تهران، سوژه رایزنی از واشنگتن تا برلین و برن ؛ ایران مقتدرانه بر مواضع خود ایستاده است
دونالد ترامپ دوباره از گفت‌وگو با ایران سخن گفت؛ مایک پمپئو راهی اروپا شد
از مذاکره مستقیم میان ایران و امریکا خبری نیست اما هر روز بر تعداد پیام‌هایی که دو طرف به شکل غیرمستقیم به هم می‌دهند، افزوده می‌شود. همین پیام‌ها ناظران روابط را به این گمانه‌زنی واداشته که شاید تجربه مذاکرات محرمانه مسقط به نوعی دیگر در حال تکرار است.
از مذاکره مستقیم میان ایران و امریکا خبری نیست اما هر روز بر تعداد پیام‌هایی که دو طرف به شکل غیرمستقیم به هم می‌دهند، افزوده می‌شود. همین پیام‌ها ناظران روابط را به این گمانه‌زنی واداشته که شاید تجربه مذاکرات محرمانه مسقط به نوعی دیگر در حال تکرار است. گمانه‌زنی که هیچ ادله مستندی برای آن وجود ندارد.
دونالد ترامپ می‌گوید به دنبال مذاکره است و تهران می‌گوید مذاکره تحت فشار به معنای تسلیم است و با کشوری که یک‌بار میز مذاکره را ترک کرده حرفی برای گفت‌وگوی دوجانبه نداریم. بیشترین پیام‌ها برای مذاکره از سوی دونالد ترامپ به گوش می‌رسد. ترامپ در 10 روز اخیر بارها و بارها اعلام کرده آماده مذاکره است و آخرین بار آن روز پنجشنبه و در گفت‌وگو با خبرنگاران در کاخ سفید بود. ترامپ در اظهاراتی ادعا کرد که تهران به دنبال مذاکره است و او هم برای گفت‌وگو با این کشور آمادگی دارد. رییس‌جمهور امریکا در این باره گفت: «اگر آنها بخواهند با ما گفت‌وگو کنند، من برای مذاکره حاضرم. ایران هم مانند چین بسیار ضعیف شده و در پی توافق با ما است.»
این اظهارات ترامپ دومین سیگنال وی برای گفت‌وگو با ایران در 10 روز اخیر است. شاید بتوان شاه‌بیت موضع‌گیری‌های وی در قبال تهران را در کنفرانس خبری او با آبه شینزو، نخست‌وزیر ژاپن دانست که به صراحت اعلام کرد به دنبال تعییر نظام در ایران نیست و خواهان گفت‌وگو با نمایندگان همین نظام حاکم است.
برخی تحلیلگران این اظهارات رییس‌جمهور امریکا را نه الزاما عزمی راسخ برای گفت‌وگو بلکه تلاشی برای کشیدن ترمز جنگ می‌دانند. فشارهای ایالات متحده امریکا بر ایران در چند حوزه سیاسی، اقتصادی و امنیتی فضا را به شدت نسبت به وقوع درگیری میان تهران و واشنگتن متشنج کرده است و به نظر می‌رسد که ترامپ با تکرار تمایل به مذاکره تلاش می‌کند هم به تندروها در داخل ساختار کاخ سفید و هم به مخاطبان نگران غیرامریکایی بگوید که ما به دنبال گزینه نظامی نیستیم.
تنش نظامی در منطقه غرب آسیا و خلیج فارس آخرین چیزی است که جامعه بین‌المللی در این منطقه به آن نیاز دارد لذا در چند هفته اخیر تعداد کشورهایی که تلاش کرده‌اند با گفت‌وگو با تهران و واشنگتن سطح منازعه را کنترل کنند، کم نبوده است.
در حالی که تهران می‌گوید پیامی دریافت نکرده و سوژه رایزنی‌ها در دیدارهای محمدجواد ظریف با همتاهای خارجی چه در داخل تهران و چه در پایتخت‌های کشورهای دیگر واسطه‌یابی یا پیغام‌رسانی نبوده است اما به نظر می‌رسد که دوستان و شرکای منطقه‌ای و بین‌المللی ایران دست از تلاش در این مسیر برنمی‌دارند.
