یک هشدار‌ برای روزهای کرونایی

به نقل از باشگاه خبرنگاران احمد برجعلی رئیس دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص اهمیت تاب آوری در شرایط کنونی گفت: باتوجه به شیوع ویروس کرونا شرایط سختی داریم و باید در این شرایط سخت تاب آوری خود را بالا ببریم.

او افزود: در این وضعیت والدین نقش بنیادی در حفظ سلامت روانی فرزندان دارند، به عبارتی بیشترین بار بر عهده والدین است چه در تربیت و چه در حمایت آنها. وقتی ادوار گذشته را بررسی می‌کنیم می‌بینیم خانواده‌ها نقش‌های پنهانی داشته‌اند که هر چند ممکن است با اعداد و ارقام نیاید، اما نمی‌توان نقش‌های پنهان را کتمان کرد.

برجعلی تصریح کرد: ما امروز نیاز به روحیه تاب آوری داریم. روحیه مانند ظرفیتی می‌ماند که اگر کسی در آن افت کند، حرکت نخواهد کرد. شما ماشینی را در نظر بگیرید استعداد دارد و می‌تواند ما را به مقصد برساند، اما اگر بنزین نداشته باشد، حرکت نخواهد کرد. روحیه چنین نقشی دارد. خلق همه ما و تاب آوری ما نیازمند روحیه است. روحیه را از بعد وجودی والدین و اطرافیانمان می‌گیریم. تحقیقات نشان می‌دهد خشم یا تنفر در انسان دیرتر رفع می‌شود، اما شادی یک لحظه می‌آید و زود هم از دست می‌رود و لذا حفظ‌ش بسیار مشکل است.

او تاکید کرد: به همین علت ایجاد خلق مثبت کار سختی است. از آنجایی که ما بیشتر در معرض اطلاعات و اخبار ناگوار هستیم بر این اساس احساسات روانی ما بیشتر ترک برمی‌دارد، آسیب‌پذیری‌اش بیشتر می‌شود. به همین خاطر لازم است عوامل تاب‌آوری را بیشتر بشناسیم که چگونه می‌شود که روحیه فرزندانمان را حفظ کنیم.

خوش‌بینی فعال و کارکرد‌های آن

برجعلی افزود: یک مساله‌ای که وجود دارد خوش‌بینی فعال است. یک خوش‌بینی داریم که خوش‌خیالی است، یعنی با توهم زندگی کردن. همچنین یک خوش‌بینی فعال هم داریم. ضمن اینکه پشت آن یک نگرش مثبت است، عمل هم است.

او گفت: ما این خوش‌بینی فعال را به عنوان عامل بسیار مهم در خلق می‌دانیم. به این معنا که ضمن اینکه چشم‌انداز مناسبی برای فرزندانمان فراهم می‌کنیم، باید بتوانیم آنها را به گونه‌ای به عمل دعوت کنیم. به عبارتی اگر بخواهیم امروز تاب‌آوری فرزندانمان را بالا ببریم نیازمند این هستیم آن‌ها را به یک خوش‌بینی فعال دعوت کنیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد وقتی شما عمل می‌کنید، در واقع رشد می‌کنید. اما وقتی نگرشتان تغییر کند، ولی عملتان رشد نکند، موفق نخواهید شد. خانواده‌های ما نیازمند شکوفا ساختن خوش‌بینی فعال در فرزندان هستند. یعنی باید چنین به آنها تلقین کنند که باید آینده را بسازند. آینده ساختنی است مانند اقتصاد، عمل ویژگی انسان‌سازی دارد و تسهیل‌کنندگی رفتار‌ها است.

بحران افسردگی در شرایط کرونایی

برجعلی در خصوص بحران افسردگی در شرایط کرونایی گفت: امروز در یک شرایط کرونایی هستیم. کم حوصلگی‌های ما یک هشدار است. اگر ما هشدار درد را بشنویم و توجه کنیم، می‌توانیم روزمرگی‌های خود را تغییر دهیم، اما اگر به این هشدار‌ها توجهی نکنیم این بی‌حوصلگی‌ها تمام وجود ما را فرا می‌گیرد و ممکن است ما را دچار افسردگی کند. بی‌حوصلگی چیز بدی نیست. خود یک نشانه است و نشانه این امر که من یک کار هدفمند انجام نمی‌دهم. پس باید تغییر رویه بدهم و زندگی روزمره را به گونه‌ای تنظیم کنم که از آن لذت ببرم. بی‌حوصلگی آغاز افسردگی است.

برجعلی ادامه داد: در شرایط کرونایی چیزی که می‌تواند شیوع پیدا کند احساس غم و افسردگی است. به این دلیل که ارتباطات محدود است و بیشتر نوع ارتباطات مجازی شده است. محدودیت ارتباط فیزیکی ممکن است ما را به لایه‌های پنهان ببرد که موجب افسردگی است.

نگاه ما به زندگی باید فرآیندی باشد

برجعلی ادامه داد: باید نگاه فرایندی به زندگی داشته باشیم و چنین نگاهی را در فرزندانمان تقویت کنیم. باید به سان اسکی‌بازی باشیم که وقتی در دامنه کوه قرار می‌گیرد چگونه با پستی و بلندی کوه کنار می‌آید. زندگی هم این‌گونه است. باید مثل اسکی باز بود و رفتار‌های منعطف داشت. این رفتار‌ها نیازمند تربیت است. پس خوش‌بینی فعال یعنی نگرش مثبت و عمل را باید کنار هم داشته باشیم.

او یادآوری کرد: باید به فرزندانمان جرات تصمیم‌گیری بدهیم. جرات آزمون و خطا باید داد. چنین امری به تاب آوری فرزندانمان بسیار کمک می‌کند.

این استاد دانشگاه گفت: صفر و یک را از فرزندان بگیرید. نگاه صفر و یک یعنی نگاه آمیخته با افسردگی. یعنی به زندگی نگاه اعشاری داشته باشید. ما باید نگاه اعشاری به فرزندان خود دهیم مبنی بر اینکه زندگی ادامه دارد. نگاه به زندگی به عنوان فرآیندی امیدواری و انعطاف‌پذیری و در نهایت تاب‌آوری به همراه می‌آورد