وین در برابر سد تضمین‌های برجامی؟

در حالی که روز گذشته در وین خبر خاصی نبود و به نظر می رسد مذاکرات با کندی و سکوت خاصی همراه شده، اظهارنظرهایی از تهران شنیده شد. وزیرخارجه در مجلس، سخنگوی وزارت خارجه در جلسه سخنگویی و دبیرشورای عالی امنیت ملی در توییتر به اظهارنظر در خصوص مذاکرات پرداختند. البته همچنان موضوع درخواست روسیه از آمریکا برای تضمین در آینده پسابرجام هم داغ بود و هر سه مقامی که در تهران اظهار نظر کردند، به این موضوع نیز به کنایه یا تصریح اشاره داشتند، بحث آن قدر بالا گرفت که سفیر روس ها در تهران در مطلبی این موضوع را سوءتفاهم نامید. اگرچه وزیران خارجه آمریکا و فرانسه آن را جدی گرفتند و گفتند که برجام و اوکراین به هم ربطی ندارند، با این حال به نظر می رسد حالا علاوه بر دو سه موضوعی که خطیب زاده چند هفته ای است به عنوان مانع توافق نهایی از آن ها یاد می کند، مسئله روسیه و درخواست جدیدشان در دقیقه90 هم به مانع جدیدی برای نرسیدن به توافق نهایی بدل شده و باید منتظر ماند و دید که این مانع جدید به زودی رفع می شود یا عمر آن به عمر بحران اوکراین گره خورده است. در هر صورت ایجاد تعویق به دلایل فرابرجامی به هیچ عنوان مطلوب نیست و تهران نیز سعی دارد این موضوع روی حصول توافق اثر منفی نداشته باشد. روز گذشته حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان برای چندمین بار در ماه های اخیر به مجلس رفت و در جمع خبرنگاران گفت که اجازه نخواهیم داد هیچ عامل خارجی منافع ملی کشور را در مذاکرات، تحت تاثیر قرار دهد. به نظر می رسد این حرف امیرعبداللهیان در واکنش به اظهارات اخیر مقامات روسی بوده باشد. هر چند دیشب سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در تماس با حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود اعلام کرد که توافق هسته‌ای باید برای همه اعضا، منافع مساوی آن هم در همه حوزه‌ها را فراهم کند. 

خطیب زاده: اظهارات لاوروف را در رسانه ها شنیدم

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز گذشته  در پاسخ به پرسشی درباره اظهارات لاوروف مبنی بر این که تحریم‌های غرب علیه روسیه نباید بر مراودات تجاری روسیه و ایران تاثیر بگذارد و از واشنگتن تقاضای تضمین را کرده و این برداشت وجود دارد که روسیه به دنبال گروگان گرفتن مذاکرات وین به نفع خودش است ،  گفت: اظهارات لاوروف را در رسانه‌ها دیدیم و شنیدیم، منتظر هستیم از مجاری دیپلماتیک جزئیات آن را بشنویم. خطیب‌زاده با بیان این‌که رویکرد روسیه تا امروز برای رسیدن به توافق دسته جمعی در وین سازنده بوده است، اظهار کرد: ما در همین چارچوب این را متوجه می‌شویم و منتظریم در وین اگر جزئیات بیشتری دارند، به ما بدهند. خطیب‌زاده همچنین افزود: توافقی که در وین انجام می‌شود، توافقی است که مسیر بازگشت آمریکا را در ازای پایبندی کامل و انجام تعهدات آمریکا در ذیل برجام تعریف می‌کند و این مسیر یک شبه برای آمریکا نخواهد بود و چند ماهی طول خواهد کشید و بستر زمانی در وین، برای آن تعریف شده است. همچنین علی شمخانی دبیرشورای عالی امنیت ملی   در توییت صبح روز قبل خود به اتفاقات اخیر با روسیه طعنه زد و نوشت: ‌کنش‌های مثبت و منفی کشورهای حاضر در «مذاکرات وین» با هدف تامین منافع انجام می‌شود و قابل درک است. تنها عامل موثر بر تعامل ما با 4+1 نیز تامین منافع مردم «ایران» است. ارزیابی مولفه‌های جدید موثر بر مذاکرات و اتخاذ ابتکارات مذاکراتی برای سرعت دادن به حصول نتیجه را در دستور کار داریم. از سوی دیگر فرانسه  نیز به روسیه بابت آن چه تلاش برای «باج خواهی از مذاکرات هسته ای با ایران» خوانده، هشدار داد.   لوان جاگاریان سفیر روسیه در ایران در حاشیه مراسم سی‌امین سالگرد روابط ایران و جمهوری آذربایجان درباره اظهارات منتشرشده از سوی سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور که گفته بود، «روسیه از واشنگتن خواسته است قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات وین بر سر احیای برجام تضمین کند و تحریم‌های اخیر علیه مسکو به همکاری این کشور با ایران ارتباطی پیدا نمی‌کند»، در پاسخ به تسنیم گفت: سوءتفاهم شده است. وی تأکید کرد: از مردم ایران می‌خواهیم به اظهارات رادیوهای بیگانه مانند رادیو دیروز (فردا) گوش ندهند. جاگاریان با اشاره به این که دولت این کشور دراین‌باره به تهران پاسخ خواهد داد نیز اظهار کرد: توضیحات لازم را از طریق منابع دیپلماتیک به طرف ایرانی خواهیم داد. ما رسماً به دوستان ایرانی در این خصوص توضیح خواهیم داد.‬‬‬‬

