نشقه مهم بایدن در مورد ایران و برجام
لازم است تکلیف مکانیسم ماشه نیز در مذاکرات وین مشخص شود زیرا امکان دارد دولت بایدن و دولت بعدی آمریکا، بار دیگر بخواهند از مکانیسم ماشه به مثابه یکی از مولفه های استراتژی فشار حداکثری علیه کشورمان استفاده کنند.
سایت فردا - طی هفته های اخیر، مذاکره بر سر چندین نقاط اختلافی در پروسه احیای توافق هسته ای در وین به نقطه اوج خود شدت گرفته است. در این میان، مقامات آمریکایی و اروپایی نه تنها در پروسه رفع تحریمها، بلکه در قبال دو مولفه راستی آزمایی و ارائه تضمین در خصوص حفظ توافق هسته ای در آینده مقاومت می کنند. با این حال، در مذاکرات هسته ای تنها نباید بر روی " زمان حال" متمرکز شد و باید نگاهی واقع بینانه به " آینده" نیز داشته باشیم. واقعیت امر این است که در دوران ریاست جمهوری اوباما ( با وجود انعقاد برجام) ، شاهد بودیم که دموکراتها "نقض " برخی مفاد و متمم های مندرج در برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را در دستور کار قرار دادند و از برخی ابهامات و شکافهای حقوقی برجام نیز به مثابه ابزاری جهت اعمال فشار بر ایران استفاده کردند.
یکی از بندهای توافق هسته ای که بارها از سوی دولتهای اوباما و ترامپ( قبل از خروج رسمی آمریکا از برجام) مورد نقض صریح قرار گرفت، بند 29 این توافق بوده است. بدون شک در برهه زمانی فعلیلازم است این بند مورد تفسیر دقیق (به‌صورت مصداقی) و در صورت نیاز بازبینی کمیته مشترک برجام قرار گیرد. در این بند تصریح شده است؛
«اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات‌متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست باهدف خاص تأثیرگذاری منفی و مستقیم بر عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهداتشان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‌آمیز این برجام خودداری خواهند کرد».
بااین‌حال از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی (زمان اجرایی شدن برجام) تاکنون، آمریکا و تروئیکای اروپایی بارها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، مانع از عادی‌سازی روابط تجاری، بانکی و اعتباری کشور‌ها با ایران شده و درنهایت نیز مدعی «پایبندی به توافق هسته‌ای» شده‌اند! این مسئله نشان می‌دهد بند مذکور، «اطلاق» ندارد و بازیگران غربی آن را مطابق رفتار و خواسته‌های خود تفسیر می‌کنند. در هر حال، به نظر می رسد مقامات آمریکایی و اروپایی، قصد دارند در صورت احیای توافق هسته ای بار دیگر به نقض بند 29 برجام ادامه دهند. آنها هر گونه اقدامی صورت خواهند داد تا "عادی سازی روابط بانکی و تجاری ایران" و دیگر کشورهی دنیا به صورت عینی و کامل تحقق پیدا نکند.
فقط آمریکا برجام را نقض نمی کند!
نباید فراموش کرد که طی سالهای اخیر( از سال 2016 میلادی تا کنون)، این تنها آمریکا نبوده است که توافق هسته ای را نقض کرده و به بهانه های مختلف، بند 29 برجام و دیگر بندها و مفاد آن را زیر پاگذاشته است. تروییکای اروپایی نیز در این مسیر به صورت مطلق همراه واشنگتن بوده اند. در فروردین ماه سال 1396 و در حالی که هنوز واشنگتن توافق هسته ای را ترک نکرده بود ، وزارت امور خارجه انگلیس در بیانیه ای رسمی تاکید کرد :
«ایران همچنان یک مکان چالش برانگیز برای انجام دادن مراودات تجاری محسوب می‌شود؛ از این رو، صادرکنندگان مردد باید در پی دریافت مشاوره‌های حقوقی باشند.»
