مجادله میان «اعتدال و توسعه» و «کارگزاران»
چرا جهانگیری ماند؟
حسن روحانی، رئیس‌جمهور تصمیم گرفته تیم اقتصادی خود را ترمیم کند. گمانه‌زنی‌ها درباره گزینه‌هایی که قرار است جابه‌جا شوند زیاد است‌اما ظاهرا یک تغییر بسیار مهم منجر به قهر جهانگیری از دولت شده است تا جایی که او روز یکشنبه علاوه بر آنکه استعفای خود را تقدیم ریاست‌جمهوری کرده، وسایل خود را نیز جمع کرده است
اولین‌بار نیست که شایعه استعفای اسحاق جهانگیری از دولت مطرح شده؛ این‌بار اما گویا این ماجرا از همیشه جدی‌تر بوده است. او مثل ماه‌‌های اول تشکیل کابینه معترض است. کسانی که خبر استعفا را منتشر کرده‌اند می‌گویند یک دعوا شکل گرفته میان دو بال حسن روحانی. از رویارویی اعتدال و توسعه و کارگزاران سخن می‌گویند. در حال حاضر محمدباقر نوبخت و محمود واعظی، دبیرکل و معاون سیاسی این حزب، به عنوان دو تن از اثرگذارترین افراد در سیاست‌های دولت روحانی شناخته می‌شوند. از جمله، سیاست‌های اقتصادی دولت روحانی به طور کامل در اختیار این حزب قرار دارد که در روزهای اخیر با اوج گیری فضای نامساعد اقتصادی کشور، انتقادها از این تیم، به ویژه از سوی اصلاح‌طلبان از جمله اعضای حزب کارگزاران به اوج خود رسیده است. در این میان، رسانه نزدیک به محمدباقر نوبخت در گزارشی بی‌سابقه (که حاکی از درگیری علنی این دو طیف است) و شدیداللحن علیه حزب کارگزاران نوشته است: «اعضای این حزب که بعضا در مسئولیت‌های ارشد اجرایی دولت نیز حضور دارند مدتی است تلاش دارند تا با فاصله‌گرفتن از مرکزیت دولت و شخص رئیس‌جمهوری خود را مطالبه‌گر نشان داده و با ادبیات نقادانه رفته‌رفته خود را مهیای انتخابات بعدی مجلس و سپس ریاست‌جمهوری نمایند. »
این رسانه برنامه کارگزاران را تخریب دولت بدون ارائه برنامه جایگزین اقتصادی دانست و حتی اشاره کرد که آنها با نام بردن از گزینه‌ای مانند وزیر پیشین اقتصاد – علی طیب نیا – استفاده ابزاری می‌کنند. این رسانه، هدف حزب کارگزاران را از دو حالت خارج ندانسته است؛ یا پیاده‌شدن از قطار دولت یا سهم‌خواهی بیشتر از رئیس‌جمهور. در نقطه مقابل این گزارش، سایت انتخاب هم در گزارشی با اشاره به ماجرای استعفای جهانگیری نوشت: «یکی دیگر از رسانه‌های وابسته به نوبخت، در گزارشی با ابراز خشم از گزارش ارگان متعلق به حزب کارگزاران، که در آن موضوع کنار رفتن یا ماندن نوبخت در سازمان برنامه و بودجه بررسی شده، بار دیگر هدف کارگزاران را سهم‌خواهی از حسن روحانی دانسته و نوشته است: «پرسش و ابهامی که همچنان باقی می‌ماند این است که چرا این روزنامه در روزهایی که توسط برخی سخن از تغییر و ترمیم کابینه دولت دوازدهم است، اقدام به تخریب دکتر نوبخت و انتقاد محض از ایشان کرده و دیگر وزرا و مدیران دولت را در حاشیه ای‌امن قرار داده است؟ چرا انتقاد از تیم اقتصادی دولت به انتقاد از نوبخت منحصر شده است؟ ارگان کارگزاران سازندگی چه غرض و هدفی را از تخریب یا مخالفت با حضور دکتر نوبخت در کابینه دولت اعتدال در سر دارد؟ آیا در پس پرده طرحی برای تعرفه جایگزینی برای نوبخت یا سهم‌خواهی از دولت یا آغاز پروژه‌ای برای مخالف‌خوانی علیه دولت اعتدال صورت گرفته که با حمله مستقیم به دکتر نوبخت کلید خورده است؟»
