گفتوگوی «مثلث» با سیدحسین نقوی‌حسینی
نگاه استراتژیک دولت غلط است
طی روزهای اخیر، معادلات حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان بسیار پیچیده به نظر می‌رسد. تکثر بازیگرانی مانند اتحادیه اروپا (به‌خصوص تروئیکای اروپایی)، ژاپن، عمان، سوئیس و... در این صحنه سبب شده است تا تصویر پیرامونی کشور ما تا اندازه‌ای مبهم به نظر برسد. در این میان، متغیرهای مستقل و وابسته زیادی در فضای سیاست خارجی کشورمان خودنمایی می‌کند که هر یک دارای حدود و ثغور خاص خود هستند. کاهش تعهدات برجامی ایران، نحوه مراوده با اروپاییان در برجام، نحوه وزن‌دهی به پدیده‌هایی مانند اینستکس، آغاز مذاکرات جدید با ژاپن و... جملگی از این موارد محسوب می‌شوند. درباره آنچه در حوزه سیاست خارجی کشورمان می‌گذرد، گفت‌وگویی با سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی صورت داده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد.
به نظر می‌رسد پدیده‌های پیرامونی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران از یک‌سو دچار کثرت و از سوی دیگر دچار پیچیدگی هستند. در این میان، دولت و وزارت امور خارجه نیز مانند سال‌های گذشته، درصدد ایجاد مجرایی برای مذاکره بر مبنای «سیاست خارجی تحریم‌محور» هستند. نظر شما در این خصوص چیست؟
نخست اینکه رمزگشایی از حوادث پیرامونی ما در منطقه چندان دشوار نیست. واشنگتن، تل‌آویو و ریاض وارد فاز عملیاتی مشترکی برای ایجاد بحران‌های مزمن در منطقه شده‌اند. ایجاد فتنه‌انگیزی داخلی در کشورهای مختلف منطقه و از‌بین‌بردن نظام‌های حاکم در آنها و تعریف شرایط جدید به سود منافع این مثلث شوم، موضوعی است که نباید در محاسبات حوزه سیاست خارجی کشورمان نادیده انگاشته شود. حتی در جریان اعتراض‌ها به ایران در خصوص افزایش قیمت بنزین، مشاهده کردیم که دشمنان چگونه از فضای اعتراضی عمومی (که اتفاقا اعتراض بجایی بود)، سوء‌استفاده کرده و سعی در موج‌سواری و پیاده‌سازی اهداف خود علیه ملت و نظام ایران داشتند؛ بنابراین ما با برنامه‌ریزی مدون و از پیش طراحی‌شده‌ای از سوی دشمنان مواجه هستیم. سخن ما این است که چنین مولفه‌ای باید در محاسبات گفتاری و رفتاری دولت مورد توجه قرار گیرد.
پس از خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای، دولت سرمایه‌گذاری زیادی بر حفظ برجام توسط تروئیکای اروپایی و به‌طور کلی اتحادیه اروپا صورت داد. این رویکرد دولت در حوزه سیاست خارجی را چگونه تحلیل می‌کنید؟
در اینجا لازم است رویکرد کلان دولت در حوزه سیاست خارجی کشورمان را مورد توجه قرار دهیم. پیش‌فرض اولیه و مبنایی دولت از ابتدا این بود که گره مشکلات داخلی کشور در عرصه‌های بین‌المللی حل می‌شود و بنابراین همه توان خود را برای ارتباط با غرب به کار گرفت. نتیجه این موضوع را اکنون داریم مشاهده می‌کنیم؛ جایی که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شده است و اتحادیه اروپا نیز اقدامی در راستای تامین منافع حداقلی جمهوری اسلامی ایران در برجام صورت نداده است. از ابتدا معتقد بودیم که این نگاه اشتباه است. معضلات ما داخلی و ماهیت آن اقتصادی است و دولتمردان باید بدانند که راه‌حل این مشکلات، نگاه به غرب نیست بلکه باید بر توان داخلی خودمان تکیه کنند. اعتماد به بازیگران غربی نه‌تنها گره‌های کشور را باز نکرد بلکه مشکلات اقتصادی و معیشتی بسیار زیادی برای مردم ایجاد کرد.