واکنش های توییتری

درخواست روسیه از آمریکا با  واکنش های توییتری نیز همراه شد. صادق الحسینی، تحلیلگر مسائل اقتصادی نوشت: این بازی جدید ضمانت‌خواهی روسیه در بازگشت آمریکا به برجام، بازی کثیفی است. درس عبرتی بشود که کشورها دوست و دشمن دایمی ندارند! منافع دایمی دارند. خصوصا ایران که دچار تنهایی استراتژیک است. نه روسیه دوست ماست نه آمریکا! ما خودمان باید دوست خودمان باشیم که نیستیم. دشمن خودمانیم. میرهادی رهگشای، سردبیر مسیر اقتصاد نیز نوشت: حتما روسیه این کار رو در راستای منافع خودش انجام داده نه ایران؛ اما عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد ...هم قیمت جهانی نفت چند روز بیشتر اون بالاها می مونه، هم احتمالا آمریکا با یک تضمین به روسیه، دست کم روزنه‌ای در تحریم‌ها ایجاد می کنه. محمد فاضلی، جامعه شناس نیز توییت زد: لاوروف گفته تحریم های آمریکا نباید مانع تجارت آزاد با ایران بعد از احیای برجام شود. چقدر زود کارت چانه زنی بودن ایران در برابر آمریکا را رو بازی کردند. سؤال تمدنی: چه زمانی از وضعیت کارت بازی منافع دیگران بودن خارج می شویم؟ در مقابل سید یاسر جبرائیلی، رئیس مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام در واکنش به توییت فاضلی نوشت: آزاد شدن تجارت با ایران، کارت بازی نیست، هدف مذاکرات است! اگر برجام بنا نبوده تجارت ایران را آزاد کند، دقیقا قرار بود چه اتفاقی را رقم بزند؟ کارت بازی را باید دست بوئینگ می‌دیدید که پیکرینگ سفیر سابق آمریکا در تل آویو را اجیر کرد که برای برجام لابی کند. مسعود براتی، کارشناس تحریم و سیاست خارجی نیز نوشت: درخواست تضمین کتبی چین و روسیه به نفع ایران است. ایران نمی‌تواند روی غرب حساب باز کند، در برجام تجربه کردیم. ایران باید آینده روابط اقتصادی خود را در تعامل با همسایگان ‌و شرق بسازد و اگر قرار است توافقی حاصل شود، نباید مانعی در این مسیر وجود داشته باشد. همچنین علی علیزاده فعال سیاسی در بخشی از نوشته خود در کانال تلگرامی اش با عنوان «استراتژی دیپلماسی نیابتی» آورد: احیای برجام بدون تضمین یعنی مقداری پول که وارد شود، یکی دو سال خورده شود و بعد احتمالا نقض برجام ‌و تحریم‌های شدیدتر. بدون تضمین آمریکا هیچ کس حاضر به سرمایه‌گذاری طولانی مدت در ایران نیست. تضمین خواستن چین و روسیه مطمئنا با درخواست ایران و به نیابت ایران و برای کمک به ایران بود. با این حال، رحمان قهرمانپور، تحلیل گر مسائل بین‌الملل در توییتی نوشت: تضمین ندادن آمریکا به روسیه از بابت آسیب نرساندن به همکاری های روسیه با ایران در قالب برجام تعجب آور نیست. معلوم بود شدنی نیست کما این که آمریکا به ایران هم تضمین نداده از برجام خارج می شود. پس چرا روسیه این موضوع را مطرح کرد؟ آیا واکنشی به رای ممتنع ایران در مجمع عمومی بود؟