پنجمین سالگرد برجام در ایستگاه تردیدها

با این همه اما خروج آمریکا از برجام سبب شد تا حداقل کارکردهای اقتصادی و تحریمی این توافق از دست برود و عملاً تحریم ها همچنان فشار خود را بر اقتصاد کشور تحمیل کند. موضوعی که حالا برخی معتقدند تنها پوسته برجام باقی مانده است و محتوای آن تهی از معنا شده است.

هر چند باید دید در ادامه می‌‌توان امیدوار بود این توافق در ابعاد دیگر دیپلماسی بین‫المللی بتواند اثرگذار باشد.

با این همه اما برخی طرف ها نیز همچنان امیدوارم بتوانند برجام را در قالب یک معاهده هم چنان حفظ کنند. موضوعی که آینده بیشتر مشخص خواهد شد.

ظریف: برجام بزرگ‫ترین دستاورد دیپلماتیک دهه گذشته است

وزیر خارجه ایران در پیامی در توئیتر از توافق هسته‌ای برجام به عنوان بزرگترین دستاورد دیپلماتیک دهه گذشته یاد کرد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران امروز سه‌شنبه در پنجمین سالگرد حصول برجام پیامی در توئیتر منتشر کرد.

وزیر خارجه ایران نوشت: «امروز پنجمین سالگرد برجام –بزرگ‫ترین دستاورد دیپلماتیک دهه گذشته - است و یادآور این است که رفتار قانون‌گریزانه آمریکا نباید مقیاسی برای اندازه‌گیری هنجارهای بین‌المللی باشد. اهانت آمریکا به قانون و دیپلماسی، این کشور را در زمره کشورهای بدنام دنیا قرار داده و امنیت دنیا و آمریکا را تهدید می‌کند.»

«برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام، تیرماه سال ۱۳۹۴ میان ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) به علاوه آلمان (موسوم به گروه ۱+۵) حاصل شد.

دولت آمریکا از نخستین روزهای اجرایی شدن این توافق، کارشکنی‌ها در اجرای آن و تلاش برای کاستن از مزایای اقتصادی ایران از آن را آغاز کرد. با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا این کارشکنی‌ها شدت گرفت و او بارها تهدید کرد کشورش را از توافق هسته‌ای خارج خواهد کرد.

ترامپ سرانجام سه‌شنبه ۸ می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷) به طور یکجانبه آمریکا را از برجام خارج و دستور احیای تحریم‌های متوقف‌شده علیه ایران را صادر کرد.

ترامپ وعده داده بود با خروج از برجام و پیگیری سیاست موسوم به «کارزار فشار حداکثری» ایران را به حضور پای میز مذاکره برای رسیدن به «توافقی بهتر» - به زعم او - مجاب خواهد کرد.

در حالی که بیش از ۲ سال از این وعده می‌گذرد او در تحقق این هدف ناکام مانده و به همین دلیل به خصوص در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر از سوی گروه‌های مختلف در آمریکا آماج انتقادات قرار گرفته است.

منتقدان ترامپ او را به نداشتن راهبرد در قبال ایران، تشدید بی‌مورد تنش‌ها با این کشور و جدا کردن مسیر آمریکا از متحدانش متهم کرده‌اند.

بیانیه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پنجمین سالروز امضای برجام

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‫ای ضمن اشاره به جوانب مختلف اهمیت توافق هسته‫ای، بر ضرورت اجرای آن تاکید کرد.

به گزارش ایسنا به نقل از پایگاه اینترنتی اتحادیه اروپا، جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای به مناسبت پنجمین سالروز امضای برجام [توافق هسته‌ای] در بیانیه‌ای گفت: این یک دستاورد تاریخی چندجانبه برای عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای در جهان است و به امنیت منطقه‌ای و جهانی کمک می‌کند.

