فتح، چکش تعادل در پارلمان//‌عربستان به دنبال ایجاد شکاف شیعه‌عربی‌-شیعه‌ایرانی است

انتخابات پارلمانی عراق اگرچه با اقبال عمومی کمی مواجه شده اما از اهمیت بسیار بالایی در دوره پسا‌داعش برخوردار است. از میان مردمی ‌که واجد حضور در انتخابات عراق هستند، 44 درصد حضورشان نسبت به گذشته کمتر شده و این نشان می‎دهد که مردم عراق در چندسال اخیر به دلیل ناامنی‌ها‌، کاهش خدمات و رفاه عمومی و... با ناامیدی پای صندوق‌های رای آمده‌اند.

در چندسال گذشته عراق درگیر پاک‌سازی این کشور از وجود داعش بود و حیدر العبادی هم نتوانست خدمات رفاهی مورد نیاز برای مردم عراق را تامین کند. شرایط کنونی عراق نسبت به گذشته بسیار پیچیده‌تر شده است و ر‌غبت زیادی برای شکل‌دهی دولت آینده عراق در مردم دیده نمی‌شود.

در این انتخابات، ائتلاف و جریان السائرون وابسته به مقتدی صدر تقریبا بالاترین آرا را به دست آورده است. در تجزیه و تحلیل چرایی پیروزی جریان مقتدی صدر چند نکته حائز اهمیت است؛ نخست اینکه مقتدی صدر ماموریت دارد که در میان شیعیان عراق شکاف ایجاد کند؛ سفرهای متعدد مقتدی صدر به عربستان و ملاقات وی با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان نشان می‌دهد که رژیم آل‌سعود درصدد ایجاد شکاف میان طیف‌های سیاسی عراق برآمده است. به‌ویژه این رژیم سعی دارد ‌شیعیان عراق را به دو قطب شیعیان عرب و شیعیان ایرانی تقسیم‌بندی کند. به همین دلیل گفته می‌شود که عربستان سعودی طی دو سال اخیر ده‌ها میلیون دلار هزینه برای ساختن بیمارستان، باشگاه و مراکز فرهنگی در مناطق شیعه‌نشین جنوب عراق انجام داده است. این خدمات نوعا زیرنظر شخص مقتدی صدر برای گسترش پایگاه مردمی‌ خود صورت گرفته است، به همین دلیل پیروزی جریان السائرون، آغازی برای به وجودآمدن یک فتنه جدید در میان شیعیان عراق تلقی می‌شود. تظاهرات 48 ساعت اخیر هواداران مقتدی صدر علیه جمهوری اسلامی و برخی از فرماندهان ایرانی که در سرکوب داعش در عراق نقش داشتند، آغازی برای این فتنه به شمار می‌رود. متاسفانه مقتدی صدر که یک روحانی شیعه است به ابزاری برای اجرایی‌کردن سیاست‌های عربستان تبدیل شده و احتمالا در آینده موجب بروز درگیری خونین میان شیعیان عراق خواهد شد، البته درست است که عربستان توانسته با حمایت‌هایی که انجام می‌دهد، جریان صدر را در انتخابات بالا بیاورد، اما در‌خصوص سایر جریان‌های لیبرال مثل طیف ایاد علاوی، نتوانست کرسی‌های زیادی را به دست بیاورد. به نظر می‌رسد عربستان به‌رغم هزینه‌های سنگینی که انجام داده، نتوانسته موثر واقع شود. اما به‌هرحال بخشی از طیف‌های اهل سنت در حاکمیت آینده عراق نقش خواهند داشت و عربستان نیز کماکان سعی می‌کند که نفوذ خود در این کشور را حفظ کند.

در رابطه با تلاش‌های عربستان برای کاهش نفوذ ایران در عراق باید توجه داشت که نفوذ ایران در عراق بسیار بالاست. شیعیان این کشور نگاه ویژه‌ای به ایران دارند و می‌دانند که بدون ایران امکان ندارد که بتوانند حاکمیت را در اختیار داشته باشند. به همین دلیل عربستان سعودی و برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس تلاش کردند طیف‌های دیگر را وارد پارلمان کنند، اما موفق به این کار نشدند. نفوذ ایران در عراق یک نفوذ معنوی است؛ اما امروز جریان مقتدی صدر که اکنون ارتباط تنگاتنگی با عربستان دارد، بیشترین کرسی را به دست آورده است که این موضوع در آینده می‌تواند چالش بزرگی برای ایران باشد.

از دیگر سو، بر‌اساس قوانین عراق پس از تشکیل مجلس و مشخص‌شدن جریان‌های سیاسی پیروز انتخابات، طی سه‌ ماه آینده دولت تشکیل خواهد شد اما از آنجایی که تشکیل دولت بدون ائتلاف فراکسیون‌های پیروز ممکن نخواهد بود، بنابراین جریان مقتدی صدر به‌تنهایی نخواهد توانست دولت آینده عراق را تشکیل دهد. در این بین مقتدی صدر قرار است با جریان‌های غیرهمسو با ایران همچون جریان ایاد علاوی، جریان‌های اهل سنت و کردهای مخالف جمهوری اسلامی ایران یک ائتلاف تشکیل دهد تا وزارتخانه‌های کلیدی را در دست بگیرد. بر‌اساس برخی اخبار منتشرشده ممکن است جریان حکیم نیز وارد ائتلاف شود.

در‌خصوص پست نخست‌وزیری به نظر می‌آید که شخص حیدر العبادی شانس بالایی برای به دست‌گرفتن این پست داشته باشد.

در‌عین‌حال ائتلاف فتح به رهبری ‌هادی عامری به عنوان یک چکش تعادل در پارلمان آینده عراق عمل خواهد کرد. این جریان که وابسته به حشد الشعبی ‌و به تفکرات شیعه اصولگرا نزدیک است، سعی خواهد کرد ‌نقش تخریبی مقتدی صدر را کاهش دهد.