاران حرف می‌زنیم اما یارانه معیشت هم پرداخت می شود، یارانه فقر مطلق هم هر سال به کمیته امداد داده شده و به دهک‌های تحت پوشش اختصاص می‌یابد».

این نماینده پیشین مجلس گفت: «نکته دوم اینکه می‌شود یارانه حدود 20 میلیون نفر کم کرد و این عدد می‌تواند به دولت کمک کند. مگر اینکه انتظار داشته باشیم دولت از محل دیگری درآمد ایجاد کند که چنین منبعی ندارد. با حذف برخی گروه‌ها می‌توان حمایت از دهک‌های پایین تر را تقویت کرد. این در کوتاه مدت جوابگو خواهد بود. چون بالاخره دولت باید برنامه هایی داشته باشد که در بلند مدت وضعیت اقتصادی را تغییر دهد اما در کوتاه مدت باید برای گروه‌هایی تحمل ندارند، فکری کرد.»

لاهوتی با تاکید بر اینکه این اتفاق حتما باید بیافتد، گفت: «اولا یارانه معیشت، یارانه فقر مطلق و یارانه 45 هزارتومانی باید یک کاسه شود و میزان یارانه پرداخته مشخص باشد. دوما باید به صورت جدی و قاطع تر با موضوع یارانه برخورد کرده و با حذف گروهی که خیلی نیازمند این مبلغ نیستند، به افراد مستحق ‌تر کمک کرد».

وی در پاسخ به اینکه آیا مجلس یازدهم در همراهی با دولت چنین تصمیمی خواهد گرفت؟ گفت: «ما در مجالس مختلف این اختیار را به دولت داده بودیم و دولت هم کارهایی کرد و یک تعدادی را کم کرد. اکنو هم این بستگی به دولت دارد که چه تصمیمی بگیرد. هر سال در بودجه اختیاراتی به دولت داده می‌شود. الان هم اختیار دارد که یک سری دهک ها را کم کند.  امیداریم که یک فهم و اراده مشترک بین دولت و مجلس ایجاد شود تا عددی را از یارانه‌هایی که پرداخت می‌شود کسر کنند و به دهک‌های پایین‌تر بدهند».

این نماینده پیشین مجلس در پاسخ به اینکه آیا این تصمیم بار روانی منفی در جامعه نخواهد داشت؟ گفت: «به نظر من یارانه‌ها آرام آرام باید به سوی یارانه غیر نقدی برود. مثلا در بخش درمان به جایی برسیم که درمان رایگان بشود. یا در بخش حمل و نقل و ... . یعنی اگر منطق درستی وجود داشته باشد و شرایط اقتصادی خوب باشد ، یارانه باید در این حوزه ها صرف شود. در وضعیت فعلی اما شریط به نحوی است که به بهبود اقتصادی نیاز داریم و این هم در کوتاه مدت ممکن نیست. بنابراین باید برای گروهی که نیاز به حمایت بیشتر داشتند، فکری کرد و این رویکرد آثار روانی مثبتی هم در میان این قشر دارد».

وی افزود: «باید با گروه‌هایی که یارانه آنها حذف می‌شود هم صحبت کرد و توضیح داد که این فرمول منطق دارد. به این طریق می‌توان از نارضاتی آنها کاست چون بالاخره این ها هم بخشی از پیکر این جامعه هستند. این گروه هم از یارانه پنهان استفاده می‌کنند و این طور نیست که یارانه آنها حذف شده باشد. یارانه پنهان را دهک‌های بالا جامعه استفاده می‌کنند یعنی هر کسی که برق و بنزین و آب بیشتری مصرف می‌کنند در واقع یارانه پنهان بیشتری مصرف کرده است. پس چون یارانه پنهان آنها بیشتر است، باید از یارانه آشکار کمتر استفاده کنند».