وعده پردردسر/ دلایل پشت پرده تصمیم ترامپ برای خروج از برجام
مثلث/ علی محمدی
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا همواره از آغاز کمپین انتخاباتی‌اش در سال 2016 اعلام کرده بود که از توافق هسته‌ای ایران خارج می‌شود و این مساله یک مساله بزرگ برای رای‌دهندگان نبود؛ اما چرا وی از این توافق اکنون و در چنین شرایطی خارج شد؟ این اقدام در طول ماه‌های گذشته بارها در اخبار و در گوشه و کنار شنیده شده بود. در همین راستا متحدان آمریکا و حامیان داخلی تمام تلاش خود را انجام دادند تا وضعیت موجود در توافق هسته‌ای را حفظ کنند اما رئیس‌جمهور آمریکا قانع نشد. ترامپ پس از خروج از این توافق در سخنرانی خود اعلام کرد که او مذاکرات جدیدی را آغاز می‌کند.
وی با اشاره به مذاکرات سال 2015 میان ایران و گروه 1+5 اعلام کرد توافق سازنده در آن زمان به راحتی قابل دستیابی بود اما این کار انجام نشد.
اکنون رئیس‌جمهور آمریکا این فرصت را دارد که نشان دهد چگونه می‌تواند اقدام بهتری انجام دهد؛ اما چرا اکنون از توافق هسته‌ای ایران خارج شد؟
در حالی وی خروج خود از این توافق را اعلام کرد که نظرسنجی‌های اخیر در آمریکا نشان می‌دادند بیشتر آمریکایی‌ها موافق ماندن در توافق هسته‌ای ایران بودند اما ترامپ با خروج از این توافق، یکی دیگر از وعده‌های انتخاباتی خود را عملی کرد.
در اینجا سه دلیل مطرح شده که چرا وی از توافق هسته‌ای نفرت داشته و از آن خارج شده است؟
نابودی میراث اوباما
ترامپ در برخی موارد، مخالفت خود را با توافق ایران در قالب بسیار شخصی قرار داد. در همین راستا او جان کری، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا را به‌عنوان یکی از معماران توافق هسته‌ای ایران به سخره گرفت که در همین باره می‌توان به اظهارات ترامپ هنگام شکستن پای کری در دوچرخه‌سواری در دوران مذاکرات هسته‌ای اشاره کرد.
این در حالی است که برخی اخبار منتشره در هفته‌های گذشته از تلاش‌های جان کری برای حفظ توافق هسته‌ای خبر می‌دادند.
رئیس‌جمهور آمریکا در پیامی اعلام کرد که جان کری نمی‌خواهد این واقعیت را قبول کند که او فرصتی داشت و اکنون آن را از دست داده است. ترامپ گفته بود: «جان از مذاکرات فاصله بگیر. تو به کشورت ضربه می‌زنی.» بنابراین ترامپ از زمان حضور در کاخ سفید هدفی برای از بین بردن دستاوردهای امضا‌شده توسط جانشینش اتخاذ کرده است. بعد از گذشت یک هفته از مراسم تحلیف دونالد ترامپ و حضورش در کاخ سفید، آمریکا از پیمان تجاری ترانس پاسیفیک بیرون آمد. در ماه ژوئن او اعلام کرد که قصد دارد از توافق تغییرات اقلیمی پاریس نیز خارج شود. همچنین او حمایت‌های انجام‌شده در دوران اوباما از برخی مهاجران را کنار گذاشت. از سوی دیگر او و جمهوریخواهان در کنگره خدمات درمانی اوباماکر را کنار گذاشتند و در ادامه ترامپ بار دیگر تحریم‌ها و محدودیت‌ها را علیه کوبا اعمال کرد.
شان دیویس در یک وب‌سایت محافظه‌کار به نام «د فدرالیست» نوشت: «پس از مرگ توافق پاریس، توافق هسته‌ای ایران دچار کما شد. اوباماکر از بین رفت. در حال حاضر تنها میراث واقعی باراک اوباما ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ است و به نظر می‌رسد این همان چیزی است که دونالد ترامپ می‌خواهد.»
