شرایط مذاکره ایران و عربستان در حال فراهم شدن است

استیفن هرزوگ (Stephen Herzog) استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد است. حوزه تخصصی او روابط بین‌الملل، سیاست خارجه آمریکا و سلاح هسته‌ای است. وی در گفت‌وگو با ایلنا نظرات خود را درباره تنش در منطقه بیان کرده است.
استیفن هرزوگ در ابتدا در مورد تنش‌های فعلی گفت: فکر می‌کنم خبرهای خوب و بد در مورد تنش‌ها وجود دارد. خبر بد این است که تابستان و پاییز بی‌ثبات بوده است. ما شاهد حمله به تانکرهای نفتی در خلیج فارس ، شلیک یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکا توسط سپاه پاسداران و حملات اخیر علیه تاسیسات سعودی بودیم. این وقایع با الفاظ تهدیدآمیز توسط سران ایران و آمریکا همراه بوده است. به نظر می‌رسد احتمال بروز حوادث بعدی در این منطقه وجود دارد و بسیار خطرناک خواهد بود.

این استاد دانشگاه هاروارد در ادامه در مورد تاثیر تحریم‌ها و فشار حداکثری گفت: استراتژی فشار حداکثری فقط منجر به افزایش تنش‌ها شده است. تاسف‌آور است که دولت ترامپ تصمیم گرفت از برجام خارج شود آن هم در حالیکه ایران به تعهدات برجامی خود پایبند بود. از سوی دیگر، تأسف‌آور است که ایران تصمیم گرفته برخی تعهدات برجامی خود را زیر پا بگذارد. این فشارها نتیجه دیگری جز افزایش تنش نداشته است. 

هرزوگ عنوان کرد: با این حال، من فکر می‌کنم ما شاهد علائمی از شکست تلاش‌های فشار حداکثری هستیم. این سیاست با تلاش‌های گروه B آغاز شد. اما اکنون بن سلمان خواهان رویکرد مصالحه‌آمیز با ایران شده است و جان بولتون از کابینه خارج شده است این به این معنی است که ما شاهد شکست فشار بر ایران هستیم و شرایط برای مذاکره میان ایران و عربستان و ایران و آمریکا فراهم شده است. 

 وی افزود: ترامپ علیرغم توطئه‌های تند و سخنان تحریک‌آمیز خود، نشان داده است که مذاکره را بر مناقشه ترجیح می‌دهد. تصورم این است که توافقی که ترامپ خواهان آن است، تا حد زیادی مشابه برجام خواهد بود.  مذاکره برای هر دو طرف گزینه مناسبی خواهد بود اما زمان زیادی طول خواهد کشید تا مذاکره به نتیجه برسد؛ چرا که در شرایط فعلی ترامپ با استیضاح روبه‌رو است و درگیر مشکلات داخلی است. هرچند در روزهای اخیر در تلاش است تا با بیان اتفاقات مختلف توجه‌ها را از استیضاح پرت کند و از این اتفاق فرار کند.

استاد دانشگاه هاروارد یادآور شد: سال‌هاست که از احتمال برگزاری دیدارهایی بین سران کشورهای ایران و ایالات متحده می‌شنویم. با این حال، اگرچه روحانی و باراک اوباما از طریق تلفن صحبت کردند اما آنها نتوانستند با یکدیگر دیدار کنند من فکر می‌کنم این یک فرصت از دست رفته برای بهبود روابط دیپلماتیک بود. اما ترامپ، اوباما نیست. وی با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی دیدار کرد و سپس اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده بود که وارد کره شمالی شد.

وی در ادامه افزود: من نسبت به دیدار میان رهبران ایران و کره شمالی خوش‌بین هستم شاید آنها حتی می‌توانند مسائل فراتر از موضوع هسته‌ای را نیز حل کنند و راه را به سمت «معامله بزرگ» برای عادی‌سازی روابط بین کشورها آغاز کنند. با این حال، اگر دو طرف شروع به صحبت نکنند، هیچ یک از این‌ها اتفاق نمی‌افتد.