از اردیبهشت امسال، شاهد برداشته‌شدن گام‌های کاهنده تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران در ذیل استراتژی مقاومت فعال بوده‌ایم. تحلیل شما از این موضوع چیست؟
معتقدم که این گام‌ها باید زودتر از اینها برداشته می‌شد. کاهش تهدات برجامی، حق مسلم جمهوری اسلامی ایران است. از ابتدا نیز مشخص بود که اروپایی‌ها عزمی برای مقابله با سیاست‌های آمریکا ندارند. اروپایی‌ها طی بیش از یک‌سال اخیر که آمریکایی‌ها، نقض عهد کرده و از برجام خارج شده‌اند، هیچ تلاش مثمرثمری برای حفظ برجام نکرده‌اند. اروپایی‌ها طی این مدت فقط وعده و وعیده داده‌اند اما عملا شاهد این هستیم که هیچ گام مؤثری برای حفظ برجام برنداشته‌اند؛ حتی وعده تزریق 15 میلیارد یورو اعتبار در قالب ساختار اینستکس نیز وعده‌ای پوچ بوده است. اینستکس را جدی نگیریم. نباید فریب این وعده پوچ اروپایی‌ها را بخوریم زیرا اختصاص این میزان خط اعتباری، برای کشاندن ایران پای میز مذاکره است و در شرایط مذاکره نیز فعالیت‌های هسته‌ای و غنی‌سازی ایران را محدودتر خواهند کرد. تا زمانی که اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نمیکنند، روند کاهش تعهدات برجامی ایران باید ادامه یابد، زیرا در شرایط فعلی، عمل به تعهدات منطقی و معقول نیست. قدر متقن تحولات برجامی کشور، از ابتدا تا کنون این است که غربی‌ها به تعهدات برجامی خود عمل نمیکنند و بر این اساس نباید دولت درباره آینده برجام امید واهی دهد. به عنوان مثال طبق یکی از مفاد برجام در سال آینده باید یکی از تحریم‌ها علیه ایران (تحریم‌های تسلیحاتی) لغو شود و دولت نیز نسبت به این موضوع ابراز اطمینان و امیدواری کرده است؛ اما سوال ما از دولت و رئیس‌جمهور این است که مگر غربی‌ها وعده‌ها و تعهدات قبلی خود در برجام را عملیاتی کرده‌اند که منتظر لغو تحریم‌های تسلیحاتی باشیم؟ همان‌طور که بازیگران غربی از ابتدای اجرایی شدن برجام تاکنون به وعده‌های خود در اجرای برجام عمل نکرده‌اند، قطعا به تعهدات دیگر خود هم عمل نمیکنند و مسئولان کشور نباید وعده‌های تکراری و امید واهی دهند و بگویند که با ادامه برجام تحولات بزرگی در کشور به وجود می‌آید.
طی هفته‌های اخیر، شاهد تمرکز دستگاه دیپلماسی کشورمان بر نام بازیگران دیگری مانند ژاپن هستیم. حتی منابع رسمی صراحتا از شکست طرح فرانسه (طرح اروپاییان) برای حفظ برجام و واسطه‌گری جدی ژاپن در این معادله خبر می‌دهند. در این خصوص چه نظری دارید؟
به‌طور کلی موضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به شرکا و بازیگرانی که طی دهه‌های گذشته در حوزه‌های مختلف با کشورمان همکاری داشته‌اند، این است که از تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده تبعیت نکرده و در مقابل این تحریم‌های غیرقانونی موضع‌گیری کنند. این مساله در جریان سفر رئیس‌جمهور کشورمان به ژاپن نیز مطرح شد. با این حال معتقدم که مواضع صریح جمهوری اسلامی در خصوص برجام و نحوه بازگشت آمریکا به این توافق، در این سفر مطرح شده و موضوع خاص دیگری مورد بحث قرار نگرفته است، مگر آنکه واشنگتن قصد بازگشت به برجام را داشته باشد و از ژاپن بخواهد تا نقش یک واسطه را در این معادله ایفا کند.
دیدگاه تان را بنویسید