حال با سپری شدن دو سال از خروج آمریکا از برجام، تاثیر منفی این خروج سبب شده مقامات سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تلاش‫های مایک پمپئو وزیر امور خارجه برای بازگرداندن تحریم‫های سازمان ملل و زدن یک ضربه کاری دیگر به آنچه از برجام باقی مانده بی‫درنگ مخالفت کنند، مخالفتی که هنوز معلوم نیست مانع عملی شدن طرح پمپئو می‫شود یا خیر؟!

پایگاه خبری تحلیلی مثلث آنلاین:

روزنامه ابتکار : سازمان ملل متحد، یک بار دیگر عرصه مناقشه آمریکا علیه ایران شده که با تلاش آمریکا برای ملغی کردن یک قطعنامه به اوج رسیده است؛ قطعنامه‌ای که چندی پس از توافق هسته‫ای تصویب شد و بر اساس آن مقرر شد بخش قابل توجهی از محدودیت‌ها علیه ایران برداشته شود. پومپئو وزیر نفرت پراکن آمریکا به دنبال ارائه طرحی به شورای امنیت سازمان ملل است که ابتدا مانع از برداشته شدن تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر 2020 شود و درصورت امکان با راه‫اندازی مکانیسم حل اختلاف، تحریم‫های جامع جهانی علیه ایران را بازگرداند.

شایان ذکر است که در 18 اردیبهشت 1397، سه سال پس از اجرایی شدن برجام، ترامپ با اعلام خروج رژیم آمریکا از برجام، وعده انتخاباتی خود را عملیاتی کرد. این خروج، با هدف رسیدن به توافقی بهتر که محدودیت‫های بیشتری بر برنامه هسته‫ای و فعالیت‫های موشکی و منطقه‫ای ایران بگذارد، صورت پذیرفت. هر‫چند ایران به مدت یک سال صبر استراتژیک پیشه کرد، ولی به دنبال بی‫عملی اعضای اروپایی برجام، گام‫های پنجگانه‫ای را در چارچوب برجام و مطابق با بندهای 26، 36 و 37 آن برداشت و به محدودیت‫های برنامه صلح‫آمیز هسته‫ای پایان داد. اقدام ایران با نارضایتی شرکای اروپایی برجام همراه شد و آنها مسبب اصلی این اتفاقات را آمریکا اعلام کردند.

حال با سپری شدن دو سال از خروج آمریکا از برجام، تاثیر منفی این خروج سبب شده مقامات سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تلاش‫های مایک پمپئو وزیر امور خارجه برای بازگرداندن تحریم‫های سازمان ملل و زدن یک ضربه کاری دیگر به آنچه از برجام باقی مانده بی‫درنگ مخالفت کنند، مخالفتی که هنوز معلوم نیست مانع عملی شدن طرح پمپئو می‫شود یا خیر؟!

در سوی دیگر میدان، دموکرات‫ها در سالگرد دوم خروج واشنگتن از برجام و در آستانه انتخابات 2020 ریاست جمهوری، انتقادها از سیاست‫های ترامپ در قبال ایران را افزایش داده‫اند. جو بایدن معاون پیشین باراک اوباما و نامزد احتمالی ریاست جمهوری دموکرات‫ها که پیش از این گفته بود اگر رئیس جمهوری شوم به برجام باز خواهم گشت به تازگی اعلام کرد: «2 سال پیش ترامپ از توافق با ایران خارج شد. این هفته نیز وی قطعنامه اختیارات جنگی را که می‫توانست او را در شروع جنگ با ایران محدود به مجوز کند، وتو کرد. تصمیم‫های ترامپ ریسک جنگ را در خاورمیانه افزایش داده است.»

در واکنش به افزایش چنین ریسکی، محمد‫جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در نامه‫ای به دبیر‫کل سازمان ملل با اشاره به اقدامات خصمانه واشنگتن، در‫مورد به خطر افتادن صلح و امنیت در جهان و غیر قابل کنترل شدن اوضاع هشدار داد. وی در‫این‫باره تصریح کرد که «بیانیه مقامات آمریکایی مبنی بر قصد آنها برای اقدام علیه قطعنامه 2231 شورای امنیت بسیار نگران کننده است و ممکن است اوضاع را به شرایط غیر قابل کنترل بکشاند. همچنین هرگونه اقدام علیه قطعنامه 2231 شورای امنیت و برخلاف این چارچوب، پیامدهای جدی برای دوام و پایداری شرایط توافق شده به همراه خواهد داشت».

تنش‫های تهران و واشنگتن در دو سال اخیر و به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام به اوج خود رسیده. دراین‌باره سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران برای آنچه به تعبیر واشنگتن با هدف تغییر رفتار جمهوری اسلامی است به نتیجه‫ای نرسیده است و می‫توان گفت علی‫رغم همه‌‫ تلاش‌ها با ناکامی مطلق مواجه شده است. حال هم در آستانه انتخابات آمریکا که تنها 6 ماه به برگزاری آن باقی مانده، دو سناریو در خصوص مناسبات تهران و واشنگتن می توان متصور شد. اول آنکه دونالد ترامپ که این روزها به دلیل ناکارآمدی در کنترل بیماری کرونا در کشورش با انتقادات فراوانی رو برو است، سعی می‌کند با رسیدن به دستاوردی در سیاست خارجی خود جایگاهش را در مسند ریاست جمهوری تثبیت کند. بدین ترتیب با دادن امتیازهای ویژه که شاید بتوان آن‌ها را در برداشتن برخی محدودیت و تحریم ها تعبیر کرد، سعی می‌کند به توافقی با ایران دست یابد. اما سناریوی دوم دلالت بر عدم تغییر رفتار هیئت حاکمه آمریکا در قبال ایران دارد، به طوریکه سیاست فشار حداکثری توسط دولت فعلی ادامه یابد و تنش‌ها به سمت رویارویی نظامی پیش رود. تجربه نشان داده است که دولتهای آمریکا برای خروج از بحرانهای داخلی، تمایل بیشتری به درگیری نظامی در خارج از مرزها داشته اند، تا مشکلات داخلی (از جمله خسارات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا) را به دست فراموشی سپرده و موجب حمایت یکپارچه مردمی از دولت برای مقابله با دشمن خارجی شوند. خسارات ناشی از ریزش بهای جهانی نفت به اقتصاد آمریکا نیز می توان محرکی برای سناریوی دوم باشد، چرا که هرگونه درگیری نظامی در منطقه خلیج فارس می تواند در جریان صدور نفت از منطقه اختلال ایجاد کرده و بهای نفت را افزایش دهد. جمهوری اسلامی ایران ضمن حفظ هوشیاری خود، بارها اعلام کرده که آغاز کننده ی جنگ نخواهد بود، ولی چنانچه مورد تهاجم نظامی قرار گیرد، با تمام قوا به تقابل و دفاع از خود خواهد پرداخت. البته جمهوری اسلامی ایران هرگز راه گفتگو را نبسته و اعلام کرده است، چنانچه رژیم آمریکا تحریمهای ظالمانه را لغو کرده و تعهدات خود در قبال ایران را عملی کند، می توان در قالب برجام با آن مذاکره کرد.

فاطمه شریفی، کارشناس روابط بین‫الملل

 

انتخابات ایران سازمان ملل سیاست خارجی اتحادیه اروپا وزیر امور خارجه