در میان کشورهایی که در چندهفته اخیر برای میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن اعلام آمادگی کرده‌اند، نام ژاپن به دلیل رابطه تنگاتنگ این کشور با امریکا و همچنین دوستی آبه شینزو، نخست‌وزیر با دونالد ترامپ بیش از سایرین سر و صدا به پا کرد. سفر دونالد ترامپ به توکیو و استقبال از میانجی‌گری آبه میان تهران و واشنگتن بسیاری را به این گمانه‌زنی واداشته که شاید در سفر اواخر خردادماه نخست‌وزیر ژاپن به تهران تحول جدیدی در بن‌بست دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن رخ بدهد.
این گمانه‌زنی زمانی تقویت شد که روز پنجشنبه «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه نیز با سفر به توکیو اعلام کرد مسکو از آغاز مذاکرات بین ایران و ایالات متحده برای کاهش تنش‌های اخیر استقبال می‌کند.
سرگئی لاوروف که به ژاپن سفر کرده بود در نشست خبری در سفارت روسیه در توکیو، با بیان اینکه مسکو خود را به عنوان واسطه بین ایران و امریکا تحمیل نمی‌کند، گفت: اما ما از آغاز مذاکرات بر مبنای احترام متقابل و همچنین بدون هیچگونه پیش‌شرطی استقبال می‌کنیم. معتقدیم مذاکراتی که از این نقطه شروع شود که «اول شما را در مضیقه اقتصادی قرار می‌دهیم و بعد شما برای مذاکرات التماس کنید»، را نمی‌توان به عنوان الگویی برای رفتار در عرصه بین‌المللی در نظر گرفت. ما از گفت‌وگو حمایت می‌کنیم، همان‌گونه که از گفت‌وگوی امریکا و کره شمالی استقبال کردیم. ایران پاسخ خود را به بیانیه‌ها، اقدامات و تحریم‌هایی که امریکا تلاش می‌کند علیه ایران اعمال کند، بیان کرده است، تحریم‌هایی که از سوی هیچ کس حمایت نمی‌شود و نقض قطعنامه‌های شورای امنیت است و هیچ راهی برای حمایت از آنها وجود ندارد.»
در همین راستا، یک مقام ژاپنی اعلام کرد روسیه از تلاش ژاپن برای میانجی‌گری میان ایران و امریکا در جهت کاستن از تنش‌های میان دو کشور حمایت می‌کند.
به گزارش فارس، یک مقام وزارت خارجه ژاپن بعد از دیدار وزرای خارجه و دفاع ژاپن و روسیه گفت: «ژاپن به طور سنتی روابط دوستانه‌ای با ایران داشته است. از طرف ژاپن این اظهارات مطرح شد که ژاپن قصد دارد از این روابط دوستانه با ایران برای کاستن از تنش‌ها با امریکا استفاده کند.»
اظهارات لاوروف در حمایت از ایران در برابر تحریم‌های امریکا در حالی انجام شد که روسیه پس از اقدام روز 18 اردیبهشت ایران در کاستن از سطح تعهدات برجامی و تعیین بازه زمانی 60 روزه برای گام بعدی، برای حفظ برجام فعال‌تر از قبل شده و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه روز چهارشنبه در ایران با سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه رایزنی‌های برجامی و منطقه‌ای را پیش برد.
در حالی که ظاهر امر حاکی از آن است که در مدت زمان گذشته از 18 اردیبهشت، اروپایی‌ها جز وعده دادن به پیشبرد ساز و کار مالی موسوم به اینستکس کار خاصی انجام نداده‌اند اما رایزنی‌های امریکا با متحدان اروپایی و همزمان اظهارنظرهای شفاهی تروئیکای اروپایی درباره لزوم حفظ برجام بیش از پیش شده است. یکی از نگرانی‌های اروپا در پیشبرد ساز و کار مالی ویژه برای کار با ایران، تحریم‌های امریکا است و همزمان واشنگتن همچنان به استفاده از تحریم به عنوان ابزاری برای به پای میز مذاکره کشاندن تهران اعتقاد دارد. در چنین شرایطی مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا شال و کلاه کرده و در حالی که شمارش معکوس 60 روزه ایران آغاز شده با آن دسته از دوستان ایران در اروپا که تلاش می‌کنند از سطح تنش میان تهران و واشنگتن بکاهند، رایزنی‌هایی را آغاز کرده است. آلمان و سوییس دو مقصد اصلی مایک پمپئو در این تور کوتاه اروپایی هستند.
