برجام با بایدن هم برجام نخواهد شد

این اظهاراتی دوپهلو از سوی مشاور کسی است که قرار است به عنوان رقیب با دونالد ترامپ در سال 2020 رقابت کند.کلماتی مانند" بهبود توافق"، "ایران باید به برجام برگردد" بی‌آنکه اشاره به خروج آمریکا از برجام بشود و "توافق بلند مدت با استفاده از توافق قبلی( برجام)"، هریک برای خود می‌تواند تفاسیرمختلفی داشته باشد. تفاسیری که موضوع سرنوشت برجام فعلی را همچنان با اما و اگرهای بسیاری روبه رو می‌کند. جو بایدن بی‌تردید به عنوان معاون اول اوباما در دوره‌ای که برجام به تصویب رسید نمی‌تواند اصل و ماهیت برجام را زیر سوال ببرد و یا آن را به عنوان یک توافق بد بر شمرد، اما آیا از سویی دیگر برجام را همه آن چیزی که او و یا دموکرات‌ها به دنبال آن بودند تعبیر می‌کند؟

>به دنبال چیزی بیشتر از برجام

علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل دراینباره به آفتاب یزد می‌گوید : اوباما معتقد بود که آمریکا یک قرارداد موقتی زمان دار بیست و پنج ساله با ایران منعقد کرده و از سال 2015 تا 2025 ظرف ده سال، ایران می‌تواند به سمت تعهدات بین المللی وارد شود وقتی به این سمت آمد و توانست با نظام بانکی دنیا کار کرده و تبادلات دادو ستدها را انجام داد آن موقع اگر ایران نوع عملکردش غیر قابل اعتماد بود می‌توان محدودیت هارا اضافه کرد یا ادامه داد.

وی گفت : اما ترامپ می‌گوید اصلا نیاز به این همه صبر نیست. آمریکا به عنوان یک قدرت هسته‌ای نباید محدودیت‌های ایران را به صورت زمان دار و سپس تمدید آن‌ها تنظیم کند، بلکه باید ازهمان اول این محدودیت ها، دائمی باشد. مثلا ایران به هیچ دلیلی نباید حق غنی‌سازی داشته باشد و یا اینکه هیچ وقت درصد غنی‌سازی اش از یک میزان بالاتر نرود. ازهمین رو اگر بایدن به روی کار بیاید او اصل مذاکرات را در نظر می‌گیرد اما او نیز به دنبال این است که قرارداد جدیدی با ایران امضا کند یا چیزی به برجام بیفزاید تا باز محدودیت‌های ایران را گسترش دهد. ممکن است مثلا از 2020 که بایدن به روی کار بیاید او بگوید به مدت 15 سال همان مقررات غنی‌سازی و محدودیت‌های ایران ادامه داشته باشد.

بیگدلی درباره اینکه گفته شده« ایران باید به برجام برگردد تا ما از آن طریق به توافق بلندمدت برسیم» به چه معناست، گفت: این به معنای آن است که پنج گام کاهش تعهدات برجامی ایران باید متوقف شده و ایران به حالت عادی تعهدات برگردد ولی ممکن است بعدا گفته شود این تعهدات برجامی دیگر تا سال 2025 نیست بلکه ممکن است به 2045 موکول شود. این کارشناس می‌گوید: ایران تلاش دارد تا بگوید که چون آمریکا از برجام بیرون رفت و یا به آنچه که در برجام می‌خواستیم نرسیدیم، گام‌های کاهش تعهدات برجامی خود را برداشتیم اما بایدن به نوعی می‌گوید لازمه بازگشت آمریکا به برجام این است که ایران کاهش تعهداتش را تمام کرده و از آنجا به بعد آمریکا با بازگشتش به برجام به دنبال اهداف خاص دیگری فراتر از برجام می‌گردد. وی اضافه کرد : بایدن و اوباما اعتقاد دارند که ایران وارد تعهدات بشود به تعهدات جهانی عمل کند به برنامه‌های شورای امنیت وارد شودودراین حال و هوا هروقت بتوانیم می‌شود اعمال فشار هم کرد اما بی‌سروصدا.ایران براساس یک برآورد

12 میلیارد دلار هزینه برای برجام کرده تا به این جا رسیدیم قاعدتا نمی‌توان به همین راحتی برجام را رهاکرد.

>تحریم‌ها در زمان اوباما وضع شد نه در زمان ترامپ

فریدون مجلسی دیپلمات سابق نیز با بیان اظهاراتی مشابه با بیگدلی بیان می‌کند: در زمان اوباما تحریم‌هایی علیه ایران حتی با وجود برجام وضع شد آن وقت‌ها اما کسی ازخروج آمریکا از برجام و یا کاهش تعهدات برجامی ایران سخن نمی‌گفت بلکه طرفین مدام ازاین می‌گفتند که فلان کار با روح برجام تناقض دارد. بایدن خیلی وقت است که متوجه نیاز به تغییر در برجام هست اما نه با عنوان لغو برجام بلکه با عناوینی مثل مکمل برجام یا تفاهنامه‌ای جدای ازبرجام. یادمان نرفته که در زمان اوباما بود که در واقعیت تحریم‌ها مجدد برگشت، تحریم‌های بانکی در زمان اوباما رخ داد، یعنی بعد ازاینکه برجام باعث شد تا معاملاتی صورت بگیرد، قراردادهای فروش بوئینگ‌ها بسته شد و بعد ازاینکه اقداماتی آغاز و شرکت‌های اروپایی به ایران آمدند دیدیم که برخی اتفاقات که در ادامه با واکنش دولت اوباما عملا آن هدف اولیه برجام خنثی شد.

وی افزود : قرار نبود که برجام را در جمهوری اسلامی ایران نوعی واکسن تلقی کنیم که تهران را دربرابر هر اقدامی مصون بدارد. خصومت ایران و آمریکا یک خصومت ساده نیست.

مجلسی گفت : البته که موضوع تقابل نظامی با آمدن بایدن به کلی از بین می‌رود، اما تحریم‌ها در برخی زمینه‌ها هیچ گاه برداشته نمی‌شود و از سویی شگرد تحریم کردن بایدن با ترامپ است که متفاوت خواهد بود نه اصل آن. بنابراین نباید منتظر اصلاح خاصی در وضع باشیم. از سویی با وجود بایدن، اروپا نیز خودش را با خواسته‌های ایران تطبیق نمی‌دهد. اتفاقا با وجود بایدن به دلیل سیاست‌های معتدل تری که او نسبت به ترامپ در مورد اروپا دارد، این قاره و البته روسیه و چین با بایدن بیشتر از ترامپ همراه خواهند بود و این برای ایران چندان خوب نیست.

>آنچه برجام به دنبال آن است

وی اضافه کرد: مطمئنا تا زمانی که بحث درباره موجودیت اسرائیل در میان است و سیاست‌هایی در این قبال به طور رسمی انجام یا اعمال می‌شود دموکرات‌های آمریکا بنا نیست تا دست به همراهی تمام و کمال با ایران بزنند و کاملا متفاوت با جمهوریخواهان و ترامپ در قبال ایران اقدام کنند.

مجلسی در باره اینکه مشاور بایدن گفته باید توافق موجود بهبود داده شود، گفت : وقتی بایدن به دنبال چنین چیزی است به این معناست که باید در برجام تغییراتی داده شود البته ممکن است یک یا دوبند به ظاهر خیلی ساده این خواست و این تغییر را محقق کند. یا اینکه قطعنامه 242 شورای امنیت در مورد مرزهای اسرائیل و فلسطین پذیرفته شود و شاید همه چیز به این ترتیب حل شود. اما قاعدتا چنین چیزی رخ نخواهدداد.

مجلسی گفت : در حقیقت ازاین پس تفاوتی میان بایدن و ترامپ نیست، اما ترامپ ناشیانه اعلام کرد که من امضای رئیس جمهور قبلی را درمورد برجام قبول ندارم و از آن بیرون می‌روم در حالیکه دو کشور می‌توانستند ضمن داشتن تعهدات برجام بایکدیگر دشمن هم باشند. در خود برجام تخفیفی به دشمنی آمریکا و ایران داده نشد و روابط خصمانه ادامه پیدا کرد، اما خروج ترامپ همراه با تحمیل تحریم‌های آمریکا خلاف قواعد بین الملل در جهان این کشور را غیر قابل اعتماد معرفی کرد، تحریمی که بدون تهدید و جلوه بد بین المللی، عینا توسط اوباما بعد از آن ماجرای موشک ایرانی قدم به قدم داشت انجام می‌شد با ناشی گری ترامپ به سمت وسوی دیگری رفت. در همان زمان اوباماهم بسیاری از بانک‌ها همکاری شان را با ایران قطع کردند.بی آنکه جامعه بین المللی نسبت به این موضوع

تحریک شود. وی بابیان اینکه مشاور بایدن وقتی می‌گوید:«ایران باید به برجام برگردد و ما در قالب برجام توافقی بلند مدت خواهیم داشت» به معنای آن است که قرار نیست آمریکا برای بازگشت ایران از پنج گام کاهش تعهداتش، خود را موظف به بازگشت به برجام بداند گفت : این یعنی آمریکا در بهترین حالت به صورت همزمان که ایران تعهداتش را از سر گرفت به برجام برمی گردد نه آنکه طبق گفته مقامات ایران ابتدا به برجام بازگردد تا ایران تعهداتش را از سربگیرد.

این دیپلمات سابق گفت : بایدن به دنبال این است تا از همان توافق قبلی توافق‌های بلندمدت داشته باشد یعنی بخشی از آن به محدودیت ایران در معاملات تسلیحاتی و محدودیت 25 ساله در مورد مسائل اتمی برمی گردد. یعنی بایدن می‌خواهد این محدودیت‌ها به نحوی تمدید شود و یا تضمین‌هایی فراتر از برجام می‌خواهد.

>آنچه واقعیت دارد

به نظر می‌آید بر خلاف آن چیزی که بسیاری تا پیش ازاین تعبیر می‌کردند، جو بایدن اگر چه با جدیت علیه ترامپ گام برداشته و البته دراین مسیر از هیچ اظهار نظری علیه او نیز ابایی ندارد، اما قرار نیست با ورودش به کاخ سفید مسیر برجام را از وضعیت کنونی خیلی هم متفاوت کند اگر چه بایدن چهره شناخته شده‌ای است که از سیاست‌های اوباما حمایت می‌کرد اما در حقیقت سیاست‌های آمریکا بر مبانی خاصی حرکت دارد که فقط تا اندازه‌ای قابل تغییر است.

همان طور که ترامپ در برخی مسائل علی رغم شعارهایش نتوانست ورود پیدا کند، مثلا تاثیری در مناسبات آمریکا و روسیه ایجاد نکرد یا در مورد ناتو این فرصت را پیدا نکرد تا خواسته‌هایش را محقق کند؛ در این میان باید در قبال ایران و سیاست‌های کلی آمریکا این نکته را بیان کنیم که سیاست‌های این کشور درباره تهران واضح است. به صورت کلی برسر تحریم و برنامه هسته‌ای ایران اجماع وجود دارد و نه دموکرات‌ها و نه جمهوریخواهان اقدامات منطقه‌‌ای و هسته‌ای تهران را نمی‌پذیرند. ازطرفی میان دموکرات‌ها و جمهوریخواهان درمورد رژیم صهیونیستی هم اجماع وجود دارد و هیچ گاه آمریکا در مورد اسرائیل کوتاه نخواهد آمد از این رو در هر شرایطی این چالش خواهد بود هرچند شدت و حدت این موضوع فرق دارد حتی اگر برای 2020 جای ترامپ و بایدن تغییر کند. فراموش نکنیم که درکنگره آمریکا هم دموکرات‌ها و هم جمهوری خواهان خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران هستند که قرار بود طبق مفاد برجام تا اکتبر ماه جاری رفع شود.

درخواستی شبیه به ترامپ اما نرم تر !

محمد علی بصیری - اظهارات اخیر مشاور بایدن مبنی براینکه بایدن به دنبال بهبود توافق قبلی یعنی برجام است و یا می خواهد در قالب برجام به توافقی بلند مدت تر دست پیدا کند از زوایای مختلفی قابل بررسی است .

به نظر می رسد بایدن تلاش دارد تا نظر هر دوطرف را به خود جلب کند یعنی هم طرف هایی که معتقد به برخوردی جدی تر با ایران هستند و هم کسانی که خط مشی تند ترامپ را دراین زمینه برنمی گزینند . به عبارتی ترامپ هم می خواهد نظر دموکرات ها را به سمت خود داشته باشد و هم بخشی از کسانی که نگران از رفتار های ایران هستند. بایدن با بیانی به مراتب نرم تر نسبت به ترامپ اعلام می کند

که مانند رقیبش اهل برخوردشدید نیست . قرارنیست مقاومت سرسختانه ای علیه ایران داشته باشد، به دنبال تعامل سازنده تری می گردداما از سویی می خواهد تا برخی اقدامات ایران در پسا برجام را نیز کنترل کند و با این کار نظر گروهی از هواداران ترامپ و دموکرات هایی که مثلا اقدامات ایران در زمینه موشکی و یا هسته ای را برنمی تابندجلب کند . بنابراین بخش قابل توجهی از اظهارات مشاوربایدن ، کاربرد تبیلغات انتخاباتی دارد به نوعی بایدن می خواهد تا هم ترامپ را در سیاست خلع سلاح کند و هم ایران را در برخی از اقدامات .

قاعدتا با توجه به اینکه بایدن و اوباما از بانیان برجام بودند قرار نیست مانند ترامپ علیه برجام سخن بگوید بلکه در کنار برجام از توافقی بلند مدت و یا بهبود برجام حرف می زند. به نظر می‌آید که بایدن یکی از برنامه هایش این است تاموضوعات موشکی یا مسائلی مانند برد موشک های ایران را دربرجام یا در کنار توافقنامه ای دیگر اضافه کند. درنهایت باید بدانیم این یک واقعیت است که بخش عمده ای از آن چیزی که در سیاست های داخلی و خارجی آمریکا تدوین می شود ارتباط با اشخاص یا دو حزب حاکم ندارد بلکه به ساختار آمریکا مربوط است . هشتاد درصد سیاست های آمریکا به ساختار این کشور مربوط است نه رفت و آمد این دوحزب یا روسایجمهور آن.

بنابراین ، این تصوبر که القا می شود اگر ترامپ برود یا رقیب دموکرات بیاید گشایش ها از سر گرفته می شود اشتباه است، تاکتیک ها و نحوه بیان فرق می کند اما اساسا ساختار آمریکا این است که تهران مهار شود و بیش از این مانورهای

بین المللی ندهد، برجام یک ابزار نرم افزارانه است فراموش نکنیم که خود اوباما هم در زمان برجام ، اقداماتی مانند تحریم های ایران را در آن دوران تداوم بخشید .آنچه که امروز بایدن هم به دنبال آن است درخواستی شبیه ترامپ ولی با شکل ضعیف تر آن در بحث برجام است .