در این مقاله قصد داریم تا به بررسی سه ماده شیمیایی پرکاربرد در زندگی روزمره یعنی کلر، کربن اکتیو و استون بپردازیم. کلر مهمترین ماده شیمیایی برای ضدعفونی کردن آب استخر است. این ماده به صورت پودر، مایع و قرص کلر با خلوص مختلف در بازار خرید و فروش می شود. کربن اکتیو ماده شیمیایی پرمصرف دیگری است که به دلیل خاصیت جذب و تخلخل بالا در زمینه های گوناگونی مثل ماسک تنفسی، تصفیه هوا و تصفیه فاضلاب ها مورد استفاده قرار می گیرد.  استون نیز حلال شیمیایی نام آشنایی است که اغلب برای پاک کردن لاک استفاده می شود. خواص این ماده موجب شده است تا به عنوان حلال بسیار کاربردی در بیشتر آزمایشگاه ها یافت شود.

استفاده از کلربرای ضدعفونی آب استخر

از آنجاییکه بسیاری از جلبک‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها می توانند در آب رشد کرده و سلامت افراد را به خطر بیاندازند، باید اصول نگهداری و رسیدگی به استخر ها همواره مورد توجه قرار بگیرد. در حال حاضر از کلر به سه شکل قرص کلر، پودر کلر و کلر مایع برای ضدعفونی آب استخر استفاده می‌شود.

پودر کلر

پودر کلر با درصدهای خلوص ۶۵% و ۷۰% (هیوکلریت کلسیم) اغلب برای ضد عفونی کردن استخرهای عمومی استفاده می ‌شود. غلظت یا دوز کلر و مدت زمان تماس با کلر (زمانی که کلر اجازه پیدا می کند تا با هرگونه ناخالصی موجود در آب واکنش نشان دهد) مهمترین عوامل تاثیرگذار بر روند ضدعفونی آب هستند. کلر برای غیرفعال کردن میکروارگانیسم موجود در آب به زمان نیاز دارد و هر چه زمان تماس این ماده با میکروارگانیسم ها بیشتر باشد، روند ضدعفونی کردن موثرتر خواهد بود. زمان تماس، از لحظه افزودن کلر برای نخستین بار تا زمان استفاده یا مصرف آب در نظر گرفته می‌ شود.

نکات مهم استفاده از پودر کلر

پودر کلر یک ماده شیمیایی خورنده است که در صورت استفاده نادرست می ‌تواند موجب تحریک شدید و سوختگی شیمیایی شود. این ترکیب می‌ تواند به بافت های انسانی مانند پوست و چشم‌ها، لوله های فلزی و تجهیزات مختلف آسیب برساند و همچنین باعث آتش‌ سوزی شود. در زمان استفاده از پودر کلر باید به نکات زیر توجه نمود.

• هیپوکلرید کلسیم (پودر کلر) یک ماده اکسید کننده بسیار قوی است، و به ویژه در صورت وجود آب یا در دمای بالا، باعث آزاد شدن گازهای اکسیژن و کلر می‌شود.
• ترکیب پودر کلر با برخی از مواد شیمیایی آزمایشگاهی ممکن است باعث انفجار شود. به همین دلیل بدون دانش کافی و آگاهی از نتایج آن، هرگز پودر کلر را با ماده دیگری ترکیب نکنید.

قرص کلر و خواص آن

قرص کلر متداول ترین روش کلرزنی استخرها است و از آن برای ضد عفونی و پاکسازی آب از مواد و موجوداتی مانند میکروب ها و باکتری ها استفاده می شود. این ماده برای پیشگیری از رشد جلبک ها و حفظ میزان PH آب نیز کاربرد دارد. امروزه انواع قرص کلر آنزیم دار و ساده با خلوص ۹۰ درصد، در وزن های ۲۰ و ۲۰۰ گرمی با حلالیت ۱۰۰ % در آب و بدون ته نشینی در بازار قابل تهیه است. از هر یک عدد قرص کلر، می توان برای تصفیه ۱۰ هزار لیتر آب در یک هفته استفاده نمود.

