دلایل اصلی ریزش بورس چه بود؟/ سیگنال‌های تأثیرگذار برای صعود بورس را بشناسید

ادامه‌دار شدن اصلاح بازار سرمایه و شکل‌گیری مطالباتی در جامعه و حتی مجلس برای حمایت جدی‌تر از بورس باعث شد متولیان امر دست‌به‌کار انجام تغییراتی شوند که احتمالاً می‌تواند به جمع شدن صف فروش سنگین نمادهای پربیننده این بازار کمک کند و بازار را حداقل برای کوتاه‌مدت به روند متعادل و حتی صعودی برگرداند.

پیش‌ازاین لغو عرضه صندوق دولتی دارا دوم در بورس به‌عنوان متهم اصلی آغاز ریزش بورس مطرح بود؛ اما حتی با بازگشت مجدد این صندوق به فهرست عرضه نیز حال بازار اصلاح نشد و در این میان حتی خبر مثبت وزیر نفت برای گروه پالایشی و کاهش نرخ خوراک این شرکت‌ها نیز نتوانست تغییری در وضعیت معاملات ایجاد کند.

از منظر تحلیلگران بازار سرمایه، اصلاح بورس در هرزمانی که لازم باشد و شرایط آن مهیا شود شکل می‌گیرد و خبرهای مثبت و منفی فقط عاملی برای توجیه این اصلاح در نظر عامه فعالان بازار است؛ ازاین‌رو گره زدن اصلاح اخیر فقط به اظهارات دولتی‌ها در مورد عرضه صندوق دارا دوم و احیاناً طرح فروش اوراق سلف نفتی، می‌تواند اشتباهی محاسباتی باشد که کار سهامداران را در مواجه با واقعیت بازار مشکل می‌کند.

همچنین برخی اتفاقات دیگر نظیر الزام صندوق‌های با درآمد ثابت به کاهش درصد سهام در پرتفوی، کاهش ضریب اعتباردهی کارگزاران به مشتریان و بخشنامه بانک مرکزی به بانک‌ها مبنی بر پرهیز از پرداخت اعتبار به کارگزاری‌ها نیز ازجمله مواردی بود که قبل از بروز اصلاح اخیر رخ داده؛ اما باعث شده شیب و ضرب اصلاح قیمت‌ها در بورس شدت بگیرد چراکه مستقیماً به عرضه سهام و کاهش قدرت پول دامن زده و بازار را در بازگشت به شرایط متعادل ناتوان کرده است.

اختلالات هسته معاملات بورس

در این میان اختلالات هسته معاملات بورس و بروز اختلال‌های گاه و بیگاه در سیستم کارگزاری‌ها نیز به‌عنوان ریسک‌های جدید بازار سرمایه به هیجانی شدن معاملات دامن زدند و سازمان بورس به‌ناچار برای رفع این بحران ترجیح داد در کنار برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌ها، جلسه معاملاتی بورس تهران را برای حدود دو ماه به دو بخش صبح و بعدازظهر تبدیل کند که این اقدام ظاهراً توانست بخش قابل‌توجهی از بار هسته را کاهش دهد و اختلالات به حداقل کاهش یابد؛ اما فعالان و کارشناسان بازار معتقد بودند این اقدام باوجود اثرات مثبت، به عاملی پرقدرت در سرگردانی بازار تبدیل خواهد شد و به بلاتکلیفی سهامداران تازه‌وارد و حتی قدیمی دامن خواهد زد.

حالا اما، خبرهایی که از برگزاری نشست‌های شورای عالی بورس و متولیان حوزه بازار سرمایه مخابره می‌شود، از تصمیم ضربتی این شورا برای انجام اقداماتی است که برخی از آنها صرفاً به عادی‌سازی تغییرات اخیر مربوط است و بر لغو یا تعدیل بخشنامه‌های قبلی اتکا دارد.

بورس که طی ۵ ماهه نخست امسال روز‌های طلایی را سپری می‌کرد از هفته قبل با ریزش همراه شده که نگرانی‌هایی را برای تازه واردان بورسی ایجاد کرده است.

طی ۵ ماهه نخست امسال، بورس تحت تاثیر سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت در فضای مجازی و رسانه‌ها با ورود سرمایه گذاران جدیدی مواجه شد و در پی افزایش سرمایه گذاری‌ ها در بورس و البته با اعلام برنامه دولت برای فروش سهم‌های دولتی در قالب ۳ صندوق ETF شاخص کل بورس از ۵۰۹، ۰۰۰ واحد تا سقف ۲۰۸۰۰۰۰ واحد، معادل ۴۰۰ درصد رشد کرد، در این بین شاخص هم وزن نیز از ۱۱۸۰۰۰ واحد به ۳۵۰۰۰۰ واحد، معادل ۳۰۰ رشد نمود.

