گفتوگوی مثلث با امیر علی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا
شبح بازرس مولر بر سر ترامپ
پرونده‌های فساد اطرافیان دونالد ترامپ، یکی پس از دیگری در حال اثبات است؛ وکیل سابق او اعتراف کرد که در کمپین انتخاباتی دونالد ترامپ برای پیروز شدن او، به چندین نفر مبالغی را به صورت غیرقانونی پرداخت کرده است. از سوی دیگر، رئیس سابق ستاد انتخاباتی‌اش در ۸ مورد از ۱۸ پرونده تقلب بانکی و مالیاتی که علیه او باز بود، محکوم شناخته شد. با توجه به این مسائل اکنون بحث استیضاح رئیس‌جمهور پرحاشیه آمریکا بیش از هر زمان دیگری مطرح است. البته دموکرات‌ها ظاهرا منتظر هستند تا بعد از برگزاری انتخابات میاندورهای کنگره و پیروزی احتمالی آنها، بحث استیضاح را به صورت جدی‌تر پیگیری کنند. امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگویی با هفته‌نامه مثلث به بررسی دلایل استیضاح ترامپ و احتمال عملی‌شدن آن پرداخت.
این روزها بحث استیضاح دونالد ترامپ بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد؛ عمده‌ترین دلایل مطرح شدن این بحث چیست؟
اعلام مجرمیت برای پال مانافورت، نخستین رئیس ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٢٠١6 از سوی دادگاه به همراه پذیرش گناهکار بودن از سوی مایکل کوهن، وکیل و کارچاق‌کن دونالد ترامپ در دادگاهی دیگر، موضوع استیضاح رئیس‌جمهوری آمریکا را در محافل سیاسی و خبری مطرح کرده است. دونالد ترامپ نیز در هشداری به فعالان اقتصادی اعلام کرد که برکناری وی با سقوط بازارهای سهام در سراسر جهان همراه خواهد شد.
آیا استیضاح و برکناری رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا با توجه به تحقیقات انجام شده و احکام صادره علیه دو نفر از نزدیکان سابق دونالد ترامپ، یعنی سامل پل مانافورت و مایکل کوهن متصور است؟
برای پاسخ به این سوال باید شرایط استیضاح رئیس‌جمهوری آمریکا مورد توجه قرار گیرد. استیضاح رئیس‌جمهوری در آمریکا همچون هر مقام فدرال به دو پیش‌شرط نیاز دارد؛ نخست شرایط قضایی است؛ بر اساس قانون اساسی، فقط افرادی در کنگره ایالات متحده محاکمه می‌شوند که پیش از آن، دستگاه قضایی علیه آنان به اتهام جرائم بزرگ نظیر «خیانت»، «دروغگویی»، «تلاش برای جلوگیری از افشای حقیقت» یا «مانع‌تراشی در برابر وظایف کنگره» متهم شده باشد. به عبارت دیگر، نمایندگان کنگره بدون توسل به پرونده قضایی و اعلام جرم علیه مقام فدرال از اختیار محاکمه و برکناری چنین فردی برخوردار نیستند. مساله دیگر شرایط سیاسی است؛ اتهامات وارده به مقام دولت فدرال از سوی دستگاه قضایی طی کیفرخواست به کنگره ارجاع داده می‌شود و ابتدا کمیته قضایی مجلس نمایندگان، سپس صحن مجلس نمایندگان و نهایتا صحن سنا به اتهامات رسیدگی می‌کند. به عبارت دیگر مجرم قلمداد شدن فرد مظنون به اتهامات وارده، بستگی به ترکیب سیاسی کنگره دارد. با توجه به دو شرط فوق‌الذکر، این نتیجه حاصل می‌شود که در حال حاضر شرایط قضایی و شرایط سیاسی برای استیضاح دونالد ترامپ مهیا نیست، مگر اینکه تحقیقات رابرت مولر، بازپرس ویژه پرونده دخالت روسیه در انتخابات سال ٢٠١6 نهایتا به اعلام جرم و صدور کیفرخواست علیه رئیس‌جمهوری منجر شود و ترکیب سیاسی کنگره نیز در انتخابات میاندورهای ماه نوامبر به نفع دموکرات‌ها تغییر کند. تحقیقات مولر تاکنون جرمی را متوجه ترامپ نکرده است. البته کوهن در دادگاه شهادت داده است که دیدار جنجالی جونیور، پسر ارشد دونالد ترامپ با وکیل روس در برج ترامپ در ماه ژوئن برای دریافت اطلاعات مخرب علیه هیلاری کلینتون، رقیب وقت دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٢٠١6 به دستور شخص دونالد ترامپ انجام شده است و همچنین، دونالد ترامپ دستور پرداخت حق‌السکوت به دو زن در جریان رقابت‌های انتخاباتی را با هدف تاثیرگذاری بر نتایج انتخابات صادر کرده است. این دو موضوع می‌تواند رئیس‌جمهوری را در مظان اتهام قرار دهد و وی را وادار کند زیر قسم، شهادت دهد. از آنجا که قابل انتظار خواهد بود که ترامپ همچون گذشته برای فرار از حقیقت به دروغگویی متوسل شود، کشف دروغ زیر قسم زمینه را برای طرح اتهام علیه رئیس‌جمهوری در کنگره فراهم خواهد کرد.