هرزوگ عنوان کرد: لزوماً نمی‌گویم که هیچ نتیجه‌ای در مذاکرات بین کره شمالی و ایالات متحده حاصل نشده است. مذاکرات مربوط به هسته‌ای فرایندی پیچیده است. اقدامات لازم برای برقراری روابط بین کشورهایی که چندین دهه هم روابط نداشته‌اند نیز دشوار است اما طرفین به گفت‌وگو ادامه می‌دهند و به یاد داشته باشید، بیست ماه طول کشید تا برجام حاصل شود.

وی در مورد مقایسه میان ایران و کره شمالی گفت: من فکر می‌کنم ایران نسبت به کره شمالی در موقعیت بسیار بهتری قرار دارد. رهبران ایران در  عدم علاقه به توسعه سلاح‌های هسته‌ای کاملاً صریح  بوده‌اند. این هم در اظهارات آنها و هم در تعهد به برجام مشخص بوده است. دولت ایران نمی‌خواهد با ایالات متحده در مورد چگونگی نابودی سلاح‌های هسته‌ای بحث و گفت‌وگو کند زیرا ایران چنین سلاح‌هایی ندارد. در عوض، این بحث‌ها می‌تواند بر تأیید ماهیت غیرنظامی تاسیسات هسته‌ای ایران و امکانی برای محافظت از امنیت قانونی و منافع اقتصادی کشور متمرکز شود. این امر به اقدامات اعتمادسازی و برخی امتیازات از هر طرف احتیاج دارد. ایالات متحده باید نسبت به رفع تحریم‌ها اقدام کند. ایران باید در مورد برنامه موشکی بالستیک خود و ادعاهای آمریکا مبنی بر حمایت از سازمان‌های تروریستی آماده مذاکره باشد.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به نزدیک شدن گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران گفت: می‌دانم که چرا ایران با توجه به تصمیم غیرمنطقی دولت ترامپ مبنی بر خروج از برجام، این کار را می‌کند. اما  فکر می‌کنم این یک اشتباه تحریک‌آمیز است.

وی افزود:‌ دو دلیل برای این موضوع وجود دارد؛ اول، چنین اقداماتی راه را برای اقدامات تندروهای آمریکایی باز می‌کند آنها نقض برجام در توافقنامه‌های ایران را شاهدی می‌دانند که تهران در مورد برجام هرگز متعهد نبوده است و آن را نشان‌دهنده ناکارآمدی برجام می‌دانند. دوم، نقض برجام از سوی ایران متقاعد کردن دولت ترامپ برای بازگشت به برجام را برای متحدان اروپایی آمریکا دشوارتر می‌کند. در حالی که ایران ممکن است دلایل خوبی برای نقض برجام داشته باشد و ممکن است در تلاش باشد تا توانایی‌های خود را به ایالات متحده علامت دهد اما این پیام‌ها توسط آمریکا دریافت نمی‌شود این تنها تنش‌ها را بیشتر می‌کند.

هرزوگ یادآور شد: مهمترین کاری که ایران می‌تواند برای مخالفت با منتقدان خود در ایالات متحده، اسرائیل، عربستان سعودی و جاهای دیگر انجام دهد، مشارکت در کنترل تسلیحات است. اگر ایران کاملاً به برجام پایبند بماند، برای مذاکره‌کنندگان بسیار سخت‌تر خواهد بود که شرکای تجاری اروپایی خود را متقاعد کنند تا روابط تجاری خود را کاهش دهند. همچنین توجیه کردن فعالیت‌های نظامی علیه ایران برای هر کشوری نیز بسیار سخت‌تر خواهد بود.وی گفت: گام دیگری که ایران می‌تواند بردارد تصویب پیمان منع جامع آزمایش هسته‌ای است.  مجلس شورای اسلامی هنوز این ممنوعیت آزمایش را تصویب نکرده است. از آنجا که آزمایش‌های انفجاری هسته‌ای برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای بسیار مهم هستند، تصویب این پیمان می‌تواند یک علامت قابل تامل برای جامعه بین‌المللی  و اهداف هسته‌ای صلح آمیز ایران باشد.