پیدا و پنهان مذاکرات ایران و عربستان

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، درباره آخرین وضعیت مذاکرات بین ایران و عربستان سعودی گفت: «چهار دور از گفت‌وگوها انجام گرفته ولی تماس‌ها بین دو کشور هیچ وقت قطع نشده است. مذاکراتی که در بغداد صورت گرفته است؛ یعنی اینکه بنشینیم و گفت‌وگو کنیم، چهار دور برگزار شده است اما اینکه آیا بین ما و دولت عربستان سعودی دائما پیام‌ها و تماس‌ها به صورت مستمر برقرار است؟ بله، این اتفاق افتاده است».

او با بیان اینکه ما توافقات اولیه را در این گفت‎وگوها داشته‌ایم، بیان کرد: «این توافقات ردوبدل شده است و منتظر نهایی شدن آنها هستیم». سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در خصوص زمان بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور نیز گفت: «هنوز تا بازگشایی سفارتخانه‌ها در تهران و ریاض یک مقدار فاصله داریم اما اینکه ما بتوانیم این فرآیند را آغاز کنیم، باید بگویم آغاز آن به زودی می‌تواند انجام شود».

پیشتر هم خبرگزاری فرانسه نوشته بود: «عربستان سعودی و ایران اخیرا نشانه‌هایی از گرم شدن روابط نشان داده‌اند اما کارشناسان می‌گویند برای کاستن از تنش‌ها به اقدامات بیشتری نیاز است».

خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات خارجی نزدیک به مذاکرات که در ریاض ساکن است مطرح کرده بود: «دو طرف در آخرین دور گفت‌وگوها در آستانه توافق بر سر کاستن از تنش‌ها میان یکدیگر و کاستن از جنگ نیابتی در منطقه بودند».

با این حال اخیرا فیصل بن فرحان، وزیر امورخارجه سعودی، چندروز پیش با اشاره به مذاکرات با ایران اشاره کرده بود: «گفت‌وگوهای دو طرف اگرچه دوستانه است، اما تاکنون پیشرفت چشمگیری حاصل نشده است».

حالا نگاه‌های مختلفی به مذاکرات ایران و عربستان وجود دارد برای مثال فریدون مجلسی می‌گوید: «مسئله اصلی کشورهای منطقه با ایران این است که تهران تمایل دارد بدون توجه و ارتباط با مسائل و مشکلاتی که میان ایران و غرب وجود دارد، ارتباطات سنتی خود را با کشورهای منطقه حفظ کند. خواسته تهران ادامه رفت‌وآمدها، روابط دیپلماتیک و تجارت در همان چارچوب‌های سنتی است در صورتی که برای این کشورها مساله رابطه با غرب اولویت دارد».

او ادامه می‌دهد: «به نظر من امکان حصول یک توافق محدود و کوچک با این شرایط وجود دارد، برای اینکه عربستان با دید تجاری هم به مساله نگاه می‌کند و کاهش تنش با ایران از نظر اقتصادی و سیاسی برای ریاض به صرفه است».

پیرمحمد ملازهی هم ارتباط مجدد ایران و عربستان را اینگونه می‌بیند و به سایت خبری-تحلیلی «فردا» می‌گوید: «به هر حال می‌شود امیدوار بود که به تدریج روابط دو کشور بعد از ماجراهایی که بر سر سفارت عربستان به وجود آمد، از سر گرفته شود و طرفین آماده یک رابطه مبتنی بر احترام مقابل شوند. البته هنوز زود است که درباره نتایج مذاکرات یمن میان ایران و عربستان قضاوت کرد.. ایران و عربستان به این نتیجه رسیده‌اند که باید مشکلاتشان حل شود. حصول چنین دیدگاهی هم به عوامل مختلف بستگی داشته است. عربستان در یمن به اهدافش نرسید و ناکامی در نیل به اهدافش به دلیل حمایت ایران از نیروهای حوثی بود که شکستی برای عربستان محسوب شد».

قاسم محبعلی هم به روزنامه «آفتاب یزد» می‌گوید: «عربستان می‌کوشد همچنان نقش برادر بزرگتر را در جهان عرب بازی کند حتی اگر چنین جایگاهی نداشته باشد». این کارشناس درباره علت همراهی کویت با موضعگیری‌های ریاض علیه بیروت به همین اندازه بسنده می‌کند که شیوخ کویت همواره نگرانِ قدرت گرفتن شیعیان در کویت و جای جای ممالک عربی بوده اند. او تأکید می‌کند در این که عربستانی‌ها وارد مذاکرات سیاسی با تهران نمی‌شوند شک نکنید مگر آن که در وین اتفاقاتی رخ بدهد که ریاض را متقاعد کند تا با تهران به عادی شدن روابط هم عقیده شود.

به هر حال باید منتظر ماند و دید که ایران و عربستان باتوجه به موضوعات مهمی که خاورمیانه و البته در مناسبات فی‌مابین‌شان وجود دارد، می‌توانند به توافقی مشترک برای از سرگیری مناسبات سیاسی خود برسند یا خیر؟