چرا تور برجامی ظریف از شرق شروع شد؟
معمای شرق
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان تور برجامی خود (برای مذاکره در خصوص سرنوشت توافق هسته‌ای) را از پکن آغاز کرد. وی سپس راهی مسکو و متعاقبا راهی بروکسل شد
. بسیاری از تحلیلگران مسائل بین‌الملل، آغاز مذاکرات هسته‌ای مجدد ایران و اعضای باقیمانده در برجام را از کشور چین دارای پیامی مهم ارزیابی کرده و آن را نشانه‌ای دال بر اهمیت نوع بازی دو کشور چین و روسیه در شرایط فعلی قلمداد می‌کنند. ظریف در دیدار با وانگ ایی، وزیر امور خارجه چین در پکن و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در مسکو، به رایزنی در خصوص نحوه مواجهه با تحولات جاری در خصوص برجام و سرنوشت توافق هسته‌ای پرداخت. مذاکراتی که در مجموع از دید مقامات وزارت امورخارجه کشورمان امیدوارکننده و مفید بوده است.
تاکید پکن بر حراست از منافع برجامی ایران
وزیر خارجه چین گسترش روابط دو کشور و حراست از منافع راهبردی ایران را مهم دانسته است. وانگ ایی، وزیر خارجه چین که با همتای ایرانی‌اش در پکن دیدار کرد، گفت: «ایران یک شریک راهبردی برای چین است.» وزیر خارجه چین تاکید کرده است که کشورش شرایط ایران و تصمیماتی را که تهران گرفته است، کاملا درک می‌کند. چنانچه رسانه‌های چینی اعلام کرده‌اند، او در اظهاراتی کم‌سابقه به‌دنبال نقض برجام از سوی ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا گفت که چین از منافع ملی ایران حراست و از صلح و ثبات منطقه به‌طور جدی و فعالانه حفاظت می‌کند. رسانه‌های گروهی چین از جمله تلویزیون مرکزی، روزنامه ارگانی گلوبال‌تایمز و خبرگزاری شینهوا این بخش از سخنان وزیر خارجه چین را بسیار مهم دانسته‌اند. گزارش‌ها حاکی است که این سخنان نشان می‌دهد که چین به‌شدت از اقدام ترامپ رویگردان است و وزیر خارجه این کشور نیز بار دیگر بر حراست از برجام با این اظهارات تاکید ورزیده است. دیپلمات ارشد چین می‌گوید که چین از توافقات و اسناد بین‌المللی که برجام یکی از آنهاست و اثر مهمی در جلوگیری از تنش و پیشبرد صلح و ثبات در خاورمیانه دارد، حفاظت و حمایت می‌کند. وزیر خارجه چین تصریح کرده که کشورش برای حصول توافق سال 2015 میلادی تلاش بسیار زیادی کرده است و به آن متعهد خواهد بود. تارنمای انگلیش‌نیوز چین نوشته که نقض برجام از سوی آمریکا بازتاب بسیار منفی در چین، روسیه و اروپا داشته و طرف‌های دیگر این توافق را به‌شدت خشمگین و نگران
کرده است.
روایت ظریف از دیدار با طرف چینی
وزیر امور خارجه ایران پیش از ترک پکن به مقصد مسکو با اشاره به نشست سه‌ساعته خود با وزیر امور خارجه چین اظهار کرد: «مذاکرات با طرف چینی بسیار دوستانه، مثبت و سازنده بود.» محمدجواد ظریف در فرودگاه پکن و در جمع خبرنگاران ایرانی افزود: «با طرف چینی توافق کردیم در روزها و هفته‌های آینده همکاری‌های نزدیکی برای رسیدن به روش‌های عینی تضمین منافع ایران و چین به‌عنوان کشورهای عضو گروه 1+5 منهای 1 داشته باشیم.» او با اشاره به اینکه این مذاکرات می‌تواند نقش موثری در تقویت اجماع جهانی برای حفظ برجام داشته باشد گفت: «دو طرف ایران و چین به‌عنوان دو شریک باسابقه، اصرار دارند که روابط گسترده‌تر شود.» وزیر امور خارجه ایران در ادامه مصاحبه خود با خبرنگاران ایرانی در پکن افزود: «ایران و چین درباره برجام موضع مشترکی دارند و آن حفظ برجام با رعایت منافع ایران است.» وی درباره کاهش خرید نفت از ایران نیز گفت: «معتقدیم کشورهای عضو برجام اجازه نمی‌دهند آمریکا در امورشان دخالت کند.»