این در حالی است که خود نوبخت چند روز پیش هرگونه کناره گیری‌اش از سازمان برنامه و بودجه را گمانه‌زنی دانسته و رد کرده بود. با این وجود، همین رسانه نزدیک به نوبخت، در گزارش دیگری دست خود را صریحا رو کرده و از کناررفتن احتمالی اسحاق جهانگیری از معاون‌اولی رئیس‌جمهور خبر داده است. در گزارش مذکور، با اشاره به اینکه «خبرهایی از درون دولت و برخی از محافل سیاسی به گوش می‌رسد که اسحاق جهانگیری از سمت معاونت اولی رئیس جمهوری کنار خواهد رفت»، آمده است: «گفته می‌شود این تغییر در راستای ترمیم تیم اقتصادی دولت انجام خواهد گرفت. جهانگیری رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی بوده و یکی از اعضای اصلی تیم اقتصادی دولت است. پیش از این اسامی دیگری از درون دولت جهت ترمیم کابینه شنیده شده بود. » نکته عجیب اینکه این رسانه هم به شایعه عجیبی که چندی پیش در خصوص معاون اولی قالیباف منتشر شده بود، اشاره کرده و اظهارات نوبخت درباره آن را طوری بازتاب داده که در آن خبری از تکذیب صریح این شایعه نیست. به نوشته این سایت، «قابل ذکر است چندی پیش از سوی برخی رسانه‌ها خبری مبنی بر معاون‌اولی قالیباف مطرح شده بود که سخنگوی دولت پس از آخرین نشست هیات دولت به خبرنگار پرسش‌کننده گفت: اینها اخباری است که همکاران شما خبر می‌کنند و قرار نیست به همه شایعه‌ها پاسخ داده شود. » به بیان ساده تر دعوا تا جایی بالا گرفته که تیم نوبخت حاضر شده برای کنار گذاشتن اسحاق جهانگیری حتی به شایعه‌ای درباره قالیباف هم متوسل شود. این در حالی است که همین رسانه از نظرخواهی نشریه متعلق به کارگزاران با یک اصولگرا - یحیی آل اسحاق – ابراز شگفتی کرده و جلوی نام و وابستگی جریانی او علامت تعجب گذاشته بود.
همزمان رسانه‌ها خبر دادند که اسحاق جهانگیری مدت‌هاست از عملکرد تیم اقتصادی دولت که عمدتا تحت سیطره حزب اعتدال و توسعه است، رضایتی ندارد و خواستار تغییراتی در این تیم شده است. مخالفت حسن روحانی با این درخواست تحت تاثیر مشاوران خود که همان نزدیکان نوبخت و اعتدال و توسعه هستند، باعث شده حتی جهانگیری چند باری دست به قلم ببرد و استعفای خود را نیز تقدیم رئیس‌جمهور کند؛ موضوعی که رسانه‌ای نشده و کسی هم درباره آن سخنی نگفته است.
این رسانه‌ها گزارش کردند که جهانگیری که معتقد است هیچ کاره است و عموم اختیارات در دستان واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور است، در جلسه‌ای با حضور روحانی و برخی مقامات دولتی، مجددا آمادگی خود را برای استعفا قبول کرده؛ اما این‌بار برخلاف دفعات پیشین، رئیس‌جمهور مخالفی نکرده و با سکوت خود، از سخنان معاون اول گذر کرده است. با این حال، با وجود تمایل واعظی و نوبخت و حتی روحانی برای خداحافظی جهانگیری از دولت، هنوز برخی مصلحت‌ها مانع پذیرش استعفای جهانگیری شده است. نزدیکان رئیس‌جمهور معتقدند در صورت خروج جهانگیری از دولت، اختیارات معاون اولی با قراردادن یکی از نیروهای «خودی» احیا خواهد شد.