نکات مهم استفاده از قرص کلر

برای استفاده از کلر نیز همانند هر ماده شیمیایی دیگری، نکاتی وجود دارد که باید به آن ها توجه نمود.

• قرص کلر می تواند بوی شدیدی در فضا منتشر کند به همین دلیل نگهداری از این ماده در فضاهای بسته خطرناک است.
• سطح بالای کلر می تواند باعث تحریک پوست شود؛ بنابراین برای جلوگیری از تماس مستقیم قرص ها با سطح پوست از دستکش استفاده کنید.
• به هیچ عنوان انواع قرص های ضد عفونی کننده را با سایر مواد شیمیایی مانند پاک کننده های خانگی مخلوط نکنید.

مزایای استفاده از قرص کلر

• اصلی ترین مزیت قرص کلر، حل شدن آرام آن در آب استخر است. با این ویژگی، کلر در طول چند روز در آب آزاد شده و نیاز مصرف روزانه کلر نیست. به همین دلیل قرص های کلر برای ضد عفونی استخرهایی که در آخر هفته استفاده می شوند، بسیار ایده آل هستند.
• در استخر های روباز، در صورت استفاده از پودر کلر یا کلر مایع، کلر استخر به دلیل تابش نور خورشید، سریع تر از بین می رود. اما قرص کلر می تواند مدت زمان بیشتری خاصیت خود را حفظ کند. بهترین کلر برای استخرهای روباز پودر کلر ۹۰% و قرص کلر ۹۰% است.

استفاده از قرص کلر

در این قسمت از مقاله روش های رایج برای استفاده از قرص کلر را معرفی می کنیم.

کلرزن شناور

رایج ترین راه برای استفاده از سبد قرص کلر استخر یا شناور است. قرص کلر در داخل این وسیله قرار گرفته و با شناور شدن در سطح آب استخر کلر زنی انجام می شود. میزان ورود و خروج آب به داخل این سبدها با استفاده از شیار های تنظیم شونده روی بدنه، قابل کنترل است. نکته منفی در مورد استفاده از کلر زن شناور این است که گاهی اوقات این وسیله در گوشه های استخر و یا پشت پله ها و نردبان گیر کرده و نمی تواند عملکرد مناسبی داشته باشد.

استفاده از اسکیمر

راهکار دیگر برای ضدعفونی آب استخر، قرار دادن قرص های کلر در داخل اسکیمر و سیستم فیلتر انتقال و گردش آب استخر است. در نتیجه این کار جریان آب پرفشار پیش از ورورد به استخر از روی قرص های کلر عبور می کند؛ سپس آب کلرزنی شده از طریق مجاری در نظر گرفته شده وارد استخر می شود. فراموش نکنید که باقی ماندن قرص کلر در زمانی که پمپ خاموش است، باعث افزایش غلظت کلر می شود که می تواند خورنده باشد.

دستگاه کلریناتور اتوماتیک

دستگاه کلرزن خودکار یا کلریناتور دقیق ترین راه برای کلر زنی آب استخر است. با استفاده از این دستگاه سرعت و میزان پخش کلر در آب به خوبی کنترل می شود. دستگاه کلرزن خودکار، به سیستم فیلتر آب استخر وصل می شود. این روش دقیق و کاربردی است اما در مقایسه با کلرزن شناور و اسکمیر قیمت بسیار بالاتری دارد.

قیمت خرید و فروش قرص کلر

همانطور که پیش تر هم اشاره شد قرص کلر در گرم های مختلف تولید و روانه بازار خرید و فروش می شود. قیمت قرص کلر متناسب با میزان خلوص و وزن آن متغیر است. به دلیل وجود قرص های کلر تقلبی در بازار، توجه کنید که این مواد شیمیایی را همواره از مراکز معتبر دریافت نمایید.

