طناب دار افغانستان بر گلوی بایدن

بیشتر آمریکایی‌ها معتقدند که عملیات خروج "بد" انجام شده است و بایدن را متهم می‌کنند که بدون برنامه تصمیم به خروج گرفته است. همین مساله ناامیدی‌ها از وی را تشدید کرده است و مخالفان رئیس جمهور و حتی برخی حامیانش معتقدند که وی توانایی رهبری آمریکا را ندارد و اگر به این رویکرد اشتباه ادامه دهد، می‌تواند به برخی سران دولتش و حتی خودش آسیب بزند.

العربی الجدید در یادداشتی درباره تحولات اخیر افغانستان و پیامدهای آن برای آمریکا نوشت: اواخر یکشنبه، جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، برای سومین بار در یک هفته درباره خارج کردن آمریکایی‌ها، افغان‌ها و شهروندان کشورهای دیگر از افغانستان و هرج و مرج در فرودگاه کابل صحبت کرد؛ اتفاقی که پس از کنترل طالبان بر افغانستان به کابوس ریاست جمهوری وی تبدیل شده است.

صبح یکشنبه نیز برخی از اعضای دولتش (آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، لوید آستین، وزیر دفاع و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا) پیش از او در این باره اظهار نظر کردند و در مصاحبه‌های متعدد با شبکه‌های تلویزیونی درباره آخرین تحولات و برداشت‌ها از بحران افغانستان صحبت کردند. آنها هیچ اظهارات جدیدی خارج از تکرار همان بهانه‌ها و دلایل ادعایی قبلی که منجر به رسوایی در فرودگاه کابل شد، مطرح نکردند.

اظهارات بایدن در دو سخنرانی قبلی حول محور توضیحات و توجیهات اتخاذ تصمیم خروج از افغانستان و پیامدهای آن می‌چرخید و او بر عدم بازنگری در این تصمیم تاکید داشت و اصرار بر این عقیده و دفاع از آن به همراه سالیوان و بلینکن باعث افزایش نارضایتی و منفی نگری نسبت به او شد. همین اتفاق باعث افزایش خصومت میان سالیوان و بلینکن با وزارت دفاع (پنتاگون) شده است؛ مساله‌ای که آشکار شده و دیگر یک راز نیست.

دلیل آن این است که این دفاعیه‌ها نه تنها از نظر استدلال، بلکه در واقعیت آن نیز نادرست هستند. این ادعا که القاعده دیگر در افغانستان نیست و همچنین این ادعا که متحدان آمریکا از آنچه اتفاق افتاده، شوکه نشدند، "تعجب آور" است؛ چرا که اطلاعات دقیقاً عکس این مساله را نشان می‌دهند. بنابراین طبق گفته رایان کروکر، سفیر سابق آمریکا در افغانستان و همچنین نظر مخالفان بایدن و بسیاری از حامیانش، او یا در جهان دیگری بوده یا اینکه توانایی انجام نقش رهبری را ندارد.

مطرح شدن چنین اظهاراتی برای بایدن بسیار مضر است؛ بر این اساس که او به عنوان مناسب‌ترین جایگزین برای دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق که متهم به نامناسب بودن برای ریاست جمهوری بود، سرکار آمد.

آنچه این فضا و ناامیدی از بایدن را تشدید می‌کند این است که سردرگمی در رویکرد وی و سطحی نگری او در رسوایی فرودگاه، محدود به یک حزب سیاسی خاص نیست، بلکه شامل بخش بزرگی از سناتورهای مستقل‌ و دموکرات‌ها می شود که از پیامدهای تدوام اشتباه و پیچیدگی‌های آن وحشت دارند، این در حالی است که این بحران در حال افزایش است و هزینه‌های هنگفت سیاسی و استراتژیک داخلی و خارجی را به همراه خواهد داشت.

دو سوال اساسی در محافل عمومی آمریکا مطرح است که همچنان به عنوان یک راز باقی مانده است: نخست؛ چرا نیروهای نظامی ایالات متحده قبل از غیرنظامیان آمریکایی و افغان، از افغانستان خارج شدند؟ دوم اینکه چه کسی تصمیم گرفت و چه کسی موافقت کرد؟ و چرا نظام افغانستان و ارتش آن با سرعتی شگفت آور فروپاشید؟

تاکنون نه توضیحات و نه پاسخ های دولت بایدن در این باره کافی و نه رضایت بخش بوده است. همه آنها حول این موضوعات صحبت می‌کنند و برای منحرف کردن توجهات به پاسخ این سوالات بر جنبه‌های اجرایی خروج تمرکز دارند.

طبق گفته پاتریک بیوکانن تحلیلگر محافظه‌کار آمریکایی، به نظر می‌رسد که یک جنبه پنهان در سقوط نظام افغانستان وجود دارد که نمی‌خواهند آن را فاش کنند، یا اینکه "اشتباهات" بزرگی در اقدام خروج رخ داده است که باید دست کم تا زمانی که دیگر نتوان از آنها دفاع کرد، مخفی بمانند؛ در آن زمان بهای این مخفی کاری سقوط یک یا چند تن از سران دولت بایدن خواهد بود.

بیوکانن احتمال داد که لوید آستین، وزیر دفاع یا ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد ارتش آمریکا برکنار شوند.

این احتمال، زمانی که دولت گرفتار یک معضل بزرگ ایجاد شده توسط خود می‌شود و راه نجات از آن دشوار خواهد بود و همچنین منجر به گرداب سردرگمی می‌شود، وارد است.

برای بیان این سردرگمی به اتفاقات روز شنبه در جلسه شورای امنیت ملی در کاخ سفید اشاره می کنیم. طبق برنامه بایدن قرار بود که پس از این جلسه برای گذراندن تعطیلات آخر هفته به خانه خود در فاصله دو ساعتی واشنگتن برود. ناگهان تصمیم به ماندن او در کاخ سفید گرفته شد. سپس خروج او تأیید و بلافاصله این خبر دوباره تکذیب شد. این نوسان نشانه واضحی از اختلال در قطب نمای دولت آمریکا و در نتیجه سردرگمی در برخورد با این مشکل است، مشکلی که وزیر دفاع گفت مشخص نیست فصل‌های آن چگونه و چه زمانی به پایان می‌رسد و آیا امکان تمدید مهلت برای خروج از افغانستان به بعد از ۳۱ اوت وجود دارد یا خیر.

کمتر از ۱۰ روز به پایان مهلت خروج از افغانستان باقی مانده است. ریسمان دور گلوی کاخ سفید محکم شده است. یک نظرسنجی نشان می‌دهد که محبوبیت بایدن برای نخستین بار به ۴۸ درصد کاهش یافته است. ۷۴ درصد از آمریکایی‌ها معتقدند که عملیات خروج "بد" انجام شده است و ۶۷٪ بایدن را متهم می‌کنند که بدون برنامه تصمیم به خروج گرفته است، این درحالی است که ۶۷٪ هنوز از خروج از افغانستان حمایت می‌کنند.

اگر دولت بایدن جلوی وخامت اوضاع را بگیرد و رویکرد اشتباه در برخورد با بحران را تغییر دهد؛ ۶۷ درصد حامی خروج از افغانستان می‌تواند سرعت فرسایش او را کاهش دهد اما در صورت ادامه این راه ضرب المثل "خودم کردم که لعنت بر خودم باد" در مورد بایدن صدق خواهد کرد؛ چراکه او باعث آسیب رسیدن به خود و اطرافیانش خواهد شد.