هند میانجی جدید برای ایران
آرمان مــلی: توسعه دادوستد و روابط دوجانبه و همکاری فعالانــه بــا هــمسایگانمان، کلیدواژه‌هایی بودند که مقامات ایران و هندوستان پس از دیدار روز گذشته بر آنها تاکید کردند.
در این میان باید توجه کرد مقامات هندوستان بر این باور هستند که آمریکا تحریمهای مختلفی را اعمال کرده اما با وجود این تحریمها، توانسته‌‌اند سایر اجزای روابط دو کشور در عرصه‌های مختلف را حفظ کنند. روابط تجاری دو کشور از طریق مکانیسم مالی روپیه ریال نیز همچنان ادامه دارد. پروازهای هوایی همچنان میان دو کشور وجود دارند و ارتباط مردمی میان ملت‌های دو کشور در جریان است. انرژی یک بخش از روابط ایران و هند است. اما در این زمینه باید به این نکته توجه داشت که از میان تمامی شرکای ایران، هند به‌راحتی می‌تواند این ادعا را داشته باشد که در شرایط تحریمی در کنار ایران ایستاده است. تا جایی که زمزمه‌هایی درخصوص امضای یک توافق بلندمدت نیز در ماه‌های اخیر به گوش می‌رسد. با توجه به روند تحولات بین ایران و هند، زمان آن رسیده است که درباره ورود به چنین توافقی گفت‌وگو شود. فارغ از اینکه ایران و هند توافق بلندمدت یا کوتاه‌مدت داشته باشند، روابط تاریخی و قوی دو کشور در جریان است؛ روابطی که در عرصه سیاست علاوه بر تحریمهای ایالات‌متحده، تنش در کشمیر نیز شاید آن را تا حدودی تحت تاثیر قرار دهد. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی پیرمحمد ملازهی، دیپلمات سابق کشورمان در پاکستان داشته است که در ادامه می‌خوانید.
روابط سیاسی و هندوستان در این برهه از زمان چگونه پیش می‌رود؟
یکی از زمینه‌های کلیدی همکاری دهلی نو و تهران، بندر درحال توسعه چابهار ایران است. مقوله‌ای اقتصادی که ابعاد سیاسی بسیار گسترده‌ای دارد. پاکستان دسترسی هند را از مسیرهای زمینی به سمت غرب دور می‌کند و توسعه چابهار به هند در ازبین‌بردن این انزوا کمک می‌کند. توسعه چابهار کریدور شمال-جنوب را به مسیر بهتری برای تجارت با آسیای میانه تبدیل و هند را به سرزمین‌های استراتژیک افغانستان متصل می‌کند. هند برای توسعه سه اسکله در این بندر و ساخت یک خط ریلی از شهر زاهدان تا دروازه افغانستان وعده 500میلیون دلار سرمایه‌گذاری داده است. ایالات‌متحده با تایید نقش سازنده هند در افغانستان، بندر چابهار را از تحریمها علیه ایران معاف کرد. هند همواره از جامعه بین‌المللی در اقدامات برای ایران غیرهسته‌ای حمایت کرده است. اختلافات آنها به تجارت انرژی نیز کشیده شده است. توافق در زمینه یک میدان گاز طبیعی کشف‌شده توسط شرکت ملی انرژی هند در سال 2010 به هم خورد و مذاکرات دو کشور برای ساخت خط‌لوله گازی که در سال 2008 شکست خورد، هرگز از سر گرفته نشد. هند و ایران یکدیگر را یک طرف مذاکره دشوار می‌دانند. اما در کل، اختلافات هیچگاه به روابط دو کشور آسیب نرسانده‌اند. هند و ایران یکدیگر را در شرایطی عمل‌گرایانه می‌بینند و اگر به حال خودشان رها شوند، همکاری را به دشمنی ترجیح خواهند داد.
مناسبات ایران و هند تحت تاثیر چه عواملی است و هدف مقامات این کشور از سفر به ایران چیست؟
منافع هند و ایران فراتر از امنیت انرژی است. هر دو کشور با پاکستان که هند آن را بزرگ‌ترین رقیب خود می‌داند، مرز دارند. هند با پیشبرد تفکرات خود همسایه کشور رقیب را دوست بالقوه می‌داند. از این رو هند همواره ایران دوست را برای مقابله احتمالی با پاکستان ترجیح می‌داده و ایران نیز هدف هند برای جهان چندقطبی را با منافع خود در کاهش سلطه جهانی آمریکا، هم‌راستا می‌دانسته است. دو کشور در افغانستان بیشترین همگرایی استراتژیک را داشته‌اند. دو کشور از مدت‌ها پیش از آنکه آمریکا متوجه تهدید تروریستی طالبان شود، از اتحاد شمالی به خوبی محافظت کردند. مناسبات هند و ایران تحت‌تاثیر چند مورد وجود دارد. تحولات افغانستان یکی از همان مواردی است که بر روابط دو کشور تاثیرگذار است. امروزه نزدیک شدن طالبان به قدرت مقوله‌ای است که به‌شدت هندوستان را نگران کرده است. به این علت که طالبان رابطه خوبی با گروه‌های شبه‌نظامی دارد که در کشمیر علیه دولت هندوستان می‌جنگند. هندوستان در این عرصه نقاط مشترکی با ایران دارد و خواهان صلح در این کشور است. از سوی دیگر امروزه 9میلیون نفر هندی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مشغول به کار هستند که امنیت جانی این افراد برای هندوستان مهم است و از سوی دیگر بخش قابل‌توجهی از سوخت خود را از طریق تنگه هرمز تهیه می‌کند که امنیت این آبراه نیز برای هندوستان اهمیت دارد و قطعا این دو مساله را با ایران در میان خواهد گذاشت و در مورد آنها رایزنی خواهد کرد. به همین علت‌ها امروز هند، خواهان کاهش تنش میان ایران و کشورهای عربی است زیرا این مساله بر امنیت این کشور تاثیر مستقیم می‌گذارد.
نقش تنش‌های کشمیر و تحریمهای آمریکا بر کمتر شدن روابط ایران و هند تا چه میزان می‌توان موثر دانست؟
اینگونه نیست که ترامپ دستور می‌دهد و هند نیز اجرا می‌کند. هند منافع خاص خود را دارد و قطعا صددرصد تحت تاثیر آمریکا نیست. باید تاکید کرد که این فشار هندوستان بود که چابهار را از تحریمها معاف کرد. این نشان می‌دهد که هند یک جایگاه ویژه دارد. آمریکا به این علت به هند نزدیک شده است تا این کشور را در مقابل چین قرار دهد و کمتر از این کشور علیه ایران استفاده می‌کند. در مساله کشمیر، هندوستان ایران را مقابل خود نمی‌داند. باید توجه کرد که هند بعد از اندونزی بیشترین مسلمان را در خود جا داده است و قطعا در زمینه کشمیر نیز با مناسبات دوستانه می‌توان بهتر به نتیجه رسید. سیاست اصلی هند ایجاد توازن در منطقه است که این سیاست نمی‌تواند به ضرر ایران باشد.
دیدگاه تان را بنویسید