بورل در ادامه این بیانیه مطرح کرد: برجام تنها ابزار برای فراهم کردن ضمانت‎های ضروری راجع به برنامه هسته‌ای ایران است. این توافق شامل تعهدات مربوطه اجرایی از سوی ایران در ازای لغو تحریم‌ها از سوی جامعه جهانی با چشم‌انداز عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران است. این توافق همچنین امکان نظارت و راستی ‌آزمایی بی‌سابقه را برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فراهم می‌کند و من خواستار فعالیت مداوم حرفه‌ای، فنی و بی‌طرفانه آژانس هستم. اجرای کامل برجام از سوی تمامی کشورهای عضو هنوز هم بسیار مهم است.

او همچنین درباره خروج آمریکا از برجام بیان کرد: جای تاسف دارد که آمریکا در ماه مه سال ۲۰۱۸ تصمیم گرفت از برجام خارج شود و از آن موقع در هیچ نشست یا فعالیتی مشارکت نداشته است. اعضای باقی‌مانده در برجام به فعالیت جمعی در راستای در نظر گرفتن نگرانی‌های پیرامون اجرای [تعهدات] هسته‌ای در چارچوب این توافق و همچنین تاثیرات گسترده‌تر خروج آمریکا از برجام و اعمال دوباره تحریم‌ها از سوی آن ادامه می‌دهند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان این بیانیه افزود: به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون برجام، مصمم هستم تا به همراه بقیه اعضای این توافق و جامعه جهانی برای حفظ برجام تلاش کنم. نباید گمان کنیم که در آینده دوباره فرصت این برای جامعه جهانی پیش خواهد آمد تا به روشی چنین جامع برنامه هسته‌ای ایران را بررسی کنند.

روسیه: همه کشورها برای حفظ برجام اراده سیاسی نشان دهند

وزارت خارجه روسیه روز سه شنبه در بیانیه ای به مناسبت پنجمین سالگرد امضای برجام نوشت: از همه شرکا در برجام و بقیه اعضای سازمان ملل دعوت می کنیم از خود اراده سیاسی برای دفاع از این توافق بین المللی نشان دهند.

در بیانیه گفته شده است: کشورهای عضو سازمان ملل حق برای اشتباه در این مورد (برجام) ندارند.

در بخش دیگری از بیانیه خاطرنشان شده است که مخالفان برجام هیچ راه حلی برای جایگزینی آن ارائه نکرده‫اند.

در بیانیه آمده است: پنج سال پیش 14 جولای سال 2015 وزیران خارجه ایران، انگلیس، آلمان، روسیه، فرانسه و آمریکا با شرکت اتحادیه اروپا توافق بی‫نظیری را برای حل و فصل وضعیت پیرامون برنامه هسته‫ای ایران امضا کردند.

«برجام نشانگر اراده سیاسی واحد کشورهای شرکت‫کننده در تنظیم آن است و با قطعنامه 2231 شورای امنیت تایید شده و دستاورد بزرگ دیپلماسی چندجانبه است. این توافق برتری و ثمربخش بودن راه حل مذاکره ای را نشان داد که بر رویکردهای مبتنی بر تهدیدها و فشار و زورگویی برتری یافته است.»

در بیانیه گفته شده است: موفقیت برجام به این خاطر امکانپذیر شد که طرف های شرکت کننده در مذاکرات توانستند زبان مشترک یافته و به نگرانی های یکدیگر توجه کرده و آن را درک کنند و مهم‫تر از همه اینکه کلید برای حل و فصل یکی از پیچیده‫ترین و طولانی‫ترین وضعیت مناقشه‫ای در عرصه عدم انتشار را با تکیه بر قوانین بین‫المللی و ابزارهای پذیرفته شده بیابند.

در بیانیه آمده است: در مدت نسبتا کوتاه، برجام امکان داد پاسخ‫های قانع کننده درباره سوالات مطرح شده از سوی آژانس بین‫المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‫ای ایران داده شود و سطح بی‫سابقه برای شفافیت آن را تامین کند. امروز هیچ کشوری بیشتر از ایران از سوی آژانس بین‫المللی انرژی اتمی بازرسی نمی‫شود.

وزارت خارجه روسیه می‫گوید: به رغم شایعاتی که هر ازچندگاهی از کشورهای غربی به گوش می رسد برجام هیچگاه برای زیرسوال بردن یا محدود کردن حقوق قانونی ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‫‫ای که در ماده چهارم ان‫پی‫تی مورد تاکید قرار گرفته هدف گیری نشده است.