جهانگیری قهر کرده؟
اما همزمان روزنامه اعتماد روایت دیگری از این ماجرا داشت. اعتماد نوشت: حسن روحانی، رئیس‌جمهور تصمیم گرفته تیم اقتصادی خود را ترمیم کند. گمانه‌زنی‌ها درباره گزینه‌هایی که قرار است جابه‌جا شوند زیاد است‌اما ظاهرا یک تغییر بسیار مهم منجر به قهر جهانگیری از دولت شده است تا جایی که او روز یکشنبه علاوه بر آنکه استعفای خود را تقدیم ریاست‌جمهوری کرده، وسایل خود را نیز جمع کرده است. تغییری که جهانگیری را خشمگین کرده، رفتن نهاوندیان به بانک مرکزی است. تغییر رئیس بانک مرکزی یکی از مهم‌ترین تغییرات تیم اقتصادی دولت است. ماموریت ولی‌الله سیف در بانک مرکزی طی روزهای آینده به پایان می‌رسد به همین دلیل رئیس‌جمهور به دنبال یک جایگزین مناسب برای او است. ابتدا از علی طیب‌نیا به عنوان جایگزین سیف نام برده شد. پس از طیب‌نیا نوبت به پورمحمدی، معاون اقتصادی سازمان برنامه رسید و اکنون قرعه به نام نهاوندیان در‌آمده است. شنیده می‌شود پس از مطرح شدن نهاوندیان به عنوان گزینه ریاست بانک مرکزی، جهانگیری تصمیم به قطع همکاری با دولت گرفته است. زمزمه‌های دلخوری جهانگیری از اعضای دفتر حسن روحانی از همان روزهای آغازین دولت دوازدهم به گوش رسید. برخی معتقد بودند تعدادی از اعضای دفتر رئیس‌جمهور به دلیل حضور پرشور جهانگیری در رقابت‌های انتخاباتی سعی در کمرنگ کردن نقش جهانگیری در اداره دولت دارند. هرچند این گمانه‌زنی بارها توسط محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور تکذیب شد اما اسحاق جهانگیری در گفت‌وگویی با سالنامه روزنامه شرق تلویحا این موضوع را تایید کرد. جهانگیری گفت: «دفتر رئیس‌جمهور جایی سیاسی است که رئیس‌جمهور را در کارهایی که باید انجام دهد، پشتیبانی و نیازهای این امور را برطرف کند. انصافا آقای واعظی حضور فعال‌تری دارد و فردی اجرایی است. این اتفاق مثبتی است که رئیس‌جمهور درباره خیلی از مسائل تصمیم‌گیری می‌کند. شاید یک مورد نسبت به دولت یازدهم تفاوت کرده باشد و آن اینکه در دفتر رییس‌جمهوری درباره انتصابات بعد از کابینه تمرکزی شکل گرفته که من تقریبا در جریان آنها نیستم. » در جریان نبودن جهانگیری از برخی‌امور دلیل ناراحتی ابتدایی او از رئیس‌جمهور بوده است اما او امروز تلاش دارد حضوری فعال‌تر در دولت داشته باشد تا جایی که با شنیدن جانشینی نهاوندیان به جای سیف تصمیم گرفته با دولت دوازدهم قطع همکاری کند. این نخستین بار نیست که خبر استعفای اسحاق جهانگیری به بیرون از در‌های پاستور درز پیدا می‌کند. پیش از این یک بار در مهر ٩6 و یک‌بار در فروردین ٩٧ خبر استعفای جهانگیری به دلیل اختلاف با محمود واعظی، محمدباقر نوبخت و برخی اعضای تیم اقتصادی دولت شنیده شد؛ خبری که هیچ‌گاه از سوی مقامات رسمی تایید نشد اما محمد‌‌علی ابطحی، رئیس دفتر رئیس دولت اصلاحات استعفای جهانگیری را دروغ سیزده نامید. قهر روز یکشنبه جهانگیری به دلیل جایگزینی نهاوندیان به جای سیف نشان می‌دهد خبر اختلاف معاون‌اول با واعظی و نهاوندیان از پایه کذب نبوده است. حال باید منتظر ماند و به نظاره نشست که تغییرات تیم اقتصادی دولت منجر به جدایی بازوی کمکی حسن روحانی در کارزار انتخاباتی ٩6 خواهد شد یا این استعفا مانند دو استعفای قبلی در حد یک شایعه باقی خواهد ماند.