این بیانیه وزارت امور خارجه انگلیس، در تناقض با بند 29 برجام مبنی بر لزوم عدم ممانعت آمریکا و کشورهای اروپایی از عادی سازی روابط تجاری با ایران محسوب می‌شد. این بیانیه، درست در زمانی منتشر شد که کارشکنی‌های دولت جدید ایالات متحده آمریکا در قبال برجام به نقطه اوج خود رسیده بود. با این حال لندن ترجیح داد در این معادله، به مانند عاملی تسریع کننده در راستای اعمال سیاست‌های واشنگتن علیه برجام وارد میدان شود. همچنین در جریان خرید 950 تن کیک زرد از قزاقستان، انگلیس به شدت در مقابل این موضوع ایستادگی کرد. این در حالی است که مطابق توافق هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران می‌توانست وارد بازار معاملات مربوط به صنعت هسته‌ای شود. در هر حال، تیم سیاست خارجی کشورمان و خصوصا مذاکره کنندگانی که در وین حضور دارند، باید برای این مسئله ( نقض مجدد بند 29 برجام) راهکارهایی را در نظر بگیرند زیرا این مسئله با توجه به رویکرد قبلی مقامات آمریکایی و اروپایی اجتناب ناپذیر خواهد بود.
ماجرای تایید 120 روزه برجام توسط کاخ سفید!
اگرچه برجام یک توافق بین المللی محسوب می شود، اما دولت و کنگره آمریکا مصوبه ای داخلی را مورد تایید قرار داده اند که مطابق آن، رئیس جمهور مستقر در کاخ سفید باید در فواصل زمانی 120 روزه، در خصوص استمرار رفع تحریمهای ایران ابراز نظر کند! با توجه به این‌که ترامپ رئیس جمهور قبلی آمریکا با استناد به قانون «تأیید تعلیق تحریمهای ایران در فواصل زمانی ۱۲۰ روزه» از توافق هسته‌ای خارج شد و قطعا امکان دارد در دولت جدید و دولتهای بعدی آمریکا نیز چنین رفتار مشابهی رخ دهد، لازم است رسما رؤسای جمهور آمریکا از داشتن چنین اختیاری منع شوند. این اختیار، در تعارض با «عاملیت شورای امنیت» و حتی «عاملیت کمیته مشترک برجام» می‌باشد. بنابراین، باید تدبیری اندیشیده شود که اگر آمریکا واقعا قصد بازگشت به برجام را دارد، حفظ این توافق به متغیری وابسته به امیال کوتاه‌مدت یا میان‌مدت رؤسای جمهور این کشور تبدیل نشود. با این حال، شاهد هستیم که در مذاکرات وین ، مقامات آمریکایی قصد ندارند از این موضع عقب نشینی کنند.
مکانیسم ماشه را نباید نادیده انگاشت!
در دوران ریاست جمهوری ترامپ، مشاهده کردیم که کاخ سفید به بهانه «مشارکت در امضای اولیه برجام»، مکانیسم ماشه علیه ایران را اعمال کرد و بازگرداندن تحریمهای چندجانبه سازمان ملل را در دستور کار قرار داد. هرچند دولت ترامپ توفیقی در این مسیر کسب نکرد، اما دولت جدید آمریکا می‌تواند به بهانه «عضویت ظاهری در برجام» یا همان «بازگشت بدون ثمر به توافق هسته‌ای» این بار بدون هیچ بهانه‌ای (حتی در صورت پایبندی صددرصدی ایران به تعهدات برجامی خود)، تحریمهای چندجانبه را با استفاده از حق وتوی خود علیه کشورمان اعمال کند. لازم است ایران در قالب یک «اصلاحیه» یا در صورت لزوم «الحاقیه»، «بازگشت تحریمهای چندجانبه» با استفاده از حق وتوی یک از اعضای دائمی شورای امنیت را به «استمرار تعلیق تحریمهای چندجانبه در صورت وتوی یکی از اعضای دائمی شورای امنیت» تبدیل کند. در هر حال، لازم است تکلیف این موضوع نیز در مذاکرات وین مشخص شود زیرا امکان دارد دولت بایدن و دولت بعدی آمریکا، بار دیگر بخواهند از مکانیسم ماشه به مثابه یکی از مولفه های استراتژی فشار حداکثری علیه کشورمان استفاده کنند.
دیدگاه تان را بنویسید