گفتوگوی مثلث با محمدقلی یوسفی
واقع گرا باشید همه چیز مربوط به برجام نیست
محمدقلی یوسفی می‌گوید: ما باید مقداری واقع‌گرا باشیم. اقتصاد ایران در سال‌های مختلف با مسائل بسیار پیچیده و متعددی مواجه بود که اصلاح همه آنها کار ساده‌ای نیست و همه آنها هم به برجام و مسائل بین‌المللی مربوط نمی‌شود.»
دو سال از توافق برجام می‌گذرد آیا در حوزه اقتصاد بیش از حد به برجام خوشبین نبودیم؟ آیا انتظاراتی که از امضای برجام وجود داشت برآورده شده است یا خیر؟
ما باید مقداری واقع‌گرا باشیم، وقتی صحبت از واقع‌گرایی می‌کنیم هر موضوعی را باید براساس مبنا و پایه‌ای مورد تحلیل قرار دهیم. واقعیت این است که اقتصاد ایران در سال‌های مختلف با مسائل بسیار پیچیده و متعددی مواجه بود که اصلاح همه آنها کار ساده‌ای نیست و همه آنها هم به برجام و مسائل بین‌المللی مربوط نمی‌شود. بخشی از آنها در داخل کشور قابل اصلاح است و نیاز به هماهنگی قوای مختلف دارد. اعم از آنکه مجلس باید قوانین شفاف را تصویب و قوه قضائیه باید امنیت حقوق مالکیت را تضمین و دولت نیز انگیزه برای سرمایه‌گذاری در ایران ایجاد کند. ما درباره بحث‌های تکنولوژیکی به‌خصوص در بخش صنایع، نیازمند یک سرمایه ریسک‌پذیر هستیم تا سرمایه‌گذار ریسک کند و در حوزه‌های تولیدی بلندمدت وارد شود. این ریسک را سرمایه‌گذار متقبل نمی‌شود تا زمانی که بازدهی کارخانه‌های صنعتی پایین و فعالیت‌های سوداگری و تجارت پول بالا است، بنابراین منابع پولی به بخش صنعت متمایل نمی‌شوند، بلکه در بخش دلالی و تجارت پول به گردش در می‌آیند. در چنین شرایطی ما باید به صنعت بها بدهیم. یعنی تنها امید ایران برای توسعه صنعتی شدن است اما زمانی می‌توانیم صنعتی شویم که تکنولوژی و سرمایه ریسک‌پذیر را از خارج وارد کنیم چون خودمان تکنولوژی و سرمایه ریسک‌پذیر را نداریم. در شرایط تنش، درگیری‌ها و بحران‌های بین‌المللی هرگز صنعت و اقتصاد ما توسعه پیدا نمی‌کند بنابراین باید به این مساله توجه کرد که تنها راه موفقیت ایران برای توسعه و پیشرفت، صنعتی شدن است و لازمه صنعتی‌شدن نیز ورود سرمایه و تکنولوژی خارجی به داخل کشور محسوب می‌شود. راه دومی وجود ندارد. همه ما ایرانی هستیم، عرق ملی داریم، نمی‌خواهیم احساس ناتوانی کنیم ولی نیاز داشتن به سرمایه و تکنولوژی واقعیاتی هستند که باید بپذیریم. برجام شرایطی را فراهم کرد که اولا تنش‌های بین‌المللی علیه ایران کم شود و ایران از یک درگیری ناخواسته که می‌توانست به منافع ملی، آرامش مردم و منابع کشور آسیب بزند مصون بماند، بنابراین گام بلندی برداشته شد چون به دنیا نشان دادیم ایران یک کشور متمدن و پایبند به قوانین بین‌المللی است و در حل مسائل بین‌المللی مشارکت فعال دارد. پس همین که برجام توانست ایران را از خطر وقوع یک درگیری ناخواسته خارج کند و یک تصویری از اقتصاد ایران به جهان نشان داد که می‌تواند محیط لازم را برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم و امنیت سرمایه‌گذاری را برقرار کند دستاورد بسیار ارزشمندی است. در طول این دو سال برخی سرمایه‌گذاران خارجی وارد ایران شدند اما در بسیاری موارد نیامدند. ما راهی غیر از این نداریم. تمام کسانی که انتظار دارند برجام معجزه کند واقعا اشتباه می‌کنند. قوای سه‌گانه و سایر نهادهای حاکمیتی باید همفکر شوند و سرمایه‌گذاران خارجی را از طریق مسالمت، گفت‌وگو و مذاکره جذب کنند. ممکن است در دنیا کسانی باشند که بخواهند ایران را تحریک و ما را وارد یک درگیری ناخواسته کنند تا منابع ملی و زیرساخت‌های ما را از بین ببرند و مشکلاتی را برای ملت ایران به وجود بیاورند. پس باید هوشیار باشیم و وارد دامی که بدخواهان نظام جمهوری اسلامی ایران گستراندند نشویم، ضمن آنکه تلاش کنیم یک تعامل سازنده با دنیا داشته باشیم.