تکذیبیه دولت
دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت با تکذیب انتخاب نهاوندیان به عنوان رئیس بانک مرکزی اعلام کرد که روابط جهانگیری و نهاوندیان، همیشه بر پایه همکاری نزدیک و صمیمانه بوده است. در پی انتشار مطلبی در روزنامه اعتماد به تاریخ ۱۹ تیرماه تحت عنوان «پشت پرده انتشار شایعه کناره‌گیری جهانگیری از دولت؛ آیا نهاوندیان جایگزین سیف می‌شود؟» توضیحات ذیل جهت تنویر افکار عمومی ارائه می‌شود:۱- اصل خبر پیشنهاد ریاست بانک مرکزی به دکتر نهاوندیان صحت ندارد. ۲-آقای دکتر نهاوندیان در چند نوبت، شخصا شایعه استعفای دکتر سیف و قبول مسئولیت خود را تکذیب کرده‌اند. ۳-روابط آقای دکتر جهانگیری و دکتر نهاوندیان، همیشه بر پایه همکاری نزدیک و صمیمانه بوده است. -4 جایگاه و کیفیت رابطه آقای جهانگیری با رئیس‌جمهور نیز هرگز به گونه‌ای نبوده است که ایشان نیاز داشته باشد با تهدید به استعفا، نظر خود را به کرسی بنشاند. ۵- لازم است همه رسانه‌ها و جناح‌های سیاسی در شرایط تهدید خارجی، هم و غم خود را در مسیر تحقق وحدت و انسجام ملی و حمایت از دولت قرار دهند.
روایت یک استعفا
در حالی که اخبار استعفای جهانگیری توسط رسانه‌ها هر کدام به شکلی متفاوت می‌چرخید خبرگزاری دولتی ایسنا به نقل از یک منبع آگاه جزییات دیگری از این ماجرا منتشر کرد. ایسنا تلاش کرد داستان استعفا را تکذیب کند. این خبرگزاری نوشت:« در پی انتشار برخی شایعات در بعضی رسانه‌ها مبنی بر رقابت میان برخی اعضای کابینه و استعفای معاون اول رئیس‌جمهوری، یک منبع آگاه ضمن رد این شایعات تاکید کرد هدف خبرسازی‌های دروغین و غیرواقعی و موهوم اخیر امید ایجاد فضا برای انتخابات آینده، ناامیدکردن مردم و حرکت در مسیر خواسته بیگانگان و آب به آسیاب دشمن ریختن است. »
به گفته این منبع آگاه بر خلاف آنچه در متن گزارش‌های ادعایی منتشر شده، نقش‌آفرینی افراد در عزل و نصب‌ها در دولت کذب است.
