چرا سوال نمی‌پرسیم؟ چه بر سر روحیه پرسشگری ما آمده است؟
از مهم‌ترین مسائلی که این روزها جامعه دانشگاهی ما با آن رو‌به‌رو است فقدان انگیزه نقد و پرسشگری در دانشجویان است. با اینکه روحیه پرسشگری از مهم‌ترین صفات انسان‌های متفکر است، اغلب دانشجویان بدون توجه به اهمیت سوال پرسیدن و نقد، سرشان در لاک خودشان است و به دنبال سوالات و یافتن پاسخ نیستند. اما اگر شما از آن دسته از دانشجویانی هستید که به پرسشگری و تفکر نقادانه اهمیت داده و به دنبال تقویت مهارت‌های خود در این زمینه هستید، با ما در این مقاله همراه باشید.
چرا سوال نمی‌پرسیم؟
بی‌انگیزگی دانشجویان در پرسشگری می‌تواند به دلیل ترس آن‌ها از متهم شدن در صورت سوال کردن و یا نقد کردن باشد. در اکثر مواقع دانشجویان پرسشگر و منتقد به گوشه رانده شده و منزوی می‌شوند؛ پس سکوت می‌کنند. البته که هر سکوتی نشانه شنونده بودن نیست و بسیاری از افراد و دانشجویان حتی برایشان مهم نیست که در پیرامونشان چه اتفاقاتی می‌افتد، در مورد مسائل مختلف تامل نمی‌کنند، و به دنبال پاسخی برای سوالات نیستند؛ آن‌ها به اتفاقات و تغییرات جامعه و حتی محیط زندگی خود نیز اهمیت نمی‌دهند. خوب نمی‌بینند، خوب نمی‌شنوند، و خوب سوال نمی‌کنند. این دانشجویان از دانشگاه و واحدهای درسی تنها مدرک تحصیلی نهایی را می‌خواهند و دانشی که در طی این مسیر می‌توانند به دست آورند چندان برایشان مهم نیست. اما اگر شما تا اینجا با ما همراه بوده‌اید قطعا از این گروه نیستید.
پرسشگری چیست؟
به توانایی افراد در مطرح کردن سوال در هر زمینه‌ای، به نوعی نقد کردن و پاسخ خواستن به روشی مناسب و البته محترمانه پرسشگری می‌گویند. کودکان همواره سوالات زیادی در ذهن خود دارند. آن‌ها در پس برخورد با هر مسئله‌ای هزاران «چرا» و «چگونه» برایشان شکل می‌گیرد و به راحتی و با صراحت آن را با اطرافیان در میان می‌گذارند. متاسفانه با بزرگ‌تر شدن این توانایی رفته رفته کاهش می‌یابد و بزرگ‌ترها تمام کنجکاوی‌های خود را دور ریخته و خود را در زندانی از پاسخ‌های حاضر و آماده اسیر می‌کنند. غافل از این که پرسشگری کلید رسیدن به دانش است.
چرا پرسشگری مهم است؟
دانشجویان باید بتوانند از اسارت پاسخ‌های حاضر و آماده رها شوند و بعد از آن برای خلق مفاهیم نو آمادگی پیدا کنند. (به نقل از دنیل کلاک و ریموند مارتین در مقدمه کتاب پرسیدن مهم‌تر از پاسخ دادن است)
همانطور که گفتیم پرسشگری کلید رسیدن به دانش است. یکی از اهداف اصلی دانشگاه‌ها تقویت روحیه پرسشگری دانشجویان و تربیت دانش‌آموختگانی با نگاه نقادانه است. دانشجویی که نگاه انتقادی و پرسشگر داشته باشد، در مسائل تامل می‌کند، آن‌ها را زیر سوال می‌برد، و در نهایت به دنبال پاسخی تازه به تحقیق و تفکر می‌پردازد. نتیجه چنین فرآیندی، افزایش فهم و درک دانشجو از مسائل و گسترش دانش است. چنین دانشجویی در مسائل اجتماعی، سیاسی نیز متعهدانه و فعالانه مشارکت می‌کند و در شکل‌گیری یا تغییر امور و جریان‌ها در جامعه خود نیز نقش خواهد داشت.
چگونه روحیه پرسشگری خود را تقویت کنیم؟
حال اگر شما هم قصد دارید دنیای اطراف خود را با نگاهی دیگر بنگرید، مسائل را زیر سوال ببرید و به دنبال پاسخ‌های تازه باشید، باید روحیه پرسشگری را در خود تقویت کنید. هرچند که پرورش استعداد پرسشگری در افراد باید از دوران کودکی و توسط مربیان و والدین با برنامه‌ریزی انجام شود، اما حالا هم برای تقویت این هنر و پیدا کردن شجاعت نگاه و تفکر نقادانه دیر نیست. در ادامه نکاتی را در راستای این هدف برای شما آماده کرده‌ایم.