برخی معتقدند اگر برجام آثار اقتصادی ویژه‌ای داشت تاکنون بروز و ظهور پیدا می‌کرد. به نظر شما در درازمدت آثار اقتصادی برجام بیشتر نمایان می‌شود یا خیر؟
آیا جز توافق برجام راه دیگری وجود داشت. ما باید نیاز خودمان را بسنجیم. شرایط اقتصادی ایران الان بحرانی است. این واقعیت دردناک را مردم می‌فهمند. آقایانی که فشار اقتصادی به آنها وارد نمی‌شود فقط بلدند حرف بزنند، نمی‌دانند جوانان بیکار بمب‌های ساعتی برای نظام هستند و بحران شرایط اقتصادی روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. اگر برجام امضا نمی‌شد و تنش‌های بین‌المللی ایران فروکش نمی‌کرد می‌توانست مشکلات غیرقابل جبرانی را به وضعیت اقتصادی کشور تحمیل کند. من معتقدم باید منافع شخصی، گروهی، جریانی یا دستگاهی را کنار گذاشت، همه دستگاه‌های کشور هماهنگ عمل کنند و از ظرفیت‌ها و امکانات بین‌المللی برای پیشرفت کشور بهره گیرند تا دستاوردهای برجام مشخص شود چون اگر ایران یک کشور مقتدر و توسعه‌یافته شود به نفع همه ملت است اما اگر بدخواهان خارجی نظام جمهوری اسلامی موفق شوند ایران را وارد بحران و درگیری ناخواسته کنند آن وقت مردم آسیب جدی می‌بینند.
منتقدان می‌گویند نباید برجام را به مثابه داروی شفابخش اقتصاد کشور دانست چون ناکارآمدی مدیریتی، فساد اقتصادی و قاچاق سه چالش مهمی هستند که باید ابتدا برای رفع آنها گام‌های بلندی برداشته می‌شد نه آنکه دست روی دست گذاشت تا آثار اقتصادی برجام رونق را به تولید کشور بازگرداند، نظر شما درباره این دیدگاه چیست، کما اینکه خودتان به مدیریت حوزه اجرایی انتقاد می‌کنید؟ آیا در حوزه داخلی شرایط مهیاست؟
من به نگاه و رویکرد همه حوزه‌ها انتقاد می‌کنم و انتقادم فقط مختص به حوزه اجرایی نیست. چرا معیار شایسته‌سالاری را در انتخاب مدیران لحاظ نمی‌کنیم؟ چرا وقتی می‌خواهیم افرادی را به کار بگیریم فقط به ظاهرشان نگاه می‌کنیم؟ نمونه‌های زیادی داشتیم که ظاهر موجهی داشتند اما بی‌تدبیری کردند و به سرمایه‌های کشور لطمه زدند. معتقدم باید افراد سالم، صادق و پاک بر امور مدیریتی منصوب شوند تا به کشور خدمت کنند. برای مبارزه با فساد اقتصادی اصل اول شفافیت در همه حوزه‌هاست. مسلما هیچ کشوری نمی‌آید ایران را آباد کند خود ما باید در این راه قدم برداریم. فسادها تخریبی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کنند که به مراتب از سلطه بیگانگان بدتر است. چه عواملی باعث شد که بر سیستم بانکی چنین اوضاعی حاکم شود؟ چرا سپرده‌گذار برای آنکه می‌خواهد پول خودش را پس بگیرد ضرب و شتم می‌شود؟ کجای قانون به چنین رفتاری مجوز دادند؟ کجای شرع و قانون آمده که جوانان باید بیکار باشند اما منابع مالی در اختیار بعضی آقایان قرار بگیرد تا هر طور که می‌خواهند از آن منابع استفاده کنند؟ بنابراین ما باید واقع‌گرا باشیم، مسلما کسی انتظار ندارد که خارجی‌ها بیایند ایران را آباد کنند اما ما باید از امکانات بین‌المللی استفاده کنیم. همانطور که گفتم برجام باعث شد که ما از یک درگیری ناخواسته مصون بمانیم و شرایطی را فراهم کرد تا ما از امکانات بین‌المللی بتوانیم بهره ببریم. اگر مسئولان واقعا یک درک عمیقی از مشکلات و مسائل کشور داشته باشند و بخواهند در بلندمدت برای آبادانی کشور فکر کنند باید این را بدانند که کشاورزی در ایران امکاناتش محدود و خدمات ما ناکارآمد است، تنها راهی که برای پیشرفت وجود دارد صنعت است و برای توسعه صنعتی نیاز به سرمایه ریسک‌پذیر و تکنولوژی داریم که از طریق سرمایه‌گذاری خارجی امکان‌پذیر است بنابراین با تنش و موضع‌گیری‌های سیاسی و شخصی نمی‌توانیم سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کنیم. اگر نتوانیم سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کنیم وضعیت‌مان مثل گذشته ادامه خواهد یافت که قطعا نسل‌های آینده را راضی نخواهد کرد، پس وقتی این را می‌دانیم چرا از الان برای اصلاح اوضاع اقتصادی تلاش نکنیم، وقتی شرایط استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی با برجام فراهم شده است؟ مسئولان باید این وضعیت را به فال نیک بگیرند و کاری کنند که شرایط و بسترها برای برقراری ارتباط بیشتر در حوزه بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذار خارجی فراهم شود. پدید آوردن این وضعیت به ضرر هیچ کس نیست.
دیدگاه تان را بنویسید