آلمان و سوییس، میزبان رایزنی‌های ایرانی مایک پمپئو
مایک پمپئو در حالی روز گذشته با آنگلا مرکل، صدراعظم و مایکو هاس، وزیر خارجه آلمان دیدار کرد که معاون سیاسی وزارت خارجه آلمان قریب به 10 روز پیش در سفر به تهران با سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه دیدار کرده بود. دیداری که اصلی‌ترین محور آن فرجام توافق هسته‌ای و تصمیم اخیر برجامی ایران بود.
در حالی که اروپایی‌ها از دردسری که تیم ترامپ با خروج از برجام و تنش‌آفرینی با تهران برای آنها ایجاد کرده به شدت خشمگین هستند اما همچنان تلاش می‌کنند با رایزنی با امریکا کمترین هزینه را برای به راه‌اندازی اینستکس برای خود بتراشند. با وجود اینکه نگاه‌های رسانه‌ای به دنبال رایزنی‌های پمپئو در اروپا با محوریت ایران است اما مقام‌های وزارت خارجه امریکا می‌گویند ایران یکی از مباحث متعددی است که در سفر پمپئو به برلین، پایتخت آلمان، «برن»، پایتخت سوییس و لاهه در هلند مورد بحث قرار خواهد گرفت. انگلیس نیز چهارمین مقصد پمپئو است که در آنجا دونالد ترامپ را همراهی خواهد کرد.
مهم‌ترین سخنان پمپئو در برلین درباره اینستکس مطرح شد. وی برای نخستین بار در چند ماه اخیر اعلام کرد که کانال ویژه مالی اروپا با ایران موسوم به «اینستکس» مادامی که با کالاهای تحریمی مرتبط نباشد، از نظر واشنگتن مشکلی ندارد. وی البته اظهارات ضدایرانی همیشگی خود را هم تکرار و ادعاهایی بی‌پایه و اساس علیه ایران مطرح کرد.
به گزارش «اعتماد» وزیر خارجه امریکا پس از دیدارش با هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در اظهاراتی مداخله جویانه گفت: «ایران باید هر چه سریع‌تر معاهده‌های سی‌اف‌تی و پالرمو را بدون هیچ پیش‌شرط و تحفظی تصویب کند.» پمپئو همچنین ادعا کرد در صورتی که از ساز و کار مالی اروپا برای مبادله با ایران (اینستکس) برای تبادل کالاهای بشردوستانه استفاده شود، تحریمی متوجه آن نخواهد بود، در غیر این صورت «ایالات متحده تمام تلاشش را به کار می‌گیرد تا نظام تحریم‌های خود را عملی کند.» او همچنین ضمن تشکر از آلمان برای تحریم خطوط هوایی ماهان، خواهان اقدامی مشابه بریتانیا و تروریستی اعلام کردن حزب‌الله لبنان شد. آلمان شاخه سیاسی حزب‌الله را به رسمیت می‌شناسد، هر چند شاخه نظامی آن را در فهرست گروه تروریستی قرار داده است.از نظر رسانه‌های امریکایی اقامت سه روزه مایک پمپئو، وزیر خارجه این کشور در سوییس اندکی تعجب‌آور است. سوییس حافظ منافع امریکا در ایران است و رییس‌جمهور این کشور هم چندی پیش در بحبوحه آغاز تنش میان ایران و امریکا در خلیج فارس سفری از پیش اعلام نشده به واشنگتن داشت. سفری که گفته می‌شود بخش اعظم آن به مساله ایران مربوط بوده است. بر اساس برنامه‌ریزی‌های اعلام شده پمپئو روزهای شنبه و یکشنبه در سوییس خواهد بود و در شهر برن با وزیر خارجه سوییس دیدار خواهد کرد.
منبع: روزنامه اعتماد، شنبه 11 خرداد
دیدگاه تان را بنویسید