قبول واقعیت برجام به رغم مخالفت‌های علنی اسرائیل

کارشناسان امنیتی اسرائیل بر سر مسئله توافق تازه هسته ای با ایران، که در آستانه تکمیل است، دچار شکاف هستند. خط رسمی اسرائیل همچنان پافشاری بر این است که توافق با ایران، بد و خطرناک است و اسرائیل باید هرچه در توان دارد برای بازداشتن آمریکا و شرکای پنجکانه اش از امضای آن به کار گیرد. اما در پشت درهای بسته، دیدگاه های مخالفی هم ابراز می شود. 

بنا بر ارزیابی و سنجش بخش اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل، هرچند بازگشت به برجام بد و مخاطره آمیز است اما در حال حاضر بهترین گزینه ای است که در دسترس قرار دارد. به بیان دیگر، گزینه امضای توافق در مقابل رد آن به امید برخی گزینه های جایگزین، همان شیطان کوچکتر است. برجام برای اسرائیل، دهشتناک است اما فجایع بدتری هم می تواند پیش بیاید.

موافقان این دیدگاه، استدلال می کنند که احیای برجام می تواند اسرائیل و متحدانش در منطقه و دیگر جاها را از یک آرامش نسبی هشت تا نه ساله برخوردار کند، پیش از آن که ایران حرکتش به سمت ساخت بمب هسته ای را دوباره از سر گیرد. این فرصت به اسرائیل امکان می دهد تا توان نظامی اش را تقویت و برنامه اش در ایجاد یک ائتلاف منطقه ای ضدایرانی را تکمیل کند. 

اسرائیل به عنوان بخشی از این تلاش، چارچوبی را دنبال می کند که نام "سامانه دفاع هوایی خاورمیانه" Middle East Air Defense (MEAD) system را روی آن نهاده که متحدانش در آن مشارکت دارند و دیگر کشورهای منطقه همچون عربستان هم در آن نقش اعضای ناظر را دارند که حمایت خارجی را فراهم می سازند.

روز گذشته، چهارم آوریل، در مراسم تودیع ژنرال امیکام نورکین، فرمانده نیروی هوایی اسرائیل، او کار بی سابقه ای انجام داد و بخشی از سخنرانی اش را به زبان عربی بیان کرد. یک افسر ارشد اسرائیلی به المانیتور گفت که "مخاطب این سخنان، متحدان خاورمیانه ای ما بودند، بویژه فرماندهان نیروهای هوایی آنها که سرگرم همکاری نزدیکی با نیروی هوایی اسرائیل برای ایجاد یک اتحاد تازه منطقه ای هستند." البته دشمنان اسرائیل و بویژه ایران و حزب الله هم مخاطب این سخنان بودند.

مقام های رسمی اطلاعاتی اسرائیل می گویند، نگرانی ها درباره بندهای غروب برجام، دیگر چندان معتبر نیستند. یک منبع ارشد دفاعی اسرائیل به المانیتور گفت: "ایرانی ها اکنون دیگر همان توانمندی ها و دانشی را در زمینه هسته ای بدست آورده اند که قرار بود پس از اجرای بندهای غروب به دست آورند. با خروج ترامپ از برجام، ایران همه آنچه را که قرار بود بعدها انجام دهد، در این چند سال انجام داد و بنابراین ما اکنون بر سر اسبی مشاجره می کنیم که مسابقه را تمام کرده است. در حال حاضر، هیچ جایگزینی بهتر از احیای برجام وجود ندارد بویژه که هیچ کس در غرب در فکر انجام حمله نظامی علیه ایران نیست. تحریم ها هم که همه دیدیم نتوانستند به هدفشان برسند."

همین منبع گوشزد کرد که ایران به رغم تحریم های خشن اقتصادی، توانمندی های شگفتی را در حوزه موشکی توسعه داد که درست دو هفته پیش در شلیک یازده موشک به اربیل، یعنی صدها کیلومتر دورتر از نقطه پرتاب، به نمایش گذاشته شد با موشک هایی که هر کدام کلاهک هایی با صدها کیلو مواد انفجاری را حمل می کردند. وی گفت: "آنها این توانمندی ها را همراه با پهپادهای تهاجمی و دیگر ظرفیت های بدون سرنشین توسعه دادند در حالی که زیر فشار حداکثری بودند."

البته سیاست رسمی اسرائیل، در مخالفت بی چون و چرا با برجام، سرجایش خواهد ماند و نفتالی بنت و نخست وزیر جانشین او، یائیر لاپید وزیر امور خارجه کنونی، پرچمدار این سیاست خواهند بود. اما بنی گانتز، وزیر دفاع، مدافع دیدگاه مخالف است. او ماه گذشته از محکوم کردن تند قصد آمریکا برای حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی خودداری کرد.

در این میان، گفته می شود که دیوید بارنیا، رئیس تازه موساد، دیدگاه تندی در این زمینه دارد و استدلال می کند که باید از هر تلاشی برای جلوگیری از امضای توافق در وین فروگذار نکرد و فشار را بر ایران افزایش داد.

درباره پیامدهای لغو تحریم ها علیه ایران که به ورود جریان انبوهی از درآمد به ایران منجر می شود نیز دیدگاه های مختلفی وجود دارد. یک مقام ارشد امنیتی به بن کاسپیت گفت: "حتی در اوج تحریم ها، ایران همچنان ماهانه مبلغ پنجاه میلیون دلار (سالانه ششصد میلیون دلار) به حزب الله لبنان و مقدار کمتری هم به دیگر نیابتی هایش در منطقه پرداخت می کرد. تحریم ها، این کمک را کم نکرد و رفع تحریم ها هم چندان تغییری در آن نخواهد داد."

این مقام ارشد امنیتی در پاسخ به این سوال که اسرائیل در آن نقطه چه باید بکند، پاسخ داد: "دقیقا همان کاری را که اکنون سرگرم انجام آن هستیم اما سریع تر و بیشتر. باید به ایجاد و تکمیل یک سامانه دفاع هوایی با همه متحدان اسرائیل سرعت دهیم و یک اتحاد راهبردی شبیه ناتو را تقویت کنیم که از خلیج فارس تا مغرب را با سینگال قدرتمند پوشش دهد. در تحلیل نهایی، ما هم در می یابیم که اگر جنگنده ها وارد کارزار شوند، لُگوی ستاره داوود بر بال هایشان نقش خواهد داشت."