چرخش به سمت نتانیاهو
زمانی که ترامپ در روزهای ابتدایی کمپین انتخاباتی برای حضور در ریاست‌جمهوری قرار داشت، وی مانند امروز و تا بدین حد منتقد توافق هسته‌ای نبود. او در حالی که تصور می‌کرد این توافق اشتباه بوده و مذاکرات به خوبی پیش نرفته است اما پیشنهاد داد ممکن است وی تعهدات آمریکا را حفظ کند. این در حالی است که تغییر رویکرد او به سمت دیدگاه‌های کاملا ضدتوافق هسته‌ای ایران به دلیل حمایت‌های بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل از ترامپ بود.
ترامپ در یک کمپین انتخاباتی در فوریه سال 2016 گفت: «این مساله کمکی نمی‌کند اگر من شروع کنم و بگویم که بسیار طرفدار اسرائیل هستم.» این اظهارات بسیار مورد انتقاد تد کروز و باب کورکر قرار گرفت.
اما پس از گذشت چند روز ترامپ به مخاطبانش در کنفرانس سالانه کمیته امور اسرائیل اعلام کرد: «اولین اولویت، منحل‌کردن توافق فاجعه‌آمیز ایران است.» ترامپ در ادامه این ادعاها افزود که دلیل ناکامی این توافق این است که کشور بی‌ثبات‌کننده در منطقه را مهار نکرده و همچنان این کشور برنامه موشکی بالستیک خود را توسعه می‌دهد. از زمانی که ترامپ رئیس‌جمهور شده است، او روند انتقال سفارت آمریکا به قدس، اعمال تحریم‌های جدید علیه فلسطینیان، محکومیت دولت ایران و اکنون خروج از توافق هسته‌ای را انجام داد که همگی خواسته و مطلوب بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل است.
در همین راستا بنیامین نتانیاهو در مراسم گشایش سفارت واشنگتن در قدس با بیان اینکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با این اقدامش تاریخ می‌آفریند، گفت: «من از رئیس‌جمهور ترامپ برای تصمیمش در مقابله با ایران تشکر و قدردانی می‌کنم.»
نتانیاهو از معدود افرادی در جهان بود که از این اقدام رئیس‌جهمور آمریکا استقبال و ابراز خرسندی کرد.
نتانیاهو با متهم‌کردن ایران به حمایت از تروریسم ادعا می‌کند که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای به این معنی است که بزرگ‌ترین حامی تروریسم در جهان دیگر قادر نخواهد بود به تسلیحات هسته‌ای دست یابد.
دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای یعنی انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به‌رغم خروج آمریکا بر ادامه پایبندی خود به توافق هسته‌ای تاکید کرده‌اند.
چهره‌های جدید در اتاق
ترامپ چندبار تاکنون خواسته است که از توافق هسته‌ای ایران خارج شود. وی بارها از سوی مشاوران ارشد خود در دولتش از جمله رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه پیشین، مک‌مستر، مشاور پیشین امنیت ملی و جیمز ماتیس، وزیر دفاع کنونی از تصمیمش منصرف شده بود. ماتیس اکنون تنها حامی باقی‌ماندن آمریکا در برجام است که در دولت ترامپ باقی مانده و حضور وی نیز در سطح هشدار قرار گرفته است. در حال حاضر مایک پمپئو، جای تیلرسون و جان بولتون جای مک‌مستر را گرفته‌اند که هر دوی آنها ایران را به‌عنوان دشمن می‌نگرند و عامل بی‌ثبات‌کننده در منطقه می‌دانند. درواقع در حال حاضر ترامپ تیم سیاست خارجی خود را به شکلی چیده است که همگی در یک صف قرار دارند.
دیدگاه تان را بنویسید