آشنایی با فواید و خواص کربن اکتیو

کربن اکتیو (کربن فعال یا زغال فعال) کربنی است که قدرت جذب و تخلخل بالایی دارد. این ماده از اتم های کربن به وجود می آید. از لحاظ ساختاری، لایه های تشکیل دهنده کربن اکتیو، به صورت ناموازی روی سطح هم قرار گرفته و ساختاری با تخلخل بالا از شکاف، ترک و برآمدگی را به وجود آورده اند. این ویژگی کربن اکتیو، امکان از بین بردن انواع ناخالصی از مواد گازی و مایع را فراهم می کند.

کاربرد کربن اکتیو

این نوع کربن با داشتن ساختار شیمیایی و فیزیکی منحصربه فرد، در صنایع مختلف کاربرد دارد. در ادامه به بررسی برخی  ازکاربرد های زغال فعال می پردازیم.

• کاربرد در تصفیه کردن گاز

• از بین برنده رنگ، بو و طعم در نوشیدنی ها
• بهسازی رنگ و طعم در نوشیدنی ها و آب میوه ها
• تصفیه فاضلاب
• تصفیه کننده های صنعتی

• کاربرد در هود آشپزخانه ها و فیلتر یخچال جهت از بین بردن بو

• تصفیه کننده هوا
• تهیه خمیردندان
• پاکسازی دندان و پوست و تولید انواع ماسک زغال

• کاربرد در مجتمع های صنعتی برای جدا کردن روغن از هوای فشرده
• جداسازی آلاینده ها در سیستم های تهویه
• تولید ماسک تنفسی (به عنوان لایه ای روی ماسک های N95)
• در فیلتر سیگار
• ماسک های گازی
• کاتالیست
• کاربرد در سیستم خودرو و اگزوز برای حذف ناخالصی ها و آلاینده ها
• تصفیه کردن برخی از گاز طبیعی
• در محصولات مربوط به سلامتی و زیبایی
• کاربرد در کارخانه های زباله سوزی جهت جداسازی آلاینده های دودکش

پوست و زیبایی

یکی از موارد کاربرد کربن اکتیو در ساخت انواع ماسک های سیاه و زغالی است که برای زیبایی و سلامت پوست استفاده می شوند. ماسک کربن اکتیو می تواند موجب خارج شدن ذرات آلوده از منافذ پوست شود. خواص فوق العاده کربن اکتیو با حذف مواد مضر از پوست صورت، پیری آن را به تعویق انداخته و حس تازگی و طراوت را در پوست ایجاد می کند. این ماده چربی و روغن اضافی پوست را خارج کرده و چربی پوست را متعادل می کند. البته فراموش نکنید که استفاده زیاد از کربن اکتیو می تواند باعث خشکی پوست شود.

تصفیه آب و تصفیه فاضلاب

جهت تصفیه آب، اغلب از دو نوع کربن اکتیو پودری و گرانولی استفاده می شود. در گذشته از خواص کربن اکتیو جهت حذف کلر از آب و ترکیبات ایجاد کننده بو و رنگ در آب استفاده می شد. امروزه از این ماده برای تصفیه آب های زیرزمینی و آشامیدنی استفاده می شود. تصفیه پساب های بیولوژیکی برای از بین بردن باکتری ها نیز از دیگر موارد کاربرد انواع زغال اکتیو در آب است. در واحد های صنعتی پساب و در مرحله سوم جهت افزایش کیفیت تصفیه، می توان از زغال فعال استفاده نمود.

دستگاه‌های تصفیه هوا

فیلتر کربن اکتیو، یک فیلتر بسیار پرکاربرد و مهم در جذب آلاینده‌ های شیمیایی است. اگر به دنبال خرید دستگاه تصفیه هوا هستید، حتما محصولاتی را مشاهده خواهید کرد که در داخل آن‌ها از فیلتر کربن فعال شده استفاده شده است. این فیلترها آلاینده‌های شیمیایی، بوها و گازها را جذب کرده و به این ترتیب به تصفیه هوا کمک می‌ کنند.