این منبع آگاه تاکید کرد: «درباره انتخاب وزرا و هرگونه تغییرات در کابینه، همان‌طوری که قبلا هم توضیح داده شده رئیس جمهوری شخصا تصمیم می‌گیرد. » وی ادامه داد: «اعضای دولت با صمیمیت و منسجم‌تر از هر زمان با مدیریت و تدبیر رئیس‌جمهوری در حال انجام وظایف محوله در جهت حل مشکلات مردم در شرایط تحریمی و تحمیلی فعلی به ویژه در مواجهه فعال و هوشیار با بدخواهی‌های دشمنان هستند. »
این منبع آگاه ادامه داد: «تصویرسازی‌های غیرواقعی از رقابت‌های خیالی درون دولت به نحوی که گویی جریانات مختلفی در دولت مشغول مبارزه مستمر با یکدیگر هستند یا کابینه به مثابه یک شرکت سهامی است، آن هم در شرایطی که کشور درگیر جنگ اقتصادی تحمیلی از سوی بدخواهان جهانی و منطقه‌ای است و دولت متمرکز به حل مشکلات مردم است اقدامی ناپسند و خلاف مصالح ملی است. »
به گفته این منبع آگاه حفظ وحدت ملی و یکپارچگی برای حل مشکلات مردم و ایستادگی در برابر توطئه‌های دشمنان اصلی‌ترین راهبرد دولت است و تک‌تک اعضای کابینه در شرایط فعلی به چیزی جز حل مشکلات مردم نمی‌اندیشند. وحدت و انسجام مهم ترین مولفه پیروزی راهبردی دولت و ملت بزرگ ایران است که همواره از سوی رئیس‌جمهوری مورد تاکید قرار گرفته است.
به گفته این منبع آگاه و در صورت استمرار شایعه‌پراکنی، پیگیری‌های حقوقی و قضایی علیه منتشرکنندگان شایعات اخیر از سوی مراجع ذی‌ربط دنبال خواهد شد.
واکنش نوبخت به خبر استعفای جهانگیری
در ادامه این تحولات سخنگوی دولت هم به خبر استعفای معاون اول رئیس‌جمهور واکنش نشان داد. متن یادداشت توئیتی محمدباقر نوبخت به این شرح است: «حضور دکتر جهانگیری در کابینه، نقطه قوت دولت دکتر روحانی است. همواره شاهد مواضع منطقی و امیدآفرین ایشان بوده‌ام. »
پست جدید برای جهانگیری
اما آخرین خبر این است که حسن روحانی با استعفای اسحاق جهانگیری مخالفت کرده است. سایت انتخاب در خبری در این مورد از استعفای شفاهی جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در روزهای گذشته خبر داده و از تلاش برخی نزدیکان دفتر برای اقناع رئیس‌جمهور در این مورد نوشت یک منبع مطلع در گفت‌و‌گو با «انتخاب»، از مقاومت رئیس‌جمهور در این مورد، تدبیری نو و ماموریتی جدید به جهانگیری خبر داد. پس از حملات رسانه‌های متعلق به سخنگوی دولت به جهانگیری برای اصرار بر استعفا و حتی خروج از کابینه بدون رضایت رئیس جمهور، اخبار رسیده به «انتخاب» حکایت از آن دارد که روحانی برای ازبین‌بردن اختلافات و تزریق نیرو و روحیه‌ای جدید به جهانگیری، با ماموریت ویژه به معاون اول خود موافقت کرده است. این ماموریت، انتصاب ویژه جهانگیری به ریاست ستاد ویژه اقتصادی با اختیارات ویژه و منحصر به فردی است که در برابر جنگ اقتصادی غرب علیه کشورمان ایجاد خواهد شد. طبق اطلاعات رسیده، اعضای دیگر این ستاد، وزرای اقتصادی و دیگر دستگاه‌ها و سازمان‌های حاکمیتی هستند. با این انتصاب، به نظر می‌رسد تلاش برخی افراد برای حذف یا به حاشیه‌راندن جهانگیری به سنگ خورده است.
با وجود برخی اختلاف‌ها در سطوح عالی دولت، شرایط اقتصادی کشور و به ویژه نقش جهانگیری در هماهنگی قرارگاه اقتصادی موجب شده او همچنان معاون اول بماند.
دیدگاه تان را بنویسید