آیا اتحادیه اروپا شروط برجامی ترامپ را برآورده می‌کند؟
توپ در زمین اروپا
علی اسدی در مثلث نوشت:
روز جمعه ٢٢ دی (١٢ ژانویه)، دونالد ترامپ رفع تحریم‌های ایران را تا ۱۲۰ روز دیگر تمدید کرد اما گفت این می‌تواند آخرین باری باشد که این کار را می‌کند، مگر آنکه شرایط مورد نظرش برآورده شود. ماندن در برجام تصمیمی است که با وجود مخالفت‌های داخلی و خارجی و همچنین هزینه‌های آن بر واشنگتن، دور از انتظار نبود. اما این بار رئیس‌جمهوری آمریکا، شروطی را تعیین و اعلام کرده که در صورت برآورده نشدن این شروط این بار آخری است که آمریکا در توافق هستهای باقی می‌ماند. ترامپ درخصوص تمدید تعلیق‌های هستهای علیه ایران اعلام کرد هر طرح قانونی که وی درباره برجام امضا می‌کند، باید شامل چهار مولفه باشد:
اول: باید از ایران بخواهد اجازه بازرسی‌های نظامی در همه سایت‌های مورد درخواست بازرسان بین‌المللی را بدهد. این در شرایطی است که ایران براساس پروتکل الحاقی با بازدید بازرسان بین‌المللی از هرگونه مکانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌طی ارائه دلایل قانونی درخواست کند، موافقت خواهد کرد. ازجمله اینکه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از توافق برجام از سایت پارچین بازدید کرد.
دوم: باید ضمانت کند ایران هرگز حتی به تملک سلاح هستهای نزدیک هم نمی‌شود. درخصوص این مساله باید توجه داشت که برجام به‌گونه‌ای طراحی شده است که هرگونه نگرانی بابت تلاش احتمالی ایران برای ساخت سلاح اتمی‌را از بین ببرد. از این رو حفظ برجام، این شرط ترامپ را خود به خود محقق می‌سازد.
سوم: «ترامپ مدعی است برخلاف این توافق هستهای مفاد آن طرح نباید تاریخ انقضا داشته باشند. سیاست من این است که همه مسیرهای ایران برای دستیابی به بمب، نه برای ۱۰ سال، بلکه برای همیشه بسته شوند.»
اما در این باره نیز کارشناسان معتقدند که محدودیت‌های تعیین‌شده برای ایران در خصوص فعالیت‌های صلح‌آمیز هستهای از جمله تحقیق و توسعه، تعداد سانتریفیوژها و بهره‌برداری از معادن اورانیوم طبیعی است. پیوستن رسمی ایران به پروتکل الحاقی در سال هشتم اجرای برجام و آن هم مشروط به لغو نهایی تحریم‌های وضع شده کنگره آمریکا، نگرانی از ساخت سلاح اتمی‌ازسوی ایران را برای همیشه از بین خواهد برد.
چهارم: این طرح باید به صراحت - برای اولین‌بار - در قوانین آمریکا ذکر کند که موشک‌های دوربرد و برنامه‌های تسلیحات اتمی، جدایی‌ناپذیر هستند و ساخت و آزمایش موشک ازسوی ایران باید مشمول تحریم‌های شدید شود. در این خصوص نیز صاحبنظران این حوزه می‌گویند:«این شرط برای ذکر در قوانین داخلی آمریکا عنوان شده است و در حال حاضر نیز براساس قوانین مصوب کنگره آمریکا، فعالیت‌های موشکی ایران غیرقانونی و مشمول اعمال تحریم می‌شود. از این رو، اضافه شدن این بند اگر در سند توافق هستهای با ایران منظور نشود، تغییری در رویکرد آمریکا در قبال برنامه‌های موشکی ایران ایجاد نخواهد کرد. تغییر در توافق برجام نیز علاوه بر جلب رضایت اروپایی‌ها به موافقت ایران، روسیه و چین نیاز دارد.»
بنابراین همانگونه که انتظار می‌رفت، ترامپ با تمدید تعلیق تحریم هستهای ایران نشان داد اراده‌ای برای بر‌هم زدن برجام ندارد و به‌دنبال کسب امتیازات بیشتر از طرف‌های برجام است.
درواقع اکنون دونالد ترامپ مهلت ۱۲۰ روزه برای تغییر در برجام تعیین کرده است و کشورهای اروپایی و متحدانش را به خروج از برجام در صورت رفع نکردن آنچه نواقص توافق هستهای با ایران می‌خواند، تهدید کرده است. اتحادیه اروپا نیز پس از اعلام مواضع ترامپ، بر تعهد خود به ادامه اجرای کامل و موثر برجام تاکید و اعلام کرد که با اعضای اتحادیه برای ارزیابی مشترک بیانیه آمریکا و پیامدهای آن هماهنگی خواهد کرد.
به‌نظر می‌رسد این بار رئیس‌جمهور آمریکا سرنوشت برجام را به اروپایی‌ها واگذار کرده است. اما اکنون این پرسش مطرح است وقتی داخل آمریکا و مخالفانی همچون شخص ترامپ و کنگره‌ای با اکثریت جمهوریخواه نتوانستند برجام را نابود کنند، آیا ممکن است اروپایی که حامی‌برجام است و حتی در این رابطه با واشنگتن نیز اختلاف دیدگاه دارد، گامی‌در راستای نابودی برجام بردارد؟ زیرا شروطی که ترامپ تعیین کرده اگر قرار باشد عملی شوند، به منزله نقض برجام است و مقامات ایران نیز بارها تاکید کرده‌اند تا زمانی در توافق هستهای باقی می‌مانند که هم طرفین به تعهدات خود پایبند باشند و هم اینکه تهران از منافع این توافق منتفع شود.
از دیگر سو یکی از سناریوهای محتمل در رابطه با آینده توافق هستهای و تصمیم اروپا به نظر می‌رسد که همراهی نسبی اروپا با برخی شروط برجامی ترامپ از جمله درخصوص مساله موشکی باشد. رئیس‌جمهور آمریکا خواستار مذاکره با ایران بر سر برنامه‌های موشک‌های دوربرد این کشور است. این در حالی است که ایران مذاکره مجدد بر سر برنامه هستهای و مذاکره درباره برنامه‌های موشکی را رد کرده است اما برخی کشورهای اروپایی همچون فرانسه از چند ماه پیش اظهارنظرهایی را مبنی بر لزوم گفت‌وگوهای موشکی مطرح
می‌کردند.
بنابراین در این سناریو ممکن است کشورهای اروپایی با آمریکا همراه شوند و از آنجا که مقامات ارشد کشوری و لشکری ایران بارها تاکید کرده‌اند که ایران بر سر قدرت دفاعی موشکی‌اش با هیچ کشوری مذاکره‌ای نخواهد کرد، بنابراین در صورت پافشاری کشورهای اروپایی بر چنین مذاکراتی ممکن است برجام نیز به خطر بیفتد. سناریوی دیگر نیز این است که اتحادیه اروپا به شروط ترامپ وقعی ننهد؛ زیرا کشورهای اروپایی منافع بسیاری از برجام عایدشان شده است و همانطور که بارها گفته‌اند، خواهان حفظ آن هستند. بنابراین شاید با هیچ کدام از شروط ترامپ همراهی نکنند و رئیس‌جمهور آمریکا که تیری در تاریکی رها کرده، وقتی هیچ کشوری را همراه خود نبیند، مجبور شود که در 120 روز آتی مجددا تعلیق تحریم‌های ایران را
تمدید کند.
دیدگاه تان را بنویسید