آرمــــان مـــلی: مجید تـــخـت‌ روانچی در نامه‌‌ای به آنتونیو گوترش و جری ماتجیلا، نماینده آفریقای جنوبی در سازمان ملل متحد و رئیس دوره‌ای شورای امنیت، ارزیابی ایران را از دهمین گزارش دبیرکل این سازمان درباره قطعنامه 2231 تشریح کرد.

پایگاه خبری تحلیلی مثلث آنلاین:

 نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، با بیان اینکه واشنگتن ناقض فاحش توافقنامه هسته‌‌ای است، کاهش تعهدات هسته‌‌ای ایران را نتیجه قهری نقض توافق توسط دیگر طرف‌‌ها و مطابق با حقوق ایران در برجام دانست. تخت‌روانچی با اشاره به وعده کشورهای اروپایی برای تضمین تداوم روابط اقتصادی پیش‌‌بینی‌شده در برجام با ایران و ایجاد سامانه اینستکس، تاکید کرد که این سامانه پس از 2 سال باید کارایی خود را به اثبات برساند. صحبت‌هایی که با کنار رفتن دونالد ترامپ می‌توان به تحقق آن امیدوار بود؛ زیرا اروپا همواره مطرح می‌کرد که تحت فشارهای سنگین دولت ترامپ قرار گرفته است و به همین علت نمی‌تواند با ایران همکاری کند. فشاری که تا یک‌ماه دیگر به صورت کامل برطرف خواهد شد و دیگر اروپایی‌ها بهانه‌ای برای عدم همکاری با ایران در این بستر نخواهند داشت؛ بستری که به نظر می‌رسد می‌تواند در کوتاه‌مدت خواسته‌های تجاری ایران را برطرف کند و زمینه حفظ برجام و گسترش همکاری‌ها را مهیا سازد. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با علی‌اکبر فرازی، سفیر پیشین ایران در رومانی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

چه موانعی از دو سال پیش تا به امروز مانع تحقق اینستکس و بهره‌مندی ایران و اروپا از آن شد؟

اما و اگرها در این میان بسیار زیاد است. نماینده کشورمان در سازمان ملل متحد به حق در نامه‌ای به مقامات بین‌المللی تلویحا و در برخی بخش‌ها به صورت مستقیم گلایه‌هایی را نسبت‌به کم‌کاری شرکای ایران در برجام مطرح کرده است. واقعیت این است که طرف‌های اروپایی در موارد متعدد ایران را تحت فشار قرار می‌دهند تا ایران به‌صورت کامل برجام را اجرا کند و کلیه تعهدات خود را عملیاتی کند. این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده است که اگر طرف های دیگر از جمله اتحادیه اروپا به تعهدات خود عمل کند و برجام به معنای واقعی احیا شود و ایران نیز از آن منتفع شود، ایران به تعهدات برجامی خود پایبند خواهد بود. ایران در گذشته نیز نشان داده است که قدم های سازنده را خواهد برداشت و در این عرصه قابل اعتماد است. یکی از این ساز و کارها و تعهداتی که طرف اروپایی مطرح کرده بود و قرار بود تا آن را عملیاتی کند، ساز و کار اینستکس بود. اروپا در این زمینه وقت کشی کرد و زمان را هدر داد و در طول زمان کاری کرد تا اینستکس عملا به فراموشی سپرده شود. قرار بود تحت این عنوان یک کانال مالی ایجاد شود تا ایران و اروپا از آن بهره مند شوند و راه تجاری و مالی مسدود نشود. مقرر بود تا از این طریق ایران و اروپا مبادله داشته باشند به شکلی که هیچ کدام تحت تاثیر تحریم های دولت ترامپ قرار نگیرند اما گذر زمان نشان داد که اروپا در این خصوص جدی نیست و برای اجرایی کردن اینستکس شرط و شروط دیگری گذاشتند که عملا در برجام نبود و همین امر سبب شد تا این ساز و کار نیز به نتیجه نرسد.

آیا می توان امیدوار بود تا با کاهش فشارها بر اروپا، اینستکس به سمت عملیاتی شدن سوق پیدا کند؟

عدم عملیاتی شدن اینستکس نشان داد که هم خواست سیاسی در اروپا به اندازه کافی نیست و هم این اتحادیه استقلال و توان کافی برای پیشبرد اهداف خود را ندارد. امروز با پیروزی جو بایدن به نظر می رسد که آمریکا قصد جدی برای بازگشت به برجام را دارد و طبیعتا به دنبال این اتفاق اولین رویداد این خواهد بود برجام به نقطه اول خود بازگردد و مبادلات تجاری سهل شود. در این مسیرباید بحث تحریم ها مطرح شود و تحریم های یک سویه دولت ترامپ لغو شود. تحریم هایی که گره به مذاکرات زد و عملا کار را سخت تر کرد. توقع این است که اروپا در اولین گام ساز و کار تعریف شده خود را فعال کنند تا در کوتاه مدت هر دو طرف بتوانند به مبادلات تجاری خود سر و سامان دهند و به آن جدیت بخشند. اروپا اگر واقعا تحت فشار ترامپ از تجارت با ایران خودداری می کرد دیگر امروز نباید این ساز و کار را به پیش شرط ها گره بزند. باید در این عرصه هم زمان با تسهیل تجارت، مذاکرات سیاسی نیز آغاز شود. طبعا طرفین در هر دو سوی میز حرف هایی را برای گفتن دارند و باید به گونه ای گام بردارند که مشکلات هر چه سریع تر حل شود.

اروپا واقعا در این راستا گام خواهد برداشت؟

مشخصا اتفاقاتی که در سه سال اخیر رخ داد و اروپا به وضوح نتوانست به تعهدات خود عمل کند، جایگاه اروپا را خدشه دار کرده است و این را خود به وضوح به آن اشاره کرده اند و باور دارند که توانایی تصمیم گیری به تنهایی را ندارند. امروز زمانی فرا رسیده است که اروپا خود را نشان دهد زیرا فشار گذشته دیگر بر روی آن ها نیست. مشخصا بایدن سیاست متفاوتی در قبال اروپا در پیش خواهد گرفت و قطعا مسیر برای اروپا در اینستکس هموار شده است و به نظر می رسد آن ها نیز در این عرصه گام بردارند. اینستکس می‌تواند اعتمادها را بازسازی کند و برجام را که برای اروپا از اهمیت ویژه ای برخوردار است را نیز تقویت کند. این می تواند یک بازی برد برد برای طرفین باشد و قطعا با راه اندازی اینستکس می‌توان امیدوار بود که پس از آن بسیاری از مشکلات دیگر نیز حل شود. زیرا گفت‌وگوها به یک نیروی محرک نیاز دارد که اینستکس می تواند در این عرصه این نقش را ایفا کند و موانع را تا حدودی برطرف کند.