استفاده از کربن فعال در ماسک‌های تنفسی

با شیوع بیماری کرونا در سال‌ های اخیر استفاده از ماسک های تنفسی بسیار افزایش یافته است. ماسک ها انواع مختلفی دارند و برخی از آن ها دارای لایه ای از کربن اکتیو هستند. این ویژگی از ورود ذرات آلاینده ریز و بیماری زا به داخل دستگاه تنفسی جلوگیری می کند.

انواع کربن اکتیو

انواع زغال فعال جهت کاربرد و مصارف مختلف تولید می شود. تقسیم بندی انواع کربن اکتیو براساس خصوصیاتی مانند ساختار شیمیایی و فیزیکی و سطح تخلخل و روش های تهیه آن است. به طور کلی کربن اکتیو سه فرم رایج دارد که در ادامه این معرفی می شوند.

کربن اکتیو پودری  

پودر کربن اکتیو دارای اندازه ای کمتر از یک میلی ‌متر است. اگرچه مقدار بالای سطح فعال در واحد حجم از ویژگی های این ماده است اما اندازه ریز ذرات می توانند افت فشار بالایی را به وجود بیاورند. هزینه پایین تولید و انعطاف پذیری در زمان استفاده نیز ویژگی های دیگر کربن اکتیو پودری هستند.

کاربردها

از کربن اکتیو پودری برای جذب فاز مایع استفاده می شود. این ماده به مایعی که قصد تصفیه آن را دارند اضافه شده و بعد از مخلوط شدن از طریق فرایند ته نشینی و فیلتراسیون حذف می گردد.

کربن اکتیو میله ای یا مدادی

دانه های استونه ای شکل با قطری تا ۱۳۰ میلی متر هستند که با استفاده از یک پیوند دهنده به هم متصل شده و در یک بسته استوانه ای شکل قرار گرفته اند. کربن اکتیو میله ای دارای افت فشار کم، میزان غبار پایین و قدرت مکانیکی بالا است.

کاربردها

کربن اکتیو استوانه ای در بازیایی حلال ، کنترل گاز های خروجی اتومبیل و جذب در فاز گازی کاربرد دارد. مقاومت بالا، افت فشار کم و فعالیت در حجم بالای این ماده موجب شده است تا در تمام طول عمر وسیله بتوان از آن استفاده نمود.

کربن اکتیو گرانولی

از خواص کربن اکتیو گرانولی سطح خارجی کوچک‌ تر و ابعاد ذرات بزرگ تر نسبت به نوع پودری است. از مزایا و فواید کربن فعال گرانولی می توان به سرعت نفوذ گاز ها و مایعات، سختی و مقاومت بالا اشاره نمود. این نوع از کربن فعال جهت تولید یا تصفیه ماده به طور مدام در حجم بالا استفاده می شود.

کاربردها

بو زدایی، جداسازی مواد در حوضچه های اختلاط و تصفیه آب از موارد کاربرد کربن فعال گرانولی به شمار می آید. از کربن اکتیو گرانولی همچنین در مواد مایع و در مواد گازی برای سیستم های ثابت و متحرک استفاده می شود.

توجه شود که به دلیل خواص بالای این نوع، قیمت کربن فعال گرانولی نسبت به بقیه انواع بالاتر است. از دیگر مزایای کربن اکتیو گرانولی قابلیت بازیافت آن است.

کربن فعال زغال چوب موسوم به ACC

این نوع کربن اکتیو در اشکال خاص مانند الیاف و پارچه وجود دارد. کربن فاز آبی در سایز های 30 در 8 و 40 در 12، به عنوان معروف ترین کربن اکتیو این گروه شناخته می شوند. داشتن تعادل بین مساحت، افت فشار و سایز از خصوصیات و مزایا این نوع کربن اکتیو است.