در صورت استیضاح و برکناری ترامپ، معاون وی مایک پنس، رئیس‌جمهور خواهد شد؛ پنس به لحاظ دیدگاه‌ها و سیاست‌هایش چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با ترامپ دارد؟
باید توجه داشت که پنس، معاون رئیس‌جمهور (ترامپ) است و سیاست‌های کلان دولت کنونی را مورد تصویب قرار می‌دهد. یکی از اعضای کلیدی فرآیند تصمیم‌گیر در ایالات متحده، معاون رئیس‌جمهور است. نکته جالب آنکه معاون رئیس‌جمهور در قانون اساسی هیچ سمتی جز اداره جلسات سنا ندارد. در آنجا نیز وی فاقد حق رای است، مگر آنکه آرا برابر شود. اما در نظام تصمیم‌گیری ایالات متحده آمریکا تنها جایی که نام معاون رئیس‌جمهور به عنوان عضوی از نهاد آمده، شورای‌امنیت ملی آمریکا است که در آنجا حق رای هم دارد. بنابراین اگر معاون رئیس‌جمهور در اتخاذ سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی خیلی اثرگذار نباشد، اتفاقا در سیاست خارجی و امنیتی بسیار موثر است. از این رو، در صورت برکناری و عزل یا مرگ رئیس‌جمهور، معاون وی ادامه‌دهنده راه او خواهد بود و سیاست‌های کلان وی را پیگیری خواهد کرد. البته شاید شیوه حکومت‌داری پنس با شیوه حکومت‌داری ترامپ متفاوت باشد اما در سیاست‌های کلان تفاوت عمده‌ای وجود ندارد. ضمن اینکه بسیاری از تصمیمات دولت ترامپ در حوزه محدودسازی مهاجرت و تجارت، نادیده‌گرفتن مناسبات و قواعد بین‌المللی بیشتر متاثر از جریان فکری ملی‌گرایی در ایالات متحده آمریکا است و خیلی قائم به شخص نیست. به بیان دیگر دونالد ترامپ این مطالبات را خلق نکرده و درواقع سوار بر این مطالبات شده است، لذا وقتی کنار برود این مطالبات به قوت خود باقی خواهد ماند و انتظار می‌رود پنس در صورت جانشینی احتمالی همان سیاست‌ها را دنبال کند. ضمن آنکه شاید پنس در برخی موضوعات اجتماعی، فرهنگی و مسائل مربوط به خانواده و مسائل اخلا‌قی حتی متصلب‌تر عمل کند و تمرکزش بیشتر از ترامپ باشد که در فضای لیبرالی نیویورکی بزرگ شده است زیرا مایک پنس به شدت به ارزش‌های محافظه‌کارانه در آمریکا وفادار است. همچنین برای بسیاری از دموکرات‌ها وجود ترامپ نسبتا سکولار و میانه‌رو در کاخ‌سفید که به دلیل پرونده‌های متعدد آسیب‌پذیرتر به شمار می‌آید به مراتب بهتر از مایک پنس به شدت محافظه‌کار و قدرتمند است. ضمن اینکه ناتوانی احتمالی دموکرات‌ها در برکناری رئیس‌جمهوری مستقر، احتمال شکست آنان در انتخابات بعدی کنگره را به شدت افزایش خواهد داد.
به‌جز ریچارد نیکسون که به مرحله استیضاح رسید و استعفا داد، در آمریکا چه روسای‌جمهور دیگری این پروسه را طی کرده‌اند؟
در لیست استیضاح‌شوندگان، هر مقام فدرالی از رئیس‌جمهور تا معاون وزیر و قضات دیوان عالی فدرال یعنی هر مقامی که از دولت فدرال پول بگیرد، قابلیت استیضاح شدن را در کنگره دارد. تاکنون دو رئیس‌جمهور شامل اندرو جانسون و بیل کلینتون در تاریخ آمریکا استیضاح شده‌اند یعنی جلسه دادگاه‌شان در سنا برگزار شده است. اندرو جانسون بعد از ترور آبراهام لینکلن عهده‌دار حکومت شد؛ وی به دلیل اختلاف‌نظرهایی که درخصوص روند بازسازی آمریکا بعد از جنگ داخلی بروز کرد، استیضاح شد که با یک رای بیشتر از برکناری نجات پیدا کرد. بیل کلینتون نیز بر سر قضیه دروغگویی‌اش در ماجرای مونیکا لوئینسکی، کارآموز سابق کاخ سفید استیضاح شد و با یک رای بالاتر از استیضاح نجات پیدا کرد.
ممکن است ترامپ نیز همچون نیکسون اگر به مرحله استیضاح برسد استعفا بدهد؟
این مساله بستگی به آن دارد که چه اتهاماتی به ترامپ وارد خواهد شد، ترکیب کنگره به چه صورت خواهد بود و نظر مجلس نمایندگان چیست. درواقع عوامل متعددی وجود دارد که بر اساس آن بتوان ارزیابی کرد که چنین اتفاقی رخ خواهد داد یا خیر. درخصوص ریچارد نیکسون نیز زمانی که وی مطمئن شد که سنا رای به برکناری او خواهد داد، نمی‌خواست نامش به عنوان اولین رئیس‌جمهور برکنار شده در تاریخ آمریکا ثبت شود لذا تصمیم گرفت استعفا دهد تا به عنوان اولین رئیس‌جمهور مستعفی شناخته شود. البته اگر فرآیند به سمت اخراج‌شدن ترامپ از کاخ سفید پیش برود اینکه خود او کناره‌گیری کند یا مجبور به چنین کاری شود خیلی تفاوتی نمی‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید