بایدن هراسی ؛ چرا ترامپ قدرت نفوذ ایران را به رخ آمریکایی ها کشاند؟

آفتاب یزد: حدود هفت ماه به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده و تب و تاب انتخاباتی بالا گرفته است، انتخابات آمریکا همیشه پر سروصدا و مهیج بوده، از رقابت گذشته هیلاری کلینتون و ترامپ تا رقابت اوباما و مک کین، ال گور و جرج بوش پسر، کلینتون و جرج بوش پدر و البته ریگان و کارتر. انتخاباتی که هر کدامشان در نوع خود شگفتی‌هایی را رقم زده، همچون تک دوره ای شدن کارتر و بوش پدر، پیروزی اولین رئیس جمهور سیاه پوست و نهایتا پیروزی دونالد ترامپی که یک شبه از تجارت به سیاست آمد و قدرت در کاخ سفید را در اختیار گرفت. با این حساب خیلی‌ها چشمشان به انتخابات امسال است، دموکرات‌های زخم خورده که در طول چهار سال اخیر با رفتارهای ترامپ بسیار تحقیر شده‌اند حالا می‌خواهند تلاش کنند او را یک دوره ای کنند. مهمترین دارایی این حزب یعنی باراک اوباما نیز به تازگی به حمایت رسمی از جو بایدن پرداخته، "جو" در زمان ریاست جمهوری اوباما معاون او بود، به نظر می‌رسد تلاش‌های آشکار و پشت پرده حزب دموکرات برای کنار زدن رقبا و انتخاب بایدن نیز به دلیل این است که او با اوباما رابطه ای نزدیک داشته و در واقع به حمایت‌ها و محبوبیت اوباما چشم دوخته‌اند.

> ترفند همیشگی

یکی از مهمترین محورهایی که این روزها ترامپ به آن دامن زده است موضوع ایران در صورت پیروزی بایدن در انتخابات است. رئیس جمهور ایالات متحده دیروز گفت: «مقامات ایران باید باهوش باشند و با آمریکا به یک توافق برسند.» او همچنین در ادامه این موضوع را مطرح کرد که ایران ممکن است منتظر بماند و ببیند که

آیا جو بایدن، رقیب انتخاباتی او برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰ آمریکا پیروز می‌شود یا نه تا آمریکا را مال خودشان کنند.» ترامپ در این باره افزود:«اگر او (بایدن) راه پیدا کند، کشوری برایتان نمی‌ماند.» او همچنین درباره ایران مدعی شده:«آنها اکنون نمی‌خواهند سر به سر ما بگذارند. آنها می‌خواهند توافق کنند ولی تنها دلیلی که باعث می‌شود این کار را نکنند این است که برخی می‌گویند ترامپ [در انتخابات] بازنده می‌شود و می‌توانید با یک فریب‌خورده توافق کنید». این البته روش معمول دونالد ترامپ است که به مردم آمریکا هشدار می‌دهد. به عنوان نمونه او در اسفند 97 گفت:«دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سخنانی در جمع خبرنگاران در کاخ سفید گفت: ما با کره شمالی روابط بسیار خوبی داریم و نشست سنگاپور یک موفقیت خارق العاده بود. اگر من رئیس جمهور نبودم ما با این کشور وارد جنگ شده بودیم.» در آذر 98 تکرار کرد:«من، او (کیم جونگ اون) را دوست دارم؛ او هم من را دوست دارد؛ البته اگر من رئیس جمهور نبودم، ممکن بود جنگ پیش بیاید.» و همین دو روز پیش تاکید کرد اگر در انتخابات پیروز نمی‌شد، آمریکا با کره‌شمالی در جنگ بود. دونالد ترامپ ادامه داد:«ما با کره‌شمالی همکاری خوبی داریم. من رابطه خوبی با رهبری این کشور دارم و این که رابطه‌ای خوب باشد، چیز بدی نیست. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا در ایجاد چنین رابطه‌ای با کره شمالی ناکام ماند.» در مورد ایران هم این هشدارها کم نبوده است. او دو روز پیش مدعی شد:« در ابتدای ریاست جمهوری او، ایران با بهره مند شدن از مزایای برجام به شدت قدرتمند شده و در ۱۸ مورد با ایالات متحده وارد مناقشه شده بود.» رئیس جمهوری آمریکا گفته:«ایران حالا کشور بسیار متفاوتی شده است.» او بارها هشدار داده که اگر رئیس جمهور دموکرات برسر کار آید منجر به قدرت گیری بیشتر ایران می‌شود. از جمله موضوعات حساس در این باره این است که ترامپ چندباری اشاره کرده که جواد ظریف با جان کری وزیر خارجه اوباما دیدار کرده و کری هم به ظریف گفته منتظر باشید که رئیس جمهور دموکرات بیاید برجام به وضعیت عادی باز می‌گردد. جان کری، وزیر خارجه پیشین آمریکا در سال 2018 در یک مصاحبه رادیویی ادعا کرد که از زمان پایان دوران وزارتش در ژانویه ۲۰۱۷ تا به امروز سه یا چهار بار با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کرده است؛ ادعایی که از آن روز واکنش‌های انتقادی زیادی را در محافل سیاسی و رسانه‌ای آمریکا به دنبال داشت. جان کری گفته که در این دیدارها مذاکره‌ای صورت نگرفته بلکه تنها نظرات شخصی خودش را به ظریف گفته است اما با این حال، مقامات کاخ سفید او را به تلاش برای تضعیف سیاست دولت ترامپ در قبال ایران متهم کرده‌اند و رسانه‌های محافظه‌کار نیز در انتقاد از وزیر خارجه دولت اوباما تا آنجا پیش رفته‌اند که برخی مانند روزنامه «واشنگتن اگزمینر» این اقدام او را مستحق "مجازات زندان" برشمرده‌اند. بعدا نیز ترامپ در توئیتی نوشت: «جان کری با نظام ایران که دشمن ماست نشست‌های غیرقانونی داشته که می‌تواند بر اقدامات مهم ما در جهت منافع مردم آمریکا، تاثیر منفی داشته باشد.» او در ادامه افزود: «به آنها گفته که منتظر خروج ترامپ از دولت بمانند! نام او طبق قانون ثبت نام نمایندگان خارجی ثبت شده است؟ خیلی بد شد!» این ماجرا همچنان ادامه داشته است. دو ماه قبل نیز ترامپ در توییت خود نوشت: «[جان] کری و [کریس] مورفی (سناتور) به طور غیرقانونی قانون لوگان را نقض کرده‌اند. این دلیل آن است که ایران توافقی امضا نمی‌کند. باید با آن به طور جدی برخورد شود.» دونالد ترامپ ضمن غیرقانونی خواندن دیدارهای وزیر خارجه اسبق آمریکا با ظریف، او را به تلاش برای تضعیف کارهای بزرگ دولت خود علیه ایران و زیان رساندن به منافع مردم آمریکا متهم کرد.

> ترامپ نباشد برجام چه می‌شود؟

به نظر می‌رسد موضوع را باید در ابعاد مختلفی مورد توجه قرار داد. نخست اینکه به فرض آمدن یک رئیس جمهور دموکرات آیا ایالات متحده کاملا به برجام اوباما متعهد خواهد شد؟ در این زمینه باشگاه خبرنگاران وابسته به سازمان صداوسیما به نقل از علی واعظ تحلیلگر ارشد و مدیر میز ایران در «گروه بین المللی بحران» آورده«دیدگاه غالب در بین کاندیدا‌های دموکرات و مشاورانشان این است که اقدام ترامپ در خروج یکجانبه و غیر منطقی از برجام اعتبار بین‌المللی آمریکا را خدشه‌دار کرده و بدست آوردن توافق با کشور‌های دیگر را دشوارتر کرده است؛ بنابراین باید آمریکا به تعهداتش بازگردد و این اقدام با دستور اجرایی رئیس جمهور در ظرف چند روز عملی خواهد بود. البته بی شک بسیاری از جمهوری خواهان (و حتی بخشی از دموکراتها) از این اقدام انتقاد خواهند کرد و از دست دادن اهرم فشار آمریکا بدون بدست آوردن هیچ امتیازی از ایران را یک اشتباه راهبردی تلقی خواهند کرد. اما به احتمال زیاد رئیس جمهور دموکرات بلافاصله به ایران اعلام خواهد کرد که در صورتی که توافق جدیدی تا پیش از سال ۲۰۲۳ که برخی از محدودیت‌های اصلی برجام غروب خواهند کرد بدست نیاید، آمریکا مجددا تحریم‌ها را بازخواهدگرداند.

با توجه به اثبات اینکه آمریکا می‌تواند به سرعت و بدون حمایت بین المللی از حربه تحریم

استفاده کند، این یک هشدار جدی محسوب خواهد شد. البته می‌توان این هشدار را نوعی باج خواهی تصور کرد، ولی از آنجا که ایران هم از رفع تحریم‌های برجام در سال ۲۰۱۶ راضی نبود، می‌توان آن را بعنوان فرصتی برای یک توافق بهتر برای هر دوطرف تفسیر کرد.» وب‌سایت دیپلماسی ایرانی نیز در گزارشی به نقل از دنیس راس

و دانا استرول آورده:« دولت ترامپ نشان داد که می‌تواند ایران را متحمل ضرر و زیان کند، اما نشان نداد که توانایی ترغیب ایران به تغییر رفتارش را چه در زمینه برنامه هسته‌ای و چه در رابطه با رفتارهای منطقه ای، دارد. شاید با گذر زمان این کمپین اعمال فشار ایران را به حضور پای میز مذاکره وا دارد، اما اگر ایالات متحده همچنان در انزوا باشد و نتواند متحدانش را به همراهی ترغیب کند، ادامه این رویکرد برایش دشوار خواهد شد. اگر ترامپ در انتخابات شکست بخورد، جانشین او باید بداند که نمی‌تواند با صرف بازگشت به توافق هسته ای نمی‌تواند سیاست جدید ایالات متحده در قبال ایران باشد.» با آن که اغلب نامزدهای دموکرات وعده می‌دهند که در صورت پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰ به توافقنامه هسته‌ای بازمی‌گردند اما واقعیت اوضاع

نشان می‌دهد که دیگر راهی برای بازگشت ایالات متحده به برجام باقی نمانده است. بیشتر شروط و موارد درج شده در برجام که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید، اکنون در حال پایان یافتن است و هیچ رئیس جمهور دیگری قادر به لغو فوری تحریم‌های اعمال شده از سوی دونالد ترامپ نخواهد بود. ایلان برمن، معاون اندیشکده شورای سیاست خارجی آمریکا عقیده دارد که با توجه به شرایط کنونی، بازگشت ایالات متحده به توافقنامه هسته‌ای به‌هیچ صورتی امکان‌پذیر نیست و جلوگیری از فعالیت‌های ایران، نیازمند یک توافقنامه جدید است که همه جوانب تهدیدها را در برگیرد. بازگشت واشنگتن به برجام، دشواری‌های زیادی دارد که بر طرف کردن آنها، رئیس جمهور آینده آمریکا را به شدت دچار چالش می‌کند بویژه این که دونالد ترامپ، عرصه‌ی تحریم‌ها را علیه ایران گسترده‌تر ساخته است. موضوع دیگر این است که حتی اگر جو بایدن در انتخابات آمریکا پیروز شود تا او زمستان 99 برسر کار می‌آید و بهار 1400 در ایران انتخابات ریاست جمهوری برقرار است. انتخاباتی که اگر روال فعلی در اوضاع داخلی ایران حاکم باشد احتمال پیروزی یک کاندیدای اصولگرا بیشتر است. با حضور یک رئیس جمهور اصولگرا حتی اگر بایدن هم در کاخ سفید باشد که این موضوع بر پیچیدگی‌های دستیابی به نقطه مشترک میان ایران و ایالات متحده خواهد افزود. در زمانی که بایدن در معاون ریاست جمهوری اوباما از حامیان برجام بود بسیاری از اصولگرایان در ایران شدیدترین حملات را علیه سیاست مذاکره و توافق با ایالات متحده ابراز داشتند. بنابراین موضوع به این سادگی‌ها که

ترامپ می‌گوید نخواهد بود، البته او هم احتمالا به این موضوع واقف است اما می‌خواهد از آن بهره انتخاباتی ببرد. در همین حال موسوی سخنگوی وزارت خارجه به تازگی گفته ترامپ به دنبال جلب افکار عمومی است و ایران در هیچ حالتی با آمریکا مذاکره نمی‌کند. صابر گل عنبری کارشناس مسائل بین الملل درباره حضور بایدن و تاثیر آن بر روابط با ایران می‌نویسد:صرف سرکار آمدن بایدن موجب نخواهد شد اتفاقی اساسی در نزاع ۴۰ ساله ایران و آمریکا بیفتد. اما احتمالا تنش‌ها و بگو مگوهای رسانه‌ای کاهش یابد؛ ولی تصور این که بایدن به محض پیروزی به برجام باز خواهد گشت و تحریم‌ها را لغو خواهد کرد، نوعی خوش‌ خیالی است. راهی که ترامپ در این سه سال و اندی رفته است، خود وی هم به این سادگی نمی‌تواند از آن برگردد، چه رسد به شخص دیگری. در همین باره گفتگو کردیم با یک استاد علوم سیاسی. صادق زیباکلام به «آفتاب یزد» گفت:«اینکه ترامپ گفته با حضور بایدن احتمال توافق میان ایران و امریکا وجود دارد نمی‌تواند صحیح باشد؛ در این زمینه دو موضوع را باید درنظر گرفت، از ابتدای انقلاب تا کنون روسای جمهور دموکرات و جمهوری خواه از بخش تندرو تا کاملا میانه رو برسر کار بودند و وضعیت عوض نشده است، ترامپ و اوباما از بسیاری جهات در مقابل هم هستند اما وقتی از زاویه تهران نگاه کنیم می‌بینیم هیچ تغییری دیده نمی‌شود و در واقع سیاست‌های ایران بر همان مداری که بوده اکنون نیز هست بنابراین بایدن انتخاب شود یا دوباره ترامپ رئیس جمهور شود نیز تفاوتی میان رابطه تهران و واشنگتن ایجاد نمی‌شود و ایران به سیاست خود که به طور کلان نسبت به آمریکا تبیین کرده ادامه خواهد داد.» او افزود:«البته موضوعی که شاید اثرگذار باشد این است که با پیروزی یک رئیس جمهور اصولگرا و یا داشتن مجلسی اصولگرا، طبیعتا دولت یا وزرای روحانی وجود ندارند که محافظه کاران مشکلات را به آنها نسبت دهند بنابراین از این حیث ممکن است اصولگرایان به دنبال مسیر دیگری برای تغییر شرایط بروند.» زیباکلام همچنین درباره اینکه بایدن چقدر شانس پیروزی در انتخابات را دارد گفت: «بعید به نظر می‌رسد بایدن بتواند بر ترامپ غلبه کند اگرچه کرونا موجب شده تا وضعیت اقتصادی آمریکا تاحدی متفاوت شود و شاخص‌های

مثبتی که ترامپ ایجاد کرده بود ضربه ببیند با این حال به نظر می‌رسد او بتواند بار دیگر رئیس جمهور شود و بایدن نمی‌تواند مقابل او به پیروزی برسد.»

از سوی دیگر این ترفند ترامپ به نظر می‌رسد نوعی «بایدن هراسی» است تا کمترین شانسی برای رقیب ایجاد نکند. هرچند مهمترین رقیب این روزهای ترامپ نه دموکرات‌ها بلکه ویروس کرونا است که تبعات اقتصادی قابل تاملی داشته اما به هرحال این ویروس می‌تواند دوپینگی برای بایدن باشد که در حالت عادی چندان شانسی برای پیروزی بر ترامپ ندارد. بنابراین ترامپ تلاش می‌کند وضعیت بایدن را به امنیت ملی ایالات متحده گره بزند تا از این طریق تبعات کرونا را بر وضعیت انتخاباتی خودش کاهش دهد. پیشینه فعالیت‌های رئیس جمهور آمریکا به عنوان یک مجری در برنامه‌های تلویزیونی و البته دنیای تجارت باعث شده تا ترامپ به خوبی فن غلبه بر رقبای انتخاباتی را در مناظره‌ها آموخته باشد. حالا باید دید اینبار او با بایدن چکار می‌کند، جو بایدنی که ترامپ به او لقب «Sleepy Joe» یعنی «جو خواب آلودی داده است.