اسپوتنیک از نقش چین در حفظ برجام می‌گوید
خبرگزاری اسپوتنیک، پیرو سفر وزیر امور خارجه کشورمان به پکن، گزارش قابل تاملی را در خصوص نقش چین در حفظ برجام منتشر کرده است. ایرینا فیودوروا، یک کارشناس مسائل ایران در موسسه مطالعات شرق در مسکو گفت: «تصمیم واشنگتن به خروج از توافق با ایران، قدرت چین در ایران را تقویت کرده است و به‌صورت همزمان وابستگی تهران به سرمایه‌گذاری و فناوری چین را افزایش داده است.» وی افزود: «چین همیشه راهی برای دورزدن اکثر تحریم‌های تضعیف‌کننده غرب علیه ایران یافته است و درحالی‌که باقی کشورها از تجارت با این کشور سربازمی‌زنند و در برابر فشار آمریکا سر خم می‌کنند، تجربیات خوبی در ایجاد روابط با کشورها در اروپا، آمریکای لاتین و شمالی دارد. این بدان معناست که چین شرکت‌هایی ایجاد می‌کند که در داخل ایران فعالیت و با ایرانی‌ها کار خواهند کرد و در برابر تحریم‌های آمریکا مصون خواهند بود.» وی اضافه کرد: «حتی اگر ایرانی‌ها احتمالا از وابستگی بیش از حد به چین خوشحال نباشند اما مبادلات تجاری دوجانبه دو کشور اکنون در نزدیکی 60 میلیارد دلار است و آنها انتخاب دیگری ندارند.» برخی تحلیلگران معتقدند که اگر چین و اتحادیه اروپا در مورد تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت‌وگو کنند و راه‌های قانونی و اقتصادی برای مقاومت‌کردن بیابند، می‌توانند یک پیام روشن سیاسی به واشنگتن بفرستند. تاتی اراستو، محقق خلع‌سلاح و عدم اشاعه هسته‌ای در موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم گفت: «حتی ممکن است چین با ارائه کانال‌های مالی جایگزین برای تجارت با ایران، به اتحادیه اروپا برای دورزدن تحریم‌های آمریکا کمک کند.»
حمایت از برجام منهای آمریکا
وزیر امور خارجه کشورمان پس از پکن، راهی مسکو شد تا دیدار فشرده‌ای را با سرگئی لاوروف، همتای روسی خود در خصوص برجام و سرنوشت توافق هسته‌ای داشته باشد. محمدجواد ظریف در دیدار با همتای روس خود با تاکید بر اینکه منافع ایران باید در توافق هسته‌ای (برجام) تامین شود، مواضع روسیه را در مورد برجام امیدبخش خواند و ابراز امیدواری کرد که درباره جزئیات و نحوه همکاری 4+1 گفت‌وگو کند. ظریف در دیدار با سرگئی لاوروف در مسکو با بیان این مطلب افزود: «مشاهده می‌کنیم که مخالفت با مقررات بین‌المللی و توافق‌های جهانی به یک عادت برای آمریکا تبدیل شده است.»
وزیر امور خارجه ایران با اشاره به اینکه بعد از خروج رسمی آمریکا از برجام، تصمیم گرفته شد فرصتی به دیپلماسی داده شود، ادامه داد: «برجام بر‌اساس موازنه منافع طرف‌های ایرانی، اروپایی و آمریکا استوار شده است و در شرایط جدید باید دید چگونه می‌توان منافع مردم ایران را تامین کرد.» وی افزود: «هدف از این دیدارها این است که اطمینان یابیم منافع ملت ایران در برجام تامین می‌شود.»
لاوروف از تلاش برای حفظ برجام می‌گوید
لاوروف نیز در این دیدار تصریح کرد که خودداری از هرگونه تهدید علیه نظام عدم‌اشاعه تسلیحات هسته‌ای حائز اهمیت است. وزیر خارجه روسیه در ابتدای نشست خطاب به ظریف گفت: «ما می‌دانیم که قصد دارید با امضاکنندگان برجام به جز آمریکا وارد گفت‌وگو شوید.»
وی ادامه داد: «متأسفانه بار دیگر ما شاهدیم که واشنگتن به‌دنبال بازنگری در توافقات کلیدی بین‌المللی است. بنابراین امروز انتظار می‌رود تا بررسی کنیم چطور چین، روسیه، ایران و اتحادیه اروپا می‌توانند از ابزارهای کنونی برای جلوگیری از این سند مهم و بی‌ثباتی اوضاع در منطقه استفاده کنند.» وی شرایط حول محور برجام را بحرانی توصیف کرد و گفت: «ما امکان نشست در مسکو و تبادل‌نظر درباره موضوعات برجام را تحسین می‌کنیم و صادقانه می‌گویم که اوضاع موجود (در خصوص برجام) یک بحران است. ایران قصد دارد درباره گام‌های مشترک برای حفظ برجام گفت‌وگو کند. می‌خواهیم بررسی کنیم که چطور با یکدیگر و به همراه اتحادیه اروپا و چین می‌توانیم از خارج‌شدن برجام از مسیر اصلی، اوضاع منطقه و نظام عدم‌اشاعه (تسلیحات هسته‌ای) جلوگیری کنیم.»
وی ادامه داد که روسیه و شماری از کشورهای دیگر، منافع قانونی و مشروع در برجام دارند و باید از این منافع مشترک دفاع شود. لاوروف این‌گونه توضیح داد: «ما تماس‌های برنامه‌ریزی‌شده‌ای با تمامی طرفین توافق جز آمریکا که خروج از توافق (هسته‌ای) را اعلام کرد، داشته‌ایم.» وی ادامه داد: «تا جایی که اطلاع داریم، تروئیکای اروپایی، چین، ایران و روسیه، طرح‌های خود برای پایبندی به برجام را اعلام کرده‌اند و ما تمایل داریم به‌طور مفصل درباره طرح‌های شما (ایران) و گام‌های مشترک‌مان بحث کنیم.» لاوروف ادامه داد: «من کاملا درک می‌کنم که ایران به حفظ منافع قانونی خود تمایل دارد. تمایل دارم تصریح کنم که روسیه و دیگر طرفین توافق، منافع قانونی خود را در این توافق دارند و به همین دلیل باید برای حفظ منافع قانونی خود همکاری کنیم.»
دیدگاه تان را بنویسید