برعکس این توافق مسیر را برای گسترش همکاریهای سودمند متقابل با طرف ایرانی در عرصه هسته ای و انرژی و نیز در عرصه های دیگر اقتصادی، بازرگانی و فنی-علمی گشوده است.

در بیانیه آمده است: نکته اصلی که مخالفان و منتقدان برجام سعی می کنند درباره آن سکوت کنند این است که این توافق بر اساس حقوق برابر و با تکیه بر منافع سنجیده و تعهدات متقابل بنا شده است. در بین شرکت کنندگان در برجام طرف برنده وجود نداشت و از امضای آن کل جهان برنده شد.

وزارت خارجه روسیه خاطرنشان کرد: امروز با گذشت پنج سال باید اذعان کرد که اجرای برجام، همواره شکیبایی و سرسختی کشورهای عضو آن را می طلبد. علت اولیه مشکلات متعدد و چالش‫های در روند اجرای برجام، خودداری یکجانبه آمریکا از انجام تعهدات خود و موارد نقض آشکار مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت ازسوی این کشور است.

در بیانیه گفته شده است: سیاست فشار حداکثر که آمریکا در پیش گرفته و تصمیم گرفته با آن ضربه های تحریمی نه فقط به ایران بلکه به برجام وارد کند، کوته بینانه و اشتباه است. این سیاست آمریکا را بی اعتبار می کند و آن کشور را در مقابل بقیه جهان قرار می دهد که خواهان اجرای تصمیمات شورای امنیت و اجرای همه جانبه برجام مطابق با اهداف و شاخص های توافق شده در آن هستند.

کشوری که یکی از مولفان اصلی توافق بزرگ است که در قطعنامه شورای امنیت نیز به آن اشاره شده است در بازه زمانی بیش از دو سال از اجرای آن خودداری می کند و سرسختانه دیگران را از اجرای آن باز می دارد و احترام به خود به عنوان کشور قابل توافق و دارای مسئولیت در مناسبات بین المللی را از بین می‫برد.

وزارت خارجه روسیه تصریح کرده است: دولت کنونی آمریکا باید بداند که واشنگتن دارای تعهداتی دربرابر بقیه کشورهای جهان است که باید آن را انجام دهد. این اصل همزیستی در جهان است که بر معیارهای پذیرفته شده قوانین بین‫المللی و نه بر اساس اصولی که سعی می کنند با مصلحت خود به زیان دیگران بنویسند، استوار شده است.

در بیانیه گفته شده است: توقف های اجرایی و چالش های فراروی برجام دستاوردهای آن را کم نمی‫کند. فرمولی که برای حل و فصل در آن قید شده اهمیت خود را ازدست نداده است. همانند پنج سال پیش جهان انتخاب مطمئن تر و موثرتری ندارد اگر صحبت از اجرای تصمیمات شورای امنیت و نه تسویه حساب مطرح است.

وزارت خارجه روسیه می‫گوید: شانس برای بازگشت برجام به مسیر پایدار هنوز وجود دارد. روسیه مصمم است همه تلاش های ممکن را برای این منظور به کار گیرد و شرکای خود را برای همکاری به منظور یافتن راه حلی برای کاهش تنش ها و حفظ برجام از اقدامات تهاجمی آمریکا متقاعد کند.

در بیانیه اضافه شده است: مخالفان برجام هیچ راه حلی برای جایگزینی آن ندارند. دستور کار انها فقط بر تخریب استوار شده است. آنها برای ارضای بلندپروازیهای خود و احساس دروغین موقعیت انحصاری و بی نظیر خود آماده اند به هر اقدام غیرعاقلانه‫ای دست بزنند و با فسخ توافقنامه و دامن زدن به تنش‫های سیاسی و نظامی در خاورمیانه در شورای امنیت بحران برمی‫انگیزند و با ایجاد هیاهو سعی دارند اهداف مبارزات انتخاباتی خود را حل کنند.