۱- تفکر کنید!
در ابتدا جایگاه خود را به عنوان یک دانشجو در دانشگاه، یک کارمند در محل کار، عضوی از خانواده و هرجای دیگری بسنجید. سپس اجازه دهید سوالاتی در رابطه با این بخش از زندگی‌تان در ذهن شما شکل بگیرد و آن‌ها را به روی کاغذ بیاورید. توجه داشته باشید چیزی که می‌نویسید مشاهدات، توضیحات و توصیفات شما نباشد و فقط سوالات شکل گرفته در ذهنتان را بنویسید.
پس از نوشتن سوالات مدتی به آن‌ها نگاه کنید و درباره آن‌ها فکر کنید. هر از گاهی اینگونه سوالات را درباره زندگی و جایگاه خود مطرح کنید. این تمرین به شما کمک می‌کند قدرت پرسشگری ذهنتان را تقویت کنید.
۲- چرا؟ چطور؟ چگونه؟
از کنار مسائل به سادگی عبور نکنید. در مقابلشان بایستید و چیستی آن‌ها را زیر سوال ببرید. فکر کردن به سوالاتی که با این کلمات ساده شروع می‌شوند نقش مهمی در ارتقا مهارت‌های پرسشگری شما دارند.
۳- عجله نکنید!
برای یافتن پاسخ سوال‌هایتان عجله نداشته باشید. ابتدا به دقت به خود سوال‌ها فکر کنید و معنای آن‌ها را با تمام وجود درک کنید. در این مرحله باید اجازه دهید سوال‌ها همواره در ذهنتان جاری باشند و به نوعی با آن‌ها زندگی کنید.
۴- سوالاتتان را مطرح کنید
اینکه بتوانید سوالاتتان را با دیگران در میان بگذارید و با دوستان و همکاران خود درباره آن‌ها صحبت کنید، مهارت‌های پرسشگری شما را تقویت می‌کند، شجاعت مطرح کردن سوال و انتقاد را در شما ایجاد می‌کند، و هم‌چنین موجب تعمیق روابط اجتماعی شما می‌شود.
۵- پاسخ‌ها کجا هستند؟
حال که همه چیز را در اطرافتان زیر سوال بردید و ذهنتان سرشار از «چرا»ها و «چگونه»ها شد، نوبت به یافتن پاسخ‌ها می‌رسد.
البته هدف از انجام این تمرینات و تلاش برای به دست آوردن مهارت سوال کردن صرفا یافتن پاسخ نیست؛ بلکه ایجاد و تقویت قدرت پرسشگری، تفکر نقادانه، و تامل در تمام امور است. اما ذهن لبریز از سوال تشنه یافتن پاسخ است.
پاسخ دادن به سوالات شکل گرفته در رابطه با جایگاه‌تان در زندگی و روابط‌تان می‌تواند از طریق تفکر و تعمق بیشتر در مسیر زندگی، روابط، اهداف و آرمان‌هایتان حاصل شود. البته که این دست از سوالات فلسفی، سوالاتی هستند که شاید همواره بدون پاسخ باشند! اما همین چرخه زیر سوال بردن و پاسخ نیافتن برای پرورش ذهن شما مفید است.
در مقابل، سوالات علمی شما از جهان پیرامون، چه در زمینه رشته تحصیلی‌تان و چه در حوزه کاری‌تان قطعا بدون پاسخ نخواهند ماند. شما می‌توانید مشاهده کنید، با افراد مختلف گفتگو کنید، به کتابخانه‌ها بروید و کتاب‌ها، پژوهش‌ها و مقالات علمی را مطالعه کنید، و یا می‌توانید تمام این کارها را به سادگی یک جستجو در گوگل و یا سایت‌های دانلود رایگان مقالات علمی مانند فری‌پیپر به انجام رسانید. حتی اگر مهارت‌های زبانی قوی ندارید و قصد مطالعه منابع غیر فارسی زبان را دارید، می‌توانید از ابزارهای ترجمه استفاده کرده یا سفارش ترجمه دهید.
در این مسیر همه چیز برای شما مهیا است! تنها کافی است سوال کنید، تفکر کنید، جستجو کنید و نتایج حاصل از مطالعات و مشاهداتتان را تجزیه و تحلیل کنید تا به پاسخ سوالاتتان دست پیدا کنید. موفق باشید!
دیدگاه تان را بنویسید