ماجرای عشق 2 سینماگر را در «لاوراتوار» ببینید/ مستندی هایبریدی

علی همراز کارگردان که با مستد کوتاه «لاوراتوار» به تهیه کنندگی محمد کارت در بخش مسابقه ملی یازدهمین جشنواره «سینماحقیقت» حضور دارد  گفت: «لاوراتوار» درباره رابطه بین زن و مرد و پیچیدگی های رابطه ای با جوهر و مرکزیت عشق است. در یک کلام «لاوراتوار» مستندی عاشقانه است و ایده ساخت آن از زمانی شروع شد که من با محمد کارت و همسرش آبان عسکری آشنا شدم. از همان روز اول کیفیت متفاوت رابطه این 2 نفر نظرم را جلب کرد، این کیفیت متفاوت در کنار جنبه های دیگری از زندگی شان قرار گرفت تا من بیشتر و جدی تر به این موضوع برای 2 سال فکر کنم؛ مثلا اینکه هر 2 بازیگر هستند، محمد مستندساز هم هست و آبان عسکری گاهی چیزهایی می نویسد و به زندگی درونیش توجه دارد. از همه مهمتر تضادهای شخصیتی و روحی این 2 نفر بسیار نظرم را جلب کرد و شاید اصلی ترین عنصری که در داستان پردازی مورد نیاز است، تضاد بین شخصیت ها و عناصر تشکیل دهنده فیلم است، اما تضادهای این 2 نفر باز هم کیفیتی متفاوت داشت که تضادی سازنده، کامل‌کننده و رو به جلو بود نه دست و پا گیر و مشکل ساز. همین موضوع باعث شد که در یک روز تابستانی ایده ساخت این فیلم را با آنها در میان بگذارم.

وی با اشاره به اینکه این فیلم در قالب مستند هایبرید ساخته شده است، بیان کرد: بعضی معتقدند که اصولا «هایبرید مووی» یا آنطور که من ترجمه اش می کنم «فیلم تلفیقی» از اواسط دهه هفتاد میلادی با فیلمسازان به نامی مثل آنیس واردا و کریس مارکر و یورگن لث و ... شروع شد، اما به نظرم می توان ریشه های فیلم هایبرید را در اوایل تاریخ سینما جستجو کرد. اصلا خود سینما از یک فرایند هایبرید از ترکیب مکانیک و شیمی متولد شده از همین رو بیشتر فیلم های اوایل تاریخ سینما در فضای استودیویی و ترکیبی از تئاتر و رقص، نقاشی، متن و ... بوده است. مثلا ژرژ ملی یس را می توان جزو اولین فیلمسازان هایبرید در نظر گرفت اما «هایبرید مووی» که این روزها درباره آن صحبت می شود به نظرم ترکیب هر آن چیزی است که می تواند در قالب فیلم بر پرده سینما بدون هیچ مرز و معیاری تابانده شود و تنها باید دارای واقعیت سینمایی، یک منطق درونی باورپذیر و یک جهان ویژه باشد.

همراز اظهار کرد: چند سالی می شود که من روی این نوع سینما متمرکز شده و تحقیقات زیادی کرده ام و طبیعتا وقتی تصمیم می گیرم فیلمی درباره رابطه 2 نفر بسازم، این قالب را دقیق تر به کار می گیرم از همین رو «لاوراتوار» تلفیقی است از امر واقعی، پرفورمنس آرت، اینستالیشن، فیلم آرشیوی و مصاحبه با اجرای 2 شخصیت حقیقی که در یک محیط استودیویی زندگی خود را به شکلی دیگر اجرا می کنند؛ آزمایشگاهی برای ترکیب عناصر بالا در جهت تجزیه احتمالی عشق. البته من در وهله اول قصد ساخت یک فیلم مستند از یک زوج را داشتم، اما نه مستندی از قشر بیرونی یک رابطه، بلکه مستندی از رگ و ریشه یک رابطه، از چیزهای ناپیدا و غیر دیدنی، از چیزهایی که شاید تنها با استفاده از ابزار سینما قابل رویت باشد، دعوت نامحدود به فضای محدود.

این کارگردان در بخش دیگر از صحبت هایش با اشاره به اینکه جشنواره «سینماحقیقت» به عنوان تنها جشنواره تخصصی فیلم مستند در ایران جایگاه خیلی مهم و تعیین کننده ای دارد، توضیح داد: به نظرم «سینماحقیقت» را نباید فقط به عنوان یک ویترین از فیلم های مستند ساخته شده در طول یک سال در نظر گرفت، بلکه می تواند مکانی باشد برای گونه های فیلم مستندی که در آینده می توانند ساخته شوند و در حال حاضر جای آنها خیلی خالی است، یعنی مستندهای تجربه گرا با ساختارهای متفاوت و اشکال تازه.

وی با اشاره به اینکه در این دوره از جشنواره تنها فیلمی که شکلی تجربی دارد «لاوراتوار» است، گفت: این موضوع اصلا باعث خوشحالی نیست، چراکه تجربه گرایی خواه ناخواه یک پویایی به همراه دارد، یک نوع شور و حال به وجود می آورد و باعث درگرفتن بحث می شود، چیزهایی که من و خیلی از دوستان مستندسازم جای آنها را خالی می بینیم. از همین رو این نبود تجربه گرایی می تواند دلایل زیادی داشته باشد؛ از نبود حمایت ارگان های سینمایی دولتی گرفته تا سلیقه فیلمسازها و تهیه کنندگانی که شجاعت تجربه گرایی را ندارند. همه این موارد جشنواره «سینماحقیقت» را برای ما فیلمسازهای مستند مهم و دوست داشتنی می کند.

این مستندساز اظهار کرد: تجربه حضور در دوره های قبلی جشنواره «سینماحقیقت» به من ثابت کرده است که اصلا نمی توان درباره مخاطبان و نوع برخوردشان با یک فیلم نظری قطعی و روشن داد، همانطور که فیلمساز در طول یک سال می تواند تغییرات زیادی کند، مخاطب هم ممکن است همین تغییرات را بکند ولی این را نمی شود نادیده گرفت که مخاطبان امروزی «سینماحقیقت» با فضاهای تجربی رابطه خوب و نگاه انتقادی به موضوع دارند.

همراز در پایان گفت: روزی که من ایده ساخت «لاوراتوار» را مطرح کردم و یک گروه تمام حرفه ای و عاشق بدون هیچگونه چشمداشتی وارد کار شدند و تنها یک هدف را تا همین امروز دنبال کردیم که یک پیشنهاد تازه در برخورد با امر واقعی و متریال ساخت فیلم مستند داشته باشیم. «لاوراتوار» نتیجه این کار شبانه روزی پنج ماهه است و مثل هر فیلمسازی امیدوارم که اتفاقات خوبی در راه باشد.

منبع/مهر