تولید کربن اکتیو

کربن اکتیو از موادی مثل زغال چوب و برخی از مشتقات کربن تولید می شود. به این صوت که کربن در خلا و بدون اکسیژن گرما داده شده و همراه با مواد شیمیایی یا گازهای متفاوت تبدیل به کربن فعال می شود. در نتیجه این فرآیند خاصیت جدیدی در کربن ایجاد شده و قدرت جذب مواد شیمیایی و سم زدایی آن افزایش می‌ یابد.  کربن فعال در انواع گرانولی، پودری و... از مواد اولیه زیر قابل تهیه است.

• چوب
• پوست چوبی نارگیل
• پوست فندق و بادام و پوست گردو
• پوست پسته

قیمت خرید و فروش کربن اکتیو

قیمت خرید کربن اکتیو با توجه به انواع آن می تواند متفاوت باشد. برای مثال کربن اکتیو گرانولی نسبت به سایر انواع این ماده، قیمت بالاتری دارد. برند تجاری نیز در تعیین قیمت کربن اکتیو تاثیرگذار است. برای خرید این ماده می‌ توانید به مراکز فروش مواد شیمیایی یا داروخانه‌ها مراجعه نمایید.

استون و کاربردهای آن

استون مایعی بی ‌رنگ با بوی میوه ‌ای تند است که با نام پروپانون نیز شناخته می شود. دمای جوش این ماده آلی ۵۶ درجه سانتی ‌گراد است. از ویژگی های قابل توجه استون، قابلیت حل شدن در آب با هر غلظتی است.

تولید استون

استون نوعی کتون است. بنابراین می توان آن را از اکسیداسیون الکل های نوع دوم تولید کرد. تولید استون معمولا به سه روش امکان پذیر خواهد بود.

• فرآیند واکر-هوخست
• اکسید کردن ایزو پروپیل الکل (روش واکر)
• تولید استون در فرایند هوک به عنوان محصول جانبی

کاربرد استون

استون به عنوان یکی از حلال‌ های آلی کاربرد زیادی در صنعت دارد به طوری که از یک سوم استون تولید شده در جهان به عنوان حلال استفاده می شود. بقیه استون تولید شده در تولید سیانوهیدرین و متیل متاآکریلیت به کار برده می شود.

استون برای بسیاری از پلاستیک ‌ها و فیبر های مصنوعی و رزین ‌ها حلال خوبی است. کاربرد استون در رقیق سازی رزین پلی استر، حل نمودن اپوکسی ‌ها و ضدزنگ دیده می ‌شود. این ماده نقش موثری به عنوان ماده اصلی پاک کننده در آماده سازی فلزات پیش از رنگ دارد.

صنایع دارویی

از خواص استون جهت حمل استیلن استفاده می شود که قابلیت اشتعال بسیار بالایی دارد. درواقع از استون به عنوان حلال حمل کننده استیلن استفاده می‌شود. یک لیتر از ماده شیمیایی استون در فشار ۱۰ بار قادر است تا ۲۵۰ لیتر استیلن را در خود حل کند.

آزمایشگاه

اغلب آزمایشگاه ‌ها از استون برای شستن ظروف آزمایشگاهی استفاده می‌ کنند. قیمت ارزان و فراریت بالای آن، دلایل اصلی این کاربرد هستند. استون حلالی قطبی و پروتونی بوده و بنابراین در بسیاری از واکنش‌ های آلی حضور دارد.

صنایع آرایشی و بهداشتی

خواص استون موجب شده است تا کاربرد وسیعی در ساخت مواد آرایشی و پزشکی داشته باشد. رایج ترین کاربرد خانگی استون، استفاده از آن به عنوان ماده اولیه لاک پاک‌ کن است.

سخن آخر

مواد شیمیایی مختلف کاربرد های متنوعی در زندگی روزمره بشر دارند. اما همواره به خاطر داشته باشید برای استفاده از هر نوع ماده شیمیایی جوانب اطمینان را رعایت کرده و دستورالعمل استفاده از آن ها را بادقت مطالعه نمایید.