چرا نباید به آژانس اعتماد کامل داشت؟

گروه سیاست مثلث‌آنلاین: شب گذشته رافائل گروسی به تهران آمد؛ سفری که از دید بسیاری از کارشناسان بسیار مهم قلمداد می‌شود زیرا سفر دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران در حالی انجام شد که در آستانه مذاکرات وین در هشتم آدر قرار داریم. روز گذشته گروسی در توئیتی درباره سفرش به ایران نوشت: «امروز به تهران سفر می‌کنم تا با مقامات ایرانی دیدار کنم و به سؤالات مهم در ایران بپردازم. امیدوارم بتوانم یک کانال مؤثر و بر مبنای مشارکت از گفت‌وگوی مستقیم ایجاد کنم تا آژانس بتواند فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری خود را در این کشور از سر بگیرد».

دیروز خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در نشست خبری‌اش نسبت به سفر گروسی ابراز امیدواری کرد. با این حال به نظر می‌رسد که نگرانی‌هایی درباره موضع آژانس نسبت به برنامه‌های هسته‌ای ایران وجود دارد؛ چه آنکه پیش از این نیز آژانس در گزارش‌هایی خلاف واقع ایران را متهم به تخلف کرده بود. این نگرانی‌ها زمانی تشدید می‌شود که در آستانه مذاکرات وین قرار داریم. برای مثال روز سیدمحمود نبویان با اشاره به سفر گروسی، گفت: «در وهله اول گروسی فقط باید با رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ملاقات کند و نیازی نیست که با مقاماتی مانند رئیس‌جمهور دیدار کند و ما نباید این مجال را به او دهیم تا با مقامات عالی‌رتبه کشورمان دیدار داشته باشد». گروسی که مشخصا برای دیدار با وزیر خارجه ایران راهی تهران شده است، در گفت‌وگویی با اشاره به لزوم دیدار با مقامات ارشد ایران از احتمال دیدار با رئیس دولت سیزدهم استقبال کرده بود. نبویان در ادامه متذکر شد: «متأسفانه در دولت سابق این‌گونه نبود و شخص روحانی و برخی دیگر از دولتمردان ظرفیت بالایی را برای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پدید آوردند تا آژانس بیشتر از ماهیتش جلوه کند. ما نباید دیگر چنین امتیاز ویژه‌ای را برای آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای قائل شویم». نبویان ادامه داد: «متأسفانه برجام باعث شد که ما پروتکل الحاقی را هم بپذیریم که مطابق با آن نظارت‌ها باید در هر مکان و هر زمانی انجام شود و حتی مناطق نظامی و دانشگاهی ما هم باید تحت نظارت قرار گیرد. البته این مسئله قبل از تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران بود و ما در این قانون تأکید کردیم که دیگر نباید نظارت‌های فراپادمانی آژانس را بپذیریم. الان گروسی و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نمی‌توانند فراتر از پادمان مطالبه‌ای از ما داشته باشند و در مذاکره با گروسی حتما باید این مسئله به او گوشزد شود».

ابوالفضل عمویی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، نیز درباره «برگزاری مذاکرات دوجانبه میان ایران و آمریکا» هشدار داد و گفت: «آمریکایی‌ها از توافق خارج شده و عضویتی در برجام ندارند. هدف مذاکرات این است که ایران و ۱+۴ به یک شروط مشترک برسند و این شروط جزئی از مذاکرات شود و به طرف آمریکایی هم ارائه کنند، از این نظر وجهی ندارد که مستقیم با آمریکایی‌ها وارد مذاکره شویم». او ادامه داد: «آمریکایی‌ها در سوابق خود نشان دادند که از مذاکرات دوجانبه سوءاستفاده می‌کنند. طرف‌های آمریکایی با مانوردادن در اصل مذاکره سعی دارند جمهوری اسلامی را به این سمت ببرند که ایران در حال نرمش در مواضع خود است؛ به‌همین‌دلیل انجام مذاکره دوجانبه با آمریکا را در شرایط کنونی مفید نمی‌دانیم. البته ایران در مقاطع قبلی فقط در چارچوب ۱+۵ با آمریکایی‌ها گفت‌وگو کرده است و حاضر نیستیم مذاکره دو‌جانبه را با طرف آمریکایی بپذیریم». ابوالفضل عمویی بیان کرد: «طرف آمریکایی نشان داده که در‌حال‌حاضر آماده رفع تحریم‌ها نیست. نباید با فرصت ایجادکردن برای گفت‌وگوی دوجانبه‌ای بین ایران و آمریکا به این طرف خطاکار امتیاز و جایزه‌ای بدهیم».

حالا با این اوصاف به نظر می‌رسد که مقامات دولت رئیسی همان‌طور که تا کنون نیز چنین بوده‌اند لازم است با احتیاط با آژانس برخورد کنند زیرا چنین تحلیلی وجود دارد که آژانس در مقاطعی و در موضوعاتی حافظ منافع کشورهای اروپایی و آمریکاست.