یکجانبه روی سهم‌های بزرگ دولتی

رشد شاخص بورس بیانگر رشد تقریبا یکجانبه روی سهم‌های بزرگ دولتی که قرار بود در قالب صندوق‌های ETF در اختیار مردم قرار گیرد و دولت از این راه بخشی از کسری بودجه خود را جبران نماید، بود.

۱۴ مرداد ماه شاخص کل بورس بعد از ۲ هفته اصلاح بالاخره توانست از مقاومت ۲ میلیون واحد گذر کند و در تاریخ ۱۶ مرداد ماه رئیس جمهور به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور اعلام کرد که " مردم همه چیز را به بورس بسپارند "، ولی در کمال تعجب و زمانی که مردم منتظر گشایش اقتصادی وعده داده شده از سوی رئیس جمهور بودند، بروز اختلاف نظر و درگیری‌ها و تناقضات بین مسئولان سازمان بورس و وزرای اقتصاد و نفت مسیر بورس را تغییر داد.

اما و اگر‌ها و تایید و تکذیب‌ها برای عرضه "صندوق دارا دوم" منجر به واکنش حقوقی‌های بازار شد و عرضه سهام در بازار شدت گرفت و نهایتا در تاریخ ۲۰ مرداد خبر لغو عرضه صندوق دارا دوم رسما اعلام شد که موجب سلب اطمینان و اعتماد سهامداران و ریزش قیمت سهام گردید.

این موضوع مهم و تاثیرگذار در بورس، طی یکی دو روز با تکذیب و تایید‌های فراوان و بحث در کمیسون اقتصادی مجلس، بالاخره توسط وزیر اقتصاد تایید و قرار شد ETF دوم متشکل از ۱۵ درصد سهام دولت در شرکت‌های پالایش نفت بندر عباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران و پالایش نفت تبریز در هفته دولت اجرایی و عرضه گردد.

با این حال، اما وضعیت شاخص به قبل از دعوای دارا دوم بازنگشت و این پایان ماجرای روز‌های پرتنش بورسی نبود چرا که طبق اعلام فعالان بازار سرمایه این اتفاقات و عدم ثبات در تصمیمات هیات دولت باعث ریزش قیمت سهام شرکت‌ها شد که از عوامل این ریزش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مجاز و متوقف نمودن معاملات سهم‌های مختلف بازار در طول ساعات بازار با بهانه کنترل ترافیک ورودی سفارشات و کنترل هسته معاملات که باعث سردرگمی و بی اعتمادی شد.

قطعی‌های شدید و عدم سفارش گیری و یا تاخیر‌های نیم ساعته در سفارش گیری معامله گران که باعث عدم تعادل بازار و ایجاد عدم تصمیم گیری صحیح سهامداران گردید.

کاهش شدید اعتبارات کارگزاری‌ها توسط ابلاغیه‌های سازمان که منجر به فشار فروش برای تسویه اعتبارات گردید.

آزاد سازی سهام عدالت در نماد‌های دولتی و شاخص ساز و عرضه غیر اصولی بصورت عرضه خرد در بازار که باعث فشار فروش سنگین و شکست حمایت‌ها شد. ابلاغ مصوبه سازمان در خصوص نصاب سرمایه گذاری صندوق‌های سرمایه گذاری با درامد ثابت که باعث ایجاد فشار فروش روی سهم‌ها گردید.

تایید‌ها و تکذیب‌های پیاپی برای عرضه صندوق‌های ETF دولتی منجمله صندوق گروه پالایشی که باعث از بین رفتن اعتماد در بین فعالین بازار شد.

فروش‌های هیجانی حقوقی‌های بازار در نماد‌های مختلف حتی در صف فروش سهم‌ها انهم بعد از حتی ۳۰ درصد ریزش قیمت ها.

عدم انسجام کافی در بین مسئولین سازمان و حقوقی‌های بازار و صندوق‌های حامی بازار که حمایت از سهم‌های بازار را بصورت خیلی ضعیف و نا هماهنگ انجام دادند.

لازم به ذکر است که عوامل فوق در طی یک ماه اخیر منجر به ریزش حدود ۳۰ درصدی در عمده سهم‌های بزرگ و مردمی بازار گردید، اما شاخص کل از سقف ۲۰۸۰۰۰۰ واحد به ۱، ۸۱۵، ۷۵۴ واحد معدل حدود ۱۲ درصد ریزش داشته است

با توجه به ریزش‌های صورت گرفته در کلیه نماد‌های بازار و نزدیک بودن ماه محرم و شهریور ماه، می‌بایست طی جلساتی هماهنگی لازم بین بزرگان بازار سرمایه برای حفظ رشد پایدار بازار سهام و ایجاد شادابی در آن برگزار شود تا اقداماتی را برای جلوگیری از خروج نقدینگی و بی اعتمادی مردم انجام داد.