الزامات گشایش در مذاکرات هسته‌ای

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین‌المللی به سفر امیرقطر و انریکه مورا به ایران امیدوار است و فکر می‌کند که احتمال دارد در جریان این گفت‌وگوها گشایشی در روند مذاکرات هسته‌ای ایجاد شود.

مذاکرات هسته‌ای در وین در دو ماه گذشته پیشرفت قابل توجهی نداشته و حتی چنان دچار رخوت شده که برخی از به بن بست رسیدن آن سخن گفتند. مقامات ایرانی البته مدام تاکید کرده‌اند که چنین نیست و به محض اینکه آمریکا تصمیم خود را بگیرد، می‌توان توافق کرد. بدیهی است که این حرف‌ها اما تا وقتی که از سوی دو طرف شاهد برداشتن گام‌های عملی باشیم فایده ندارد. 

امتناع ایران و آمریکا از برداشتن گام اول و کاهش خواسته‌ها، همچنین با فشاری آنها بر مواضع حداکثری اما سبب شده که برخی بازیگران برجامی و غیر برجامی به فکر وساطت و میانجیگری افتند. از این رو است که امیر قطر به ایران می‌آید و آنطور که رویترز نوشته بود برای رساندن ایران و آمریکا به یک حد وسط و میانه تلاش خواهد کرد. از طرف دیگر معاون مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا که به قول سخنگوی وزارت خارجه کشورمان کارکردش انتقاد پیام است، به ایران خواهد آمد و برخی تصور می‌کنند که پیشنهاد جدید و شاید موثری به همراه داشته باشد. 

حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی که به این رفت‌و آمدها امیدوار است، به «فردا» گفت: «این سفرها شاید موجب تحول خاصی نشود اما می‌تواند در برون‌رفت از شرایط فعلی که یک شرایط بلاتکلیفی است، موثر باشد.»

او سفر امیر قطر به ایران را مهم ارزیابی کرد و گفت: «گفته شده که این سفر در پاسخ به سفر رییسی به قطر صورت می‌گیرد اما واقعیت این است که در شرایط موجود، هدف از این سفر نوعی میانجیگری بین ایران و آمریکا است. کاری که سلطان قابوس پادشاه فقید عمان انجام می‌دهد و شاهدیم که در یکی دو سال اخیر، امیر قطر این نقش را برعهده گرفته و فعالانه عمل می‌کند. قبل از این هم وزیر امور خارجه ایران هم به ایران و هم به آمریکا سفر کرد. در مجموع فکر می‌کنم که باید منتظر گشایش تازه‌ای در روند مذاکرات باشیم. به خصوص که انریکه مورا معاول آقای بورل هم قرار است به ایران سفر کند و گویا پیشنهادات تازه‌ای دارد.»

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی به سفر مورا نیز اشاره کرد و گفت: «آن‌طور که آقای بورل رییس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته حامل یک پیشنهاد جدید است؛ پیشنهادی که از سوی اروپایی‌ها مطرح شده و باید دید که مورد پذیرش ایران قرار می‌گیرد یا خیر. اینکه پیشنهاد دقیقا چیست را باز نکرده‌اند اما درباره کلیت آن توضیح داده‌اند و ظاهرا آمریکا می‌تواند سپاه را از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج کند اما تحریم‌ها علیه سپاه ادامه داشته باشد. فرق این وضعیت با آنکه سپاه در لیست مورد اشاره باقی مانده باشد در این است که در شرایط فعلی هیچ شرکت و کشوری نمی‌تواند با سپاه همکاری کند و اگر چنین کند حامی تروریست شناخته شده و مشمول تحریم و مجازات‌ها خواهد بود یعنی از نظر حقوقی وضعیت دشواری است. در وضعیتی که سپاه تحریم باشد به این معنی است که اگر کشور یا شرکتی در همکاری با سپاه تحریم را دور بزند، مشمول جریمه خواهد شد و از نظر حقوقی سطح بسیار متفاوتی دارد. به هرحال نمی‌دانیم که این موضوع مورد موافقت ایران قرار می‌گیرد یا خیر. به اضافه اینکه اصل طرح هم از سوی مراجع رسمی تشریح نشده و در رسانه‌ها آمده است لذا نمی‌توان دقیق گفت که راهگشا خواهد بود یا خیر.»

وی تاکید کرد: «روشن است که دو طرف باید از خود انعطاف نشان دهند تا به نتیجه برسند. اگر ایران انتظار داشته باشد که فقط خواسته‌های ما ملاک قرار بگیرد، یا اگر آمریکا چنین نظری داشته باشد، نتیجه حاصل نخواهد شد. بنابراین راه‌حل میانه یا حد وسط همین است که دو طرف به سمت هم حرکت کرده و بخشی از خواسته‌های خود را نادیده بگیرند تا بتوانند به هدف بزرگتری برسند.»

وی تاکید کرد: «به نظر من در این موضوع خاص، راه‌حل میانه باید طوری باشد که هم آمریکا و هم ایران در تعدیل مواضع خود اقداماتی را انجام دهد. اما اگر قرار باشد فقط ایران انعطاف به خرج دهد، فکر نمی‌‎کنم که به نتیجه‌ای برسند. از آنجایی هم که اصلی‌ترین موضوع اختلافی در شرایط فعلی، مربوط به مساله سپاه است باید در این زمینه راه‌حلی ارائه کنند. دقیقا نمی‌دانم که چه راه‌حلی دارند اما بر اساس آنچه از قول آقای بورل نقل شده، راه‌حل همان تفکیک کردن بین لیست تروریستی و تحریم‌ها است. اینکه چه راه‌حل دیگری وجود دارد را نمی‌دانیم و باید منتظر ماند و دید. امر مسلم اما این است که هر دو طرف باید انعطاف به خرج دهند و این نمی‌تواند یک تلاش یک